Zaległy urlop: pracodawca musi go udzielić do 30 września

Przeczytaj także: Ostatni dzwonek na udzielenie zaległego urlopu

Urlop na żądanie ma swoje prawa

Zgodnie z Kodeksem pracy, w każdym roku kalendarzowym pracownikom przysługują cztery dni urlopu na żądanie. Uzyskanie tego typu urlopu następuje na wyłączną prośbę pracownika i należy wystąpić o jego udzielenie najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Zatem, jak wskazuje sama nazwa „na żądanie”, o terminie urlopu decyduje pracownik. Najczęściej jest to urlop niezaplanowany, którego potrzeba wykorzystania pojawia się w nagłej sytuacji, natomiast pracodawca powinien przychylić się do tej prośby. Należy jednak pamiętać, że niewykorzystany urlop na żądanie w danym roku traci swój specjalny charakter i przechodzi na rok kolejny jako zwykły zaległy urlop wypoczynkowy.

Pewne wątpliwości wiążą się z terminem wykorzystania zaległego urlopu, który był w poprzednim roku kalendarzowym urlopem na żądanie. Część ekspertów prawa pracy uważa, że zarówno zaległy urlop na żądanie, jak i normalny zaległy urlop wypoczynkowy powinny być wykorzystane do końca września kolejnego roku kalendarzowego.

Odmienne stanowisko w tym zakresie zajęła Państwowa Inspekcja Pracy (pismo GIP nr GPP-110-4560-170/08/PE). Zgodnie z tym stanowiskiem pracodawca nie może żądać od pracownika wykorzystania w trakcie pierwszego kwartału kolejnego roku (termin wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego w poprzednio obowiązującym stanie prawnym – obecnie do 30 września kolejnego roku) tych dni niewykorzystanego urlopu za poprzedni rok, które miały w poprzednim roku charakter dni urlopu na żądanie (4 dni w roku). Takie dni powinny być, zdaniem PIP, wykorzystane łącznie z urlopem za kolejny rok na ogólnych zasadach. Pracodawca może zatem odmówić pracownikowi, który w poprzednim roku nie wykorzystał żadnego dnia urlopu na żądanie, udzielenia 4 dni zaległego urlopu w terminie do końca września kolejnego roku.

Przyczyny niezależne

Udzielenie urlopu w terminie do końca września staje się niemożliwe np. w przypadku choroby pracownika lub urlopu macierzyńskiego. Pracodawca w tym przypadku nie ponosi żadnych sankcji za nieudzielenie pracownikowi zaległego urlopu w obligatoryjnym terminie ze względu na wystąpienie przyczyn od niego niezależnych.

Nieudzielenie zaległego urlopu ma swoje konsekwencje

Ze względu na fakt nieudzielenia urlopu wypoczynkowego, pracownik ma prawo złożyć zawiadomienie o naruszenie jego praw do Państwowej Inspekcji Pracy. Odpowiedzialnością za to wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym mogą zostać obarczeni nie tylko pracodawcy, ale również inne osoby, takie jak kierownicy działu kadr. Konsekwencją nieudzielenia zaległego urlopu jest ukaranie mandatem karnym w wysokości do 2 tys. złotych lub skierowanie do sądu rejonowego wniosku o ukaranie grzywną od 1000 do nawet 30 tys. złotych.

Maurycy Organa, ekspert z zakresu prawa pracy