Poselski projekt ustawy - Prawo spółdzielcze

ków spółdzielni wnoszących wkłady gruntowe oraz ich domowników i kandydatów stosu-
je się odpowiednio przepisy art. 89-94.

Dział III
SPÓŁDZIELNIE PRACY

Art. 98.
1. Celem spółdzielni pracy jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej przez za-
trudnionych w niej członków.
2. Celem
spółdzielni pracy inwalidów i niewidomych jest także zawodowa i społeczna reha-
bilitacja osób niepełnosprawnych przez pracę we wspólnym przedsiębiorstwie spółdzielni,
dostosowaną do ich możliwości fizycznych, psychicznych i zdrowotnych oraz kwalifika-
cji zawodowych i osobistych.
3. Celem
spółdzielni pracy rękodzieła ludowego i artystycznego jest także tworzenie nowych
i kultywowanie tradycyjnych wartości kultury materialnej oraz organizowanie i rozwijanie
rękodzieła ludowego i artystycznego, sztuki i przemysłu artystycznego.

Art. 99.
1. Spółdzielnia i członek mają obowiązek pozostawania ze sobą w stosunku pracy. Odmowa
nawiązania takiego stosunku lub odmowa pozostawania w nim jest naruszeniem istotnych
praw i obowiązków wynikających z członkostwa, chyba że ustawa stanowi inaczej.
2. Członek ma prawo do zatrudnienia stosownie do swoich kwalifikacji zawodowych i oso-
bistych oraz aktualnych potrzeb i możliwości gospodarczych spółdzielni.

Art. 100.
1. Stosunek pracy między spółdzielnią a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą
umowę o pracę.
2. Jeżeli sezonowy charakter działalności gospodarczej tego wymaga, spółdzielnia może
zawierać z członkami spółdzielcze umowy o pracę na czas określony.
3. W przypadku nienawiązania stosunku pracy z winy spółdzielni, członek może dochodzić
przez cały czas trwania członkostwa zawarcia spółdzielczej umowy o pracę. Niezależnie
od tego może on, w terminie roku od dnia powstania członkostwa, dochodzić odszkodo-
wania według przepisów prawa cywilnego.

Art. 101.
1. Za pracę w spółdzielni członek otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się wynagro-
dzenie bieżące i odpowiedni do wkładu pracy udział w części nadwyżki bilansowej prze-
znaczonej do podziału między członków, zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia.
2. Wynagrodzenie bieżące członka i jego udział w nadwyżce bilansowej, o której mowa w
ust. l, korzystają z ochrony, jaką prawo zapewnia wynagrodzeniu pracownika.


35
Art. 102.
1. Wypowiedzenie
członkowi warunków pracy lub płacy jest dopuszczalne wyłącznie:
1) gdy jest uzasadnione potrzebami gospodarczymi lub organizacyjnymi spółdzielni, a w
szczególności dostosowaniem się spółdzielni do zmienionych warunków rynkowych,
utrzymaniem rentowności działalności spółdzielni, wprowadzeniem nowych zasad
wynagradzania, likwidacją działu pracy, w którym członek jest zatrudniony, likwida-
cją zajmowanego przez niego stanowiska pracy, albo koniecznością zatrudnienia na
danym stanowisku osoby o wyższych lub specjalnych kwalifikacjach;
2) w przypadku utraty przez członka zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy
stwierdzonej orzeczeniem lekarskim albo niezawinionej przez niego utraty uprawnień
do jej wykonywania.
2. Zaproponowane członkowi nowe warunki pracy lub płacy powinny odpowiadać jego
kwalifikacjom i możliwościom gospodarczym spółdzielni.
3. Jeżeli warunki gospodarcze i finansowe spółdzielni na to zezwalają, spółdzielnia powinna
zorganizować szkolenie albo udzielić członkowi urlopu bezpłatnego lub częściowych
zwolnień od pracy i pomocy finansowej, w celu umożliwienia mu uzyskania nowych kwa-
lifikacji niezbędnych do zatrudnienia w spółdzielni na innym stanowisku pracy.

Art. 103.
W przypadku gospodarczej konieczności, w celu zapewnienia pracy wszystkim członkom
spółdzielni, rada może swoją uchwałą skrócić równomiernie czas pracy i zmniejszyć odpo-
wiednio wynagrodzenie członków bez wypowiedzenia warunków pracy i płacy, na czas okre-
ślony w uchwale, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy. Skrócenie czasu pracy i zmniejszenie
wynagrodzenia powinno dotyczyć co najmniej jednego działu pracy lub wszystkich członków
spółdzielni wykonujących pracę tego samego rodzaju.

Art. 104.
1. Spółdzielcza umowa o pracę wygasa z ustaniem członkostwa oraz w przypadkach, w któ-
rych ustawa przewiduje wygaśnięcie umowy o pracę z mocy prawa. Jednakże w przypad-
ku wykluczenia lub wykreślenia członka ze spółdzielni, spółdzielcza umowa o pracę, z
zastrzeżeniem art. 109 ust. 2, wygasa z dniem doręczenia członkowi zawiadomienia o
wykluczeniu lub wykreśleniu z uzasadnieniem.
2. Rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę w czasie trwania członkostwa jest niedopusz-
czalne, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w art. 105, oraz rozwiązania tej umowy
na skutek odmowy przyjęcia przez członka nowych warunków pracy lub płacy, a także
rozwiązania jej na mocy porozumienia stron przy jednoczesnym wystąpieniu członka ze
spółdzielni.

Art. 105.
1. Spółdzielnia może rozwiązać z członkiem spółdzielczą umowę o pracę z zachowaniem
przewidzianego w Kodeksie pracy okresu wypowiedzenia wyłącznie w przypadku:
1) zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podykto-
wanego gospodarczą koniecznością;

36
2) osiągnięcia przez członka wieku i okresu zatrudnienia uprawniającego go do ubie-
gania się o emeryturę.
2. Spółdzielnia może rozwiązać z członkiem spółdzielczą umowę o pracę bez wypowiedze-
nia wyłącznie z przyczyn uzasadniających zgodnie z Kodeksem pracy takie rozwiązanie
umowy o pracę bez winy pracownika.

Art. 106.
Oświadczenie spółdzielni o wypowiedzeniu spółdzielczej umowy o pracę, o rozwiązaniu tej
umowy bez wypowiedzenia albo o wypowiedzeniu warunków pracy lub płacy powinno być
złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności, z podaniem przyczyny uzasadniającej
wypowiedzenie albo rozwiązanie.

Art. 107.
1. Po ustaniu przyczyn, które uzasadniały wypowiedzenie albo rozwiązanie przez spółdziel-
nię umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie trwania członkostwa, spółdzielnia i czło-
nek są obowiązani ponownie zawrzeć spółdzielczą umowę o pracę.
2. W przypadku naruszenia przez spółdzielnię obowiązku, o którym mowa w ust. l, człon-
kowi spółdzielni przysługuje roszczenie o nawiązanie spółdzielczej umowy o pracę od-
powiadającą aktualnym możliwościom gospodarczym spółdzielni. Członkowi, który pod-
jął pracę, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, na zasadach okre-
ślonych w art. 111 ust. 2. Za podstawę obliczenia wysokości przeciętnego wynagrodzenia
przyjmuje się wynagrodzenie ustalone dla nowo podjętej pracy.

Art. 108.
1. Wykluczenie
członka ze spółdzielni może nastąpić wyłącznie:
1) z przyczyn uzasadniających zgodnie z przepisami prawa pracy rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika;
2) w razie ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich lub umyślnego działa-
nia na szkodę spółdzielni.
2. Przepisy ust. l nie wyłączają stosowania przepisu art. 13 ust. 2 zdanie pierwsze.
3. Wykluczenie nie może nastąpić po upływie 3 miesięcy od uzyskania przez spółdzielnię
wiadomości o okolicznościach je uzasadniających.
4. Wykluczenie członka, który był zatrudniony na podstawie spółdzielczej umowy o pracę,
pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem przez praco-
dawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Art. 109.
1. Wykreślenie członka ze spółdzielni może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy:
1) członek nie jest zatrudniony w spółdzielni przez okres dłuższy niż rok z przy-
czyn niezawinionych przez spółdzielnię;
2) członek utracił w znacznym stopniu lub całkowicie zdolność do pracy, a spół-

37
dzielnia nie może zatrudnić go na stanowisku odpowiadającym jego ograniczo-
nej zdolności do pracy;
3) członek utracił pełną lub ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a statut
nie przewiduje członkostwa osób nie mających takiej zdolności;
4) członek osiągnął wiek i okres zatrudnienia uprawniający go do ubiegania się o
emeryturę i spółdzielnia rozwiązała z nim spółdzielczą umowę o pracę.
2. W przypadku gdy członek jest zatrudniony w spółdzielni, a jego wykreślenie nastąpiło z
przyczyn określonych w ust. l pkt 2 lub 3, spółdzielcza umowa o pracę wygasa z upływem
przewidzianego w Kodeksie pracy okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Okres ten liczy
się od dnia doręczenia członkowi zawiadomienia o jego wykreśleniu wraz z uzasadnie-
niem.

Art. 110.
1. Jeżeli w spółdzielni działa związek zawodowy, wypowiedzenie warunków pracy lub pła-
cy, skrócenie uchwałą rady czasu pracy i związane z tym zmniejszenie wynagrodzenia,
wypowiedzenie i rozwiązanie bez wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę oraz wy-
kluczenie lub wykreślenie ze spółdzielni następuje z odpowiednim zastosowaniem przepi-
sów art. 38 Kodeksu pracy.
2. Przepisu ust. l nie stosuje się w przypadku likwidacji lub upadłości spółdzielni.

Art. 111.
1. W przypadku naruszenia przez spółdzielnię przepisów art. 102 ust. l lub 2, art. 105, art.
106 albo art. 110, członkowi spółdzielni przysługuje roszczenie o orzeczenie bezskutecz-
ności wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę lub jej warunków, a jeżeli spółdziel-
cza umowa o pracę uległa rozwiązaniu, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy
na poprzednich warunkach.
2. Członkowi spółdzielni, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje
wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy. Wy-
nagrodzenie oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia bieżącego z ostatnich 3
miesięcy oraz odpowiedni udział w części nadwyżki bilansowej.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do członka spółdzielni, który po wypowiedzeniu
mu warunków pracy lub płacy z naruszeniem art. 102 ust. l lub 2 albo art. 106 przystąpił
do pracy na warunkach określonych w tym wypowiedzeniu.
4. W przypadku naruszenia przez spółdzielnię przepisów wymienionych w ust. l, członkowi
który nie dochodzi roszczenia o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia lub rozwią-
zania spółdzielczej umowy o pracę, albo wypowiedzenia jej warunków, lecz wypowie-
dział członkostwo w terminie statutowym, przysługuje odszkodowanie w wysokości sze-
ściomiesięcznego wynagrodzenia, obliczonego według zasad określonych w ust. 2.

Art. 112.
Przepisy art. 102, art. 105, art. 106 i art. 110 nie wyłączają stosowania korzystniejszych dla
członków spółdzielni przepisów prawa pracy, zakazujących lub ograniczających wypowie-
dzenie umowy o pracę, wypowiedzenie warunków pracy lub płacy albo jej rozwiązanie bez

38
wypowiedzenia.

Art. 113.
1. Członkowi spółdzielni zatrudnionemu na podstawie spółdzielczej umowy o pracę, którego
spółdzielnia wykluczyła lub wykreśliła z naruszeniem przepisów art. 108-110 przysługują
roszczenia przewidziane w przepisach art. 111 ust. l i 2 lub, jeżeli jest to dla członka ko-
rzystniejsze, w przepisach prawa pracy dotyczących uprawnienia pracownika w przypad-
ku niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowie-
dzenia.
2. Roszczeń, o których mowa w ust. l, członek może dochodzić tylko łącznie z wniesieniem
powództwa o uchylenie uchwały o wykluczeniu lub wykreśleniu.
3. Jeżeli wykluczenie lub wykreślenie było uzasadnione, lecz nastąpiło z naruszeniem art.
108 ust. 3 lub art. 110, powództwo członka o uchylenie uchwały o wykluczeniu albo o
wykreśleniu i o przywrócenie do pracy może być oddalone, o ile dalsze pozostawanie
członka w spółdzielni nie dałoby się pogodzić z dobrymi obyczajami.
4. Członkowi spółdzielni, który mimo bezzasadnego wykluczenia lub wykreślenia nie do-
chodzi przywrócenia członkostwa i przywrócenia do pracy, przysługuje odszkodowanie
określone w art. 111 ust. 4.

Art. 114.
1. Postępowanie w sprawach o uchylenie uchwały rady lub walnego zgromadzenia o wyklu-
czeniu lub wykreśleniu członka oraz o roszczenia określone w art. 111 i art. 113 ust. l i 4,
toczy się zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w
sprawach z zakresu prawa pracy.
2. Termin do wszczęcia przez członka spółdzielni postępowania przed sądem w sprawach
dotyczących wypowiedzenia spółdzielczej umowy o pracę, warunków pracy i płacy, roz-
wiązania oraz odmowy nawiązania umowy, wynosi 14 dni i liczy się od dnia doręczenia
członkowi pisemnego zawiadomienia o oświadczeniu spółdzielni w tych sprawach z uza-
sadnieniem.
3. W przypadku wniesienia przez członka odwołania w postępowaniu wewnątrz-
spółdzielczym, termin określony w ust. 2 biegnie od dnia doręczenia członkowi zawiado-
mienia wraz z uzasadnieniem o uchwale organu odwoławczego lub od upływu terminu
określonego w statucie do podjęcia uchwały przez ten organ.

Art. 115.
W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale, do spółdzielczej umowy o pracę stosuje
się odpowiednio przepisy prawa pracy, z wyjątkiem przepisów Kodeksu pracy o zawieraniu
umów o pracę na okres próbny oraz przepisów o stosunkach pracy na podstawie powołania,
wyboru i mianowania.

Art. 116.
1. Statut może przewidywać zatrudnienie wszystkich lub niektórych członków nie na pod-
stawie spółdzielczej umowy o pracę, lecz na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy

39