Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym

Przeczytaj także: Postępowanie upadłościowe a dochodzenie odsetek od wierzytelności

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym właściwie pełni więc tę samą funkcję, co wytoczenie powództwa w postępowaniu cywilnym, jako że postępowanie upadłościowe stanowi formę cywilnej egzekucji generalnej, w której uczestniczy naraz wielu wierzycieli jednego dłużnika. Zgłaszając wierzytelność, wierzyciel musi pamiętać o zachowaniu wszystkich wymogów, jakie takiemu zgłoszeniu stawiają przepisy prawa upadłościowego i naprawczego. Dotyczy to zarówno formy zgłoszenia, jego treści, jak i czasu, w którym powinno zostać dokonane.

Zanim wspomniane wymogi zostaną omówione, warto jeszcze wspomnieć, że choć wierzytelności zabezpieczone na majątku upadłego hipoteką, zastawem czy zastawem rejestrowym w upadłości likwidacyjnej podlegają wpisowi na listę wierzytelności z urzędu (jeżeli nie zostały zgłoszone przez wierzyciela), w przeciwieństwie do wierzytelności niezabezpieczonych (jest to jedna z licznych zalet dysponowania zabezpieczeniem rzeczowym wierzytelności na majątku upadłego dłużnika), to warto zgłosić je samodzielnie, zwłaszcza, że terminowe zgłoszenie nie podlega opłacie. Wierzyciel, choć chroniony przed utratą ochrony zapewnionej jego wierzytelności przez zabezpieczenie rzeczowe poprzez wpis zabezpieczonej wierzytelności na listę z urzędu, w sytuacji w której np. nie został poinformowany o ogłoszeniu upadłości dłużnika, może niemniej zgłosić tę wierzytelność i opisać dokładniej swoje stanowisko, niż to by wynikało z dostępnych syndykowi dokumentów upadłego dłużnika. Aktywność wierzyciela w postępowaniu upadłościowym w celu ochrony jego praw często skutkuje wyższym stopniem zaspokojenia jego wierzytelności.

Przechodząc do procedury zgłaszanie wierzytelności, zarówno w upadłości likwidacyjnej jak i w upadłości układowej, w pierwszym rzędzie należy wspomnieć o miejscu oraz terminie czynności dokonania zgłoszenia. Wierzytelność podlega zgłoszeniu do sędziego-komisarza i powinna nastąpić w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości dłużnika. Termin ten, jak również dane osoby sędziego-komisarza i właściwy sąd upadłościowy, wierzyciel znajdzie w treści obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości, które jest zawsze publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, oraz w dzienniku o zasięgu lokalnym. Termin ten wynosi od jednego do trzech miesięcy od obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości i podawany jest w treści obwieszczenia. Zgłoszenie wierzytelności po tym terminie nie spowoduje nieuwzględnienia wierzytelności przy ustalaniu listy wierzytelności, ale spóźniony wierzyciel może zostać obciążony kosztami, jakie opóźnienie zgłoszenia wierzytelności może spowodować (np. na pokrycie dodatkowego czasu pracy syndyka i powstania wydatków związanych z przygotowaniem uzupełniającej listy wierzytelności).

Zgłoszenie wierzytelności obligatoryjnie powinno być sporządzone w formie pisemnej i spełniać wymogi pisma procesowego w rozumieniu przepisów Kodeksu postepowania cywilnego. Wierzyciel powinien złożyć zgłoszenie wierzytelności w dwóch egzemplarzach (dotyczy to zarówno samego pisma, jak i załączników).

Prawidłowo sporządzone zgłoszenie wierzytelności powinno zawierać:

1. imię i nazwisko bądź nazwę albo firmę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania albo siedzibę;
2. określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej (będzie to zatem polegało na wskazaniu kwoty wierzytelności lub jej wartości; poprzez należności uboczne należy rozumieć np. odsetki);
3. dowody stwierdzające istnienie wierzytelności (jest to najistotniejsza część zgłoszenia, gdyż ma na celu wykazanie, że wierzytelność po pierwsze istnieje, a po drugie ma określoną wysokość; dowodem wierzytelności będzie przede wszystkim dokument, dla przykładu wierzyciel powinien załączyć umowę o świadczenie usług oraz wystawioną na jej podstawie fakturę VAT, która nie została uregulowana przez upadłego mimo upływu terminu płatności);
4. kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona (istnieje pięć kategorii wierzytelności; zakwalifikowanie wierzytelności do poszczególnych kategorii determinuje kolejność w jakiej wierzyciele będą zaspokajani z funduszów masy upadłości; w praktyce wierzyciel będący kontrahentem dłużnika będzie zgłaszał swoją wierzytelność do kategorii czwartej);
5. zabezpieczenia związane z wierzytelnością oraz oświadczenie wierzyciela, w jakiej prawdopodobnie sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia (wymaga to oszacowania, jaką wartość rynkową ma przedmiot zabezpieczenia, bowiem to ze sprzedaży tego przedmiotu pochodzić będą podstawowe środki na zaspokojenie wierzytelności na tym przedmiocie zabezpieczone);
6. w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, należy wskazać przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu (czyli np. wskazanie nieruchomości, na której zostało ustanowione zabezpieczenie w postaci hipoteki poprzez załączenie do zgłoszenia wierzytelności odpisu z księgi wieczystej);
7. opis stanu sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne (czyli np. informacja, że wierzyciel wytoczył przeciwko upadłemu powództwo o zapłatę);
8. jeżeli wierzyciel jest wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki będącej upadłym, należy wskazać ilość posiadanych udziałów albo akcji oraz ich rodzaj.