Rządowy projekt ustawy o Komitecie Stabilności Finansowej

U Z A S A D N I E N I E

Część ogólna
W związku z postępującą integracją rynków finansowych w skali międzynaro-
dowej i w efekcie inicjatyw podejmowanych w ramach Unii Europejskiej (UE),
wiosną 2008 r. państwa członkowskie UE podpisały Memorandum of Under-
standing on co-operation between the Financial Supervisory Authorities, Central
Banks and Finance Ministries of the European Union on cross-border financial
stability (MoU). Celem MoU, które jest porozumieniem o charakterze dobrowol-
nym i niewiążącym prawnie, jest wzmocnienie współpracy między organami
nadzoru, bankami centralnymi i ministerstwami finansów z państw UE w zakre-
sie stabilności finansowej, zarówno w czasie spokoju na rynkach finansowych,
jak i w razie zaistnienia sytuacji kryzysowej w systemie finansowym. Ze strony
polskiej MoU podpisali Minister Finansów, Prezes Narodowego Banku Polskie-
go i Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego. Memorandum ma wejść
w życie po podpisaniu przez wszystkich sygnatariuszy. Obecne MoU zastępuje
MoU z maja 2005 r., które ze strony polskiej memorandum podpisali ówczesny
Minister Finansów, Prezes Narodowego Banku Polskiego i Przewodniczący Ko-
misji Nadzoru Bankowego. Obecne MoU jest efektem realizacji konkluzji Rady
ECOFIN z października 2007 r., w których poproszono Komitet ds. Ekonomicz-
nych i Finansowych (EFC) o przygotowanie do wiosny 2008 r. projektu nowego
MoU, które będzie uzupełniać to z 2005 r. i zawierać m.in. wspólne zasady za-
rządzania kryzysowego (common principles), praktyczne wytyczne dot. zarzą-
dzania w sytuacji wystąpienia międzynarodowego kryzysu finansowego, a także
ewentualny międzynarodowy podział budżetowych kosztów kryzysu (sharing of
fiscal burden).
Przewiduje się, że po podpisaniu MoU przeprowadzona zostanie symulacja za-
rządzania w sytuacji transgranicznego kryzysu finansowego w ramach UE (pla-
nowana wiosną 2009 r.). Jest to kontynuacja i rozwinięcie symulacji zarządzania
w sytuacji kryzysowej, która została przeprowadzona w kwietniu 2006 r., w sie-
dzibie Europejskiego Banku Centralnego we Frankfurcie n. Menem. Celem tej
symulacji było wypróbowanie procedur i mechanizmów na szczeblu UE i naro-
dowym, które mogłyby zostać wykorzystane w ewentualnej sytuacji kryzysowej
z implikacjami systemowymi w więcej niż jednym państwie członkowskim. Na-
stępnie, we wrześniu 2006 r., EFC powołał grupę roboczą (AHWG), której zada-
niem była szczegółowa analiza zagadnień i problemów zidentyfikowanych pod-
czas powyższej symulacji zarządzania w sytuacji kryzysowej. Rok później, we
wrześniu 2007 r., grupa ta przedstawiła EFC i Radzie ECOFIN raport podsumo-
wujący wyniki jej prac, na podstawie którego opracowano projekt konkluzji Ra-
dy ECOFIN w zakresie stabilności finansowej.
Do konkluzji Rady ECOFIN z października 2007 r. dołączono ramowy harmo-
nogram działań w zakresie stabilności finansowej przewidzianych do końca
2009 r. Komitety EFC i FSC (Komitet Usług Finansowych) poproszone zostały
o monitorowanie i regularne informowanie Ministrów Finansów nt. postępów
w zakresie realizacji przyjętego harmonogramu.
Zgodnie z harmonogramem prac w ramach UE w zakresie zarządzania kryzyso-
wego, przyjętym przez Komitet ds. Ekonomicznych i Finansowych (EFC / Fi-
nancial Stability Table) w marcu 2006 r., państwa członkowskie zobowiązane
zostały do podjęcia szeregu działań, z których pierwszym miało być utworzenie
tzw. krajowych grup sterujących (domestic standing groups) w każdym kraju
członkowskim. Utworzenie tych grup ma być początkiem tworzenia efektywnych
krajowych systemów zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Zgodnie z harmo-
nogramem powinny być one utworzone do lipca 2007 r., co nastąpiło w większo-
ści państw członkowskich, natomiast pozostałe, w tym Polska, zasygnalizowały
konieczność przedłużenia tego terminu do końca 2007 r. (przed rozpoczęciem
kolejnych etapów prac).*

* Kolejne zadania wynikające z harmonogramu EFC to: wypracowanie planów awaryjnych na wypadek zaistnienia
sytuacji kryzysowej (contingency plans), a także przeprowadzenie symulacji zarządzania w sytuacji kryzysowej
(crisis simulation exercises) na poziomie krajowym (zadania te miały zostać wykonane do stycznia 2008 r., ale nie
we wszystkich państwach członkowskich UE zostały już zakończone).

2
Część szczegółowa
Przepisy ogólne (rozdział 1)
Art. 1. Podobnie jak w przypadku unijnego Memorandum of Understanding
(z maja 2005 r. i z czerwca 2008 r.), a także polskiego Porozumienia
o współpracy na rzecz wspierania stabilności krajowego systemu finan-
sowego pomiędzy Ministerstwem Finansów, Narodowym Bankiem Pol-
skim i Komisją Nadzoru Finansowego (z grudnia 2007 r.), ustawa prze-
widuje, że współpraca na rzecz wspierania krajowego systemu finanso-
wego (wymieniona w art. 1 jako główny cel istnienia Komitetu) ma
opierać się na istniejących strukturach instytucjonalnych oraz obowiązu-
jących rozwiązaniach prawnych, nie naruszając kompetencji i zakresu
odpowiedzialności instytucji.
Art. 2. W związku z powyższym, w art. 2 wymieniono jedynie wybrane zadania
Komitetu, natomiast ich szczegółowy zakres znajduje się w odrębnych
ustawach regulujących funkcjonowanie instytucji, które mają swych
przedstawicieli w Komitecie.
Organizacja i zasady działania Komitetu (rozdział 2)
Art. 3 i 4. Stosunkowo nieliczny skład Komitetu, który tworzą Minister Finan-
sów, Prezes Narodowego Banku Polskiego i Przewodniczący Komi-
sji Nadzoru Finansowego, wynika z konieczności zapewnienia moż-
liwości szybkiego podejmowania decyzji w sytuacji kryzysowej
przez kluczowe instytucje mające działać na rzecz rozwiązania tego
kryzysu. Jest to też spójne z MoU przewidującym wzmocnienie
współpracy między organami nadzoru, bankami centralnymi i mini-
sterstwami finansów z państw UE w razie zaistnienia sytuacji kryzy-
sowej w systemie finansowym.
Art. 5 – 8. Artykuły te zawierają niezbędne ustalenia proceduralne dotyczące
posiedzeń, w tym zasady podejmowania decyzji (pozostałe, bardziej
szczegółowe kwestie dot. trybu działania Komitetu ma określać regu-

3
lamin). W zakresie trybu zwoływania posiedzeń Komitetu oraz skła-
du uczestniczących w nich osób stosuje się analogiczne przepisy.
Jeżeli chodzi o częstotliwość spotkań, to w przypadku posiedzeń
Komitetu, mających charakter strategiczny (m.in. określanie kierun-
ków dalszych działań) wystarczająca jest mniejsza częstotliwość spo-
tkań, w związku z czym ustawa przewiduje, że odbywają się one co
najmniej raz na sześć miesięcy (art. 5 ust. 1). Nie ma jednak prze-
szkód, aby w razie potrzeby (np. w sytuacji zagrożenia dla stabilno-
ści finansowej) Komitet zbierał się częściej.

W razie potrzeby, gdy np. istnieje konieczność szczegółowej analizy
określonego zagadnienia, Komitet może powoływać zadaniowe gru-
py robocze. Możliwość powoływania takich grup ma zapewnić jak
najszerszą reprezentację instytucji, które swoimi działaniami umac-
niają zaufanie do rynku finansowego i wchodzą w skład krajowej
sieci bezpieczeństwa finansowego, a także ekspertów (np. ze środo-
wisk akademickich), których wiedza i doświadczenie mogą być uży-
teczne w działaniach na rzecz utrzymania stabilności krajowego sys-
temu finansowego.

Stosunkowo niewielka reprezentacja Komitetu (3 podmioty) oraz
waga poruszanych przez Komitet zagadnień wydają się być uzasad-
nieniem do wprowadzenia na tym poziomie zasady jednomyślności
(art. 6).
Art. 9 i 10. Artykuły te zawierają postanowienia dotyczące poufności informacji
uzyskanych w ramach wykonywania obowiązków związanych z pra-
cami i obsługą Komitetu. Przepisy te stosuje się odpowiednio rów-
nież do współpracy i wymiany informacji z instytucjami realizują-
cymi zadania z zakresu utrzymania stabilności finansowej w pań-
stwach członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (bankami centralnymi, ministerstwami finansów
i organami nadzoru nad rynkiem finansowym).

4
Informacje o pracach Komitetu (rozdział 3)
Art. 11. Artykuł ten stanowi, że informacje o pracach Komitetu mogą – za zgodą
członków Komitetu – zostać podane do publicznej wiadomości. Jest to
jednak prawo, a nie obowiązek, w związku z czym informacje o pracach
Komitetu nie muszą być podawane po każdym jego posiedzeniu. Ze
względu na wrażliwość informacji, które mogą być podawane przez
Komitet do publicznej wiadomości decyzje w tym zakresie, podobnie
jak inne decyzje Komitetu, zgodnie z art. 6 projektu, wymagać będą jed-
nomyślności, natomiast sposób ustalenia treści informacji – z uwzględ-
nieniem zakresu ich ustawowej ochrony – określony zostanie szczegó-
łowo w regulaminie prac Komitetu.
Art. 12. Artykuł ten wprowadza zasadę wyłączenia odpowiedzialności członków
Komitetu oraz reprezentowanych przez nich instytucji za szkody, które
ewentualnie wynikłyby z działań osób trzecich, podjętych na podstawie
informacji udostępnianych przez Komitet w związku z wykonywaniem
zadań nałożonych przez niniejszą ustawę. Wynika to z faktu, że prace
Komitetu dotyczą bardzo delikatnej materii, jaką jest stabilność systemu
finansowego (lub, innymi słowy, zapobieganie jego ewentualnej destabi-
lizacji), a działania związane z wykonywaniem zadań w tym zakresie,
nawet jeżeli zawsze podejmowane w dobrej wierze, mogą prowadzić do
powstania ewentualnych szkód.
Zmiany w przepisach obowiązujących (rozdział 4)
Art. 13 i 15. Artykuły te wskazują przepisy w ustawie o NBP i w ustawie o nad-
zorze nad rynkiem finansowym (dotyczące udostępniania i wymia-
ny informacji), w których jest niezbędne dokonanie zmian z uwagi
na zapewnienie właściwego wykonywania zadań przez Komitet.
W związku z proponowanymi zmianami przepisów dotyczących
udostępniania i wymiany informacji, trzeba wskazać, że pod poję-
ciem „danych indywidualnych”, o których mowa w nowelizowa-
nym art. 23 ustawy o NBP, należy rozumieć dane dotyczące indy-

5