Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

Przeczytaj także: Członek zarządu może się wybronić przed zakazem prowadzenia działalności gospodarczej

Zakaz taki może być orzeczony na okres od trzech do dziesięciu lat i obejmuje pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu.

Postępowanie w przedmiocie pozbawiania prawa prowadzenia działalności gospodarczej może być prowadzone w stosunku do:

1. osoby, która ze swojej winy – będąc do tego zobowiązanym – nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości (będzie to zatem dotyczyło np. członka zarządu spółki, która stała się niewypłacalna, a mimo to zarząd nie złożył w powyższym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości),
2. dłużnika będącego osobą fizyczną lub członkiem organu osoby prawnej (np. członek zarządu sp. z o.o.) lub reprezentantem spółki handlowej nieposiadającej osobowości prawnej (np. wspólnik spółki jawnej), która swoim celowym działaniem lub niedbalstwem doprowadziła do niewypłacalności dłużnika,
3. osoby, która ze swojej winy – będąc do tego zobowiązanym – już po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, do których wydania lub wskazania była zobowiązana z mocy ustawy,
4. osoby, która po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości,
5. upadłego, który w toku postepowania upadłościowego nie wykonywał innych obowiązków nałożonych na niegoz mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza albo też w inny sposób utrudniał postepowanie.

Orzekając zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, sąd upadłościowy bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.

Należy pamiętać o tym, że sąd również może orzec powyższy zakaz w razie ogłoszenia już raz upadłości dłużnika. Będzie to zatem swoista kara za ponowne doprowadzenie przedsiębiorstwa do stanu niewypłacalności. W takim przypadku przedmiotowa sankcja może być orzeczona w stosunku do osoby, wobec której już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego, jak również w stosunku do osoby, wobec której ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.

Postępowanie o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej może być wszczęte wyłącznie na wniosek. Osobami uprawnionymi do złożenia takiego wniosku są wyłącznie określone podmioty postępowania upadłościowego tj. każdy z wierzycieli, tymczasowy nadzorca sądowy, zarządca przymusowy, syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca, oraz wskazane w ustawie szczególnepodmioty spoza postępowania upadłościowego, tj. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.

Zważywszy na dotkliwość omawianej tu sankcji, przedsiębiorcy powinny wykazać się należytą starannością nie tylko w toku postępowania upadłościowego, ale również w bieżącej działalności gospodarczej. Orzeczenie przedmiotowego zakazu jest bowiem możliwe zawsze wtedy, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony w ustawowym terminie. Często wniosek o orzeczenie tego zakazu składany jest przez wierzycieli równocześnie lub poprzedza wystąpienie przez nich z roszczeniami odszkodowawczymi za zbyt późne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika, czy to na podstawie art. 21 § 3 Prawa upadłościowego i naprawczego, czy np. na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych (w przypadku, gdy upadłym dłużnikiem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością).

Oznacza to, że przedsiębiorcy na bieżąco powinni monitorować swoją sytuację finansową i majątkową. Jeżeli zaś znajdą się w sytuacji niezaspokojenia co najmniej dwóch wymagalnych wierzytelności pieniężnych wobec różnych wierzycieli – zaś dodatkowo w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – gdy wartość zobowiązań przekracza wartość majątku, powinni złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Może to być oczywiście wniosek o ogłoszenie upadłości układowej. Tylko bowiem w przypadku terminowego złożenia wniosku będą w stanie wykazać, że nie zachodzą wobec nich przesłanki orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkową dolegliwością tego zakazu jest fakt, iż po prawomocnym zakończeniu postępowania i orzeczeniu zakazu, nie istnieje możliwość jego uchylenia czy późniejszego skrócenia okresu jego obowiązywania.