Zasady BHP w firmie: umywalnie, natryski i ustępy

Przeczytaj także: BHP w firmie: narażenie na azbest

Szczegółowe wymagania dla pomieszczeń przeznaczonych na umywalnie, natryski oraz ustępy wynikają z regulacji zawartych w załączniku Nr 3 do rozporządzenia MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dalej: „załącznik”.

Umywalnie

Firmowe umywalnie powinny stanowić część składową zespołu szatni. W gestii pracodawcy leży dołożenie wszelkich starań, aby pomieszczenia te były łatwo dostępne oraz umożliwiały bezkolizyjny ruch pracowników, którzy dokonali już toalety osobistej i przebrali się we własną odzież (§ 17 załącznika).

Podstawowym wyposażeniem umywalni są zgodne z Polską normą umywalki emaliowane lub umywalki wykonane z innych materiałów odpornych na korozję. Do kranów powinna być doprowadzona ciepła i zimna woda bieżąca (§ 18 ust. 1-2 załącznika).

Szerokość przejścia między umywalkami a przeciwległą ścianą nie powinna być mniejsza nić 1,3 m. Jeżeli natomiast umywalki umieszczone są w rzędach, to ustawodawca wymaga, aby przestrzeń dzieląca te rzędy była co najmniej dwumetrowa (§ 18 ust. 3 załącznika).

Ilość zainstalowanych umywalek należy dostosować do liczby zatrudnionych osób. I tak, na każdych dziesięciu pracowników pracujących na najliczniejszej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna. Prace brudzące oraz takie, które wykonywane są w kontakcie z substancjami zakaźnymi lub szkodliwymi wymagają zainstalowania co najmniej jednej umywalki na pięć osób.

Jeśli pracodawca stosuje umywalki szeregowe do mycia zbiorowego, co zdarza się dość często np. na placach budowy, to wówczas powinien zapewnić co najmniej jedno stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każde pięć osób zatrudnionych jednocześnie (§ 19 ust. 1 załącznika).

Nieco mniejszym wymaganiom musi sprostać szef, który zatrudnia personel przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac. W takim przypadku na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet powinna przypadać minimum jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki te należy zainstalować w pomieszczeniach ustępów bądź też w ich przedsionkach izolacyjnych (§ 19 ust. 2 załącznika).

Brodziki

Jeżeli specyfika wykonywanych prac naraża personel na zabrudzenie nóg, pracodawca powinien zadbać o wyposażenie umywalni w brodziki do mycia nóg z doprowadzeniem ciepłej wody w ilości co najmniej jeden brodzik na dziesięciu użytkujących go pracowników. Co istotne, przepis ten nie dotyczy zakładów pracy zatrudniających załogę przy pracach na otwartej przestrzeni, czyli poza terenem firmy (§ 20 załącznika).

Ustępy

Odległość ustępów od stanowiska pracy nie powinna przekraczać 75 m, przy czym może ona być większa (maksymalnie 125 m) w przypadku pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni.

Ustępy w budynkach powinny być zlokalizowane na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż dziesięciu pracowników, dopuszczalne jest, aby ustępy znajdowały się na sąsiedniej kondygnacji (§ 25 załącznika).

Wskazane jest żeby wejścia do ustępów prowadziły wprost z korytarzy lub dróg przeznaczonych do ogólnej komunikacji. Ponadto pracodawca powinien zadbać o to, by przed każdym ustępem znajdowało się pomieszczenie izolujące, wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody- co najmniej jedna na trzy miski ustępowe lub pisuary. Istotne jest również, aby drzwi prowadzące do pomieszczeń izolujących oraz samych ustępów zamykały się samoczynnie (§ 26 załącznika).

Ustawodawca, podobnie jak ma to miejsce w przypadku umywalni, dokładnie określa, jaką przestrzeń szef powinien zagwarantować pracownikom w pomieszczeniach z ustępami. I tak, szerokość przejść wzdłuż kabin ustępowych przy jednostronnym ich rozmieszczeniu to co najmniej 1,3 m. Jeżeli natomiast naprzeciwko kabin są umieszczone pisuary, przepisowa odległość między ścianą, na której są zainstalowane a kabinami to nie mniej niż 2 m (§ 27 ust. 5 załącznika).

Ilość misek ustępowych oraz pisuarów zależy od liczebności załogi w firmie. Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych podczas jednej zmiany powinna przypadać minimum jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Z kolei każde dwadzieścia zatrudnionych pań oznacza konieczność zagwarantowania jednej miski ustępowej (§ 28 ust. 1-2 załącznika).

W zakładzie pracy, w którym pracownicy zatrudnieni są na otwartej przestrzeni poza terenem firmy przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz w przypadku zatrudniania personelu w budynkach niewyposażonych w instalację wodociągową i kanalizacyjną, pracodawca może urządzić ustępy wyposażone w szczelne zbiorniki nieczystości (§ 27 ust. 4 załącznika).

Natryski

Jeżeli warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników wymagają podjęcia takiego kroku, szef powinien zadbać o wyposażenie zespołu szatni w pomieszczenia z natryskami. Analogicznie jak w przypadku umywalni, pomieszczenia powinny być łatwo dostępne dla pracowników i zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i ubranych w odzież własną (§ 21 załącznika).

Minimum ilościowe to jedna kabina natryskowa na każde osiem zatrudnionych osób, które wykonują obowiązki zawodowe skutkujące zabrudzeniem ciała. Prace związane ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także prace pylące, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujące intensywne zabrudzenie przesądzają o konieczności zagwarantowania personelowi przynajmniej jednej kabiny natryskowej na pięć osób (§ 22 ust. 1 załącznika).

Najmniejsza dopuszczalna szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin, przy zastosowaniu zasłon zasuwanych lub ścianek osłaniających, to 1,3 m, a między kabinami a ścianą- minimum 0,9 m. Warto również dodać, że wymiary kabin natryskowych powinny pozostawać w zgodzie z przepisami techniczno-budowlanymi (§ 22 ust. 1 załącznika).

Do natrysków należy doprowadzić oczywiście ciepłą i zimną wodę bieżącą, natomiast woda zużyta powinna trafić do kanalizacji. Przy pomieszczeniach z natryskami należy wydzielić kabinę z jedną miską ustępową na każde dziesięć natrysków (§ 23 ust. 3-4 załącznika).

Wentylacja

Wszystkie pomieszczenia, o których wspomniano powyżej należy odpowiednio wentylować. W umywalniach powinno dochodzić do co najmniej dwukrotnej wymiany powietrza w ciągu godziny, w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny (§ 24 ust. 2 załącznika).

Natomiast w pomieszczeniach ustępów szef powinien zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50 m³/h na jedną miskę ustępową i 25 m³ na jeden pisuar.