Rządowy projekt ustawy o emeryturach pomostowych

12
– dyżurny ruchu i stacji metra.
Należy podkreślić, że w projektowanej ustawie zostały określone rodzaje prac,
a nie stanowiska pracy, ponieważ pracownicy wykonujący taki sam zawód
w różnych zakładach pracy mogą wykonywać prace o różnej intensywności
i w różnych warunkach środowiska. Z tego powodu dotychczasowa metodologia
określania zawodu lub stanowiska pracy nie powinna stanowić podstawy zali-
czenia do prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Nowe
wykazy rodzajów prac zastąpiły opracowane ponad 25 lat temu wykazy stano-
wisk pracy, które w związku z postępem technologicznym i zmianami w gospo-
darce stały się nieaktualne.
Wysokość emerytury pomostowej
Emeryturę pomostową będzie się przyznawać na wniosek ubezpieczonego zgod-
nie z procedurami obowiązującymi w przypadku powszechnej emerytury. Eme-
rytura pomostowa będzie wypłacana w okresie do osiągnięcia wieku emerytalne-
go.
Emerytura pomostowa będzie obliczana przez podzielenie podstawy obliczenia
emerytury z FUS, ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, przez średnie dalsze oczekiwane trwanie życia dla osoby w wie-
ku 60 lat.
W przypadku uczestników OFE, podstawa obliczenia użyta do ustalenia poten-
cjalnej emerytury powiększona będzie o hipotetyczną kwotę wynikającą z zało-
żenia, że cała składka była przekazywana do ZUS i waloryzowana w sposób
przewidziany dla środków zgromadzonych na koncie emerytalnym w FUS. Po-
większenie to nastąpi przez pomnożenie kwoty składek emerytalnych zaewiden-
cjonowanych na koncie pracownika wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22.
Wskaźnik ten ilustruje stosunek pełnej składki emerytalnej, która wynosi
19,52 % do składki pomniejszonej (12,22 %), występującej w przypadku osób,
które przystąpiły do OFE. W przypadku tych osób pełna składka 19,52 % jest,


13
jak wiadomo, w części (12,22 %) odprowadzana do ZUS, a w części (7,3 %) – do
OFE.
Emerytura pomostowa nie będzie mogła być niższa, niż najniższa emerytura
określona w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
rednie dalsze oczekiwane trwanie życia będzie ustalane na podstawie tablic
trwania życia ogłoszonych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego
w „Monitorze Polskim”, obowiązujących w momencie zgłoszenia wniosku
o emeryturę pomostową. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę
wyrażany będzie w ukończonych latach i miesiącach.
rednie dalsze trwanie życia ustalane będzie według ogólnych zasad przewidzia-
nych dla emerytur i rent z FUS, tj. wspólnie dla mężczyzn i dla kobiet. Przyjęcie
tego założenia spowoduje wyeliminowanie różnic w potencjalnej wysokości
świadczenia kobiety i mężczyzny o tym samym stażu pracy i tej samej podstawie
wymiaru składki.
Emerytura pomostowa jest świadczeniem terminowym, wypłacanym przez 5 lub
10 lat, niezależnie od płci, a nie dożywotnim, jak w przypadku emerytury z po-
wszechnego systemu. W momencie osiągnięcia powszechnego wieku emerytal-
nego prawo do emerytury pomostowej ustaje, a w jej miejsce zainteresowany
uzyska emeryturę ustaloną zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o emery-
turach i rentach z FUS.
Podobnie obliczanie opisywanej powyżej, hipotetycznej kwoty dla uczestników
II filaru wynika z założenia, że członkostwo w OFE nie powinno mieć wpływu
na wysokość emerytury pomostowej.
W przypadku śmierci pobierającego emeryturę pomostową rodzinie zmarłego
przysługiwać będzie renta rodzinna na zasadach przewidzianych w razie śmierci
pracownika.
Emerytury pomostowe będą waloryzowane według ogólnych zasad przewidzia-
nych dla emerytur i rent z FUS. Również w przypadku zbiegu prawa do emerytu-
ry pomostowej i innych emerytur lub rent, stosowane będą przepisy powszechne.


14
Oznacza to, że w razie zbiegu u jednej osoby prawa do tej emerytury z prawem
do emerytury lub renty z FUS, wypłacane będzie jedno z tych świadczeń – wyż-
sze lub wybrane przez zainteresowanego.
Prawo do emerytury pomostowej będzie ulegało całkowitemu zawieszeniu, bez
względu na wysokość uzyskiwanego przychodu, w razie podjęcia przez upraw-
nionego pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Nato-
miast w przypadku podjęcia innego rodzaju pracy prawo do emerytury pomo-
stowej będzie zawieszane lub zmniejszane na zasadach określonych w przepisach
ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Proponowane zasady łączenia pracy zawodowej z pobieraniem emerytury pomo-
stowej są zgodne z przepisami art. 65 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak
również z art. 10 Kodeksu pracy, które dają każdemu obywatelowi prawo do
wyboru miejsca i charakteru zatrudnienia. Stosowanie jakichkolwiek ograniczeń
w dostępie emerytów do pracy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecz-
nego i kolidowałoby z prawem tych osób do podejmowania lub kontynuowania
pracy zawodowej. Przepisy mogą jednak regulować kwestie zasad zmniejszania
i zawieszania wypłaty świadczeń pobieranych przez emerytów uzyskujących do-
datkowe przychody. Takie rozwiązania zawiera ustawa o emeryturach i rentach
z FUS i analogiczne propozycje przepisów zawiera projektowana ustawa o eme-
ryturach pomostowych.
Fundusz Emerytur Pomostowych
Emerytury pomostowe finansowane będą z Funduszu Emerytur Pomostowych
(FEP). FEP będzie państwowym funduszem celowym, którego dysponentem bę-
dzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Fundusz będzie uzyskiwał dochody ze składek opłacanych przez pracodawców
oraz z uzupełniającej dotacji z budżetu państwa, także z odsetek z lokat aktywów
FEP w pierwszych latach jego funkcjonowania.
Składki będą opłacane przez pracodawców za pracownika zgłoszonego do reje-
stru ubezpieczonych, który:


15
– urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
– przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach
lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach
i rentach z FUS,
– wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o
których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 projektowanej ustawy.
Ze względu na to, że część uprawnień do emerytur pomostowych wynika z okre-
su pracy sprzed 1999 r., trudno jest precyzyjnie określić wysokość składki, aby
odpowiadała ona wysokości nabywanych praw. Dlatego też przyjęto, że składka
na emerytury pomostowe będzie wynosiła 1,5 %.
Podstawę wymiaru składek będą stanowiły składniki wchodzące do podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Emerytury pomostowe
są świadczeniem niezależnym od świadczeń wypłacanych w ramach powszech-
nego ubezpieczenia społecznego. Ponadto, według prognoz, wydatki FEP
w większej części finansowane będą z budżetu państwa. W takiej sytuacji projekt
ustawy zakłada, że Fundusz ten będzie odrębnym od Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych. Natomiast zarządzanie nim przez Zakład Ubezpieczeń Społecz-
nych pozwoli na ograniczenie kosztów administracyjnych.
Zakłada się, że składki będą opłacane przez pracodawców od dnia 1 stycznia
2010 r. Wprowadzenie obowiązku odprowadzania składek o rok wcześniej nie
jest możliwe ze względów techniczno-organizacyjnych. Do nowego systemu
składek musi być dostosowany obecny system poboru i ewidencjonowania skła-
dek na ubezpieczenie społeczne, a to wymaga odpowiedniego vacatio legis.
Pozostałe regulacje
Zakres ubezpieczonych uprawnionych do emerytur pomostowych zostanie okre-
ślony w bazie danych podmiotów prowadzonych przez ZUS. W celu założenia
bazy danych pracodawcy zobowiązani będą do dostarczenia informacji dotyczą-
cych m.in.:


16
–
okresów
zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakte-
rze w rozumieniu dotychczasowych przepisów (przepisów rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.),
– całkowitych okresów składkowych i nieskładkowych.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie prowadził:
– centralny rejestr stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczegól-
nym charakterze,
– centralny rejestr pracowników wykonujących prace w szczególnych warun-
kach lub szczególnym charakterze.
W projektowanej ustawie proponuje się także dokonanie niezbędnych zmian
w innych ustawach.
I tak w art. 39 ustawy proponuje się dokonać odpowiedniej nowelizacji ustawy
z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U.
z 1996 r. Nr 70, poz. 335, z późn. zm.). Przepisy art. 5 ust. 3 i 6 tej ustawy prze-
widują podwyższony w stosunku do podstawowego, 50 % odpis na fundusz
świadczeń socjalnych na pracowników zatrudnionych w szczególnie uciążliwych
warunkach, przy czym ustawa nie definiuje tych warunków. Natomiast krąg tych
osób, na potrzeby ustawy o funduszu, jest wskazany w § 4, rozporządzenia wy-
konawczego Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 1994 r. w spra-
wie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu
na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. Nr 43, poz. 168, z późn.
zm.). W myśl tych przepisów, za pracowników zatrudnionych w szczególnie
uciążliwych warunkach, w rozumieniu przepisów art. 5 ustawy o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych, uważa się pracowników zatrudnionych na sta-
nowiskach pracy określonych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur
i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.), wykonują-
cych prace wymienione w załączniku do tego rozporządzenia w wykazie A i B.