Współpraca z sieciami handlowymi - wybrane problemy

Przeczytaj także: Opłaty półkowe do lamusa?

W niniejszym artykule zostaną poruszone takie dotykające wielu dostawców problemy, jak:

• wydłużone terminy płatności,
• prawo zwrotu towarów,
• kary umowne,
• zrzeczenia roszczeń,
• opłaty półkowe,
• wykorzystywanie niedoświadczenia dostawcy.

Jak dostawcy radzą sobie z powyższymi problemami?

Wydłużone terminy płatności

Jednym z podstawowych problemów, z jakimi borykają się dostawcy do sieci handlowych, są wydłużone terminy płatności sięgające nierzadko nawet 120 dni. Brak zapłaty za towar przez 4 miesiące, i to zgodnie z umową, może negatywnie odbić się na sytuacji gospodarczej dostawcy.

Część dostawców w takiej sytuacji decyduje się na faktoring umożliwiający uzyskanie środków w krótszym terminie w zamian za wynagrodzenie stanowiące część należności.
Inni dostawcy decydują się na dochodzenie swoich praw na podstawie ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która powstała m.in. w celu likwidacji zatorów płatniczych i która może dotyczyć również relacji dostawca – sieć handlowa. Z powyższej ustawy wynika w szczególności, że:

• jeżeli umowa z siecią handlową przewiduje termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, dostawca może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia sieci handlowej faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (czyli do terminu zapłaty określonego w umowie),
• termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia sieci handlowej faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru, chyba że strony ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego oraz jest obiektywnie uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru; należy jednakże pamiętać, że przepis ten w żaden sposób nie uchyla możliwości dochodzenia odsetek ustawowych już od 31 dnia,
• jeżeli ustalony w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 60 dni, liczonych od dnia doręczenia sieci handlowej faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru, a nie jest spełniony powyższy warunek, dostawcy, który dostarczył towar, po upływie 60 dni przysługują odsetki jak od zaległości podatkowych; w takiej sytuacji od 31 do 60 dnia dostawcy przysługują zatem odsetki ustawowe a od 61 dnia – odsetki jak od zaległości podatkowych.

Dochodząc powyższych odsetek na drodze sądowej konieczne jest przede wszystkim udowodnienie daty dostawy towaru do sieci handlowej. Dlatego niezwykle istotne jest gromadzenie i przechowywanie dokumentacji w zakresie dostaw. Kompletność takiej dokumentacji umożliwi skuteczne dochodzenie odsetek w przypadku stosowania przez sieć handlową wydłużonych terminów płatności.

Prawo zwrotu towarów

Niewielu dostawców zdaje sobie sprawę, że istnieje możliwość podważenia przysługującego sieciom handlowym prawa zwrotu towarów – jednego z popularnych elementów umów. Na taką możliwość wskazał m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 stycznia 2014 r., sygn.
I ACa 1148/13.

Uzasadnienie powyższego wyroku, jak również analiza podobnych sprawy prowadzą do wniosku, że istnieje możliwość zakwestionowania prawa zwrotu towaru, jeśli w szczególności:

• umowa przerzuca na dostawcę ryzyko działalności gospodarczej sieci handlowej,
• umowa nie przewiduje terminu, w jakim sieć handlowa może skorzystać z prawa zwrotu towaru,
• czas, w którym faktycznie miałoby dojść do zwrotu towaru, uniemożliwia dostawcy sprzedaż tego towaru innemu odbiorcy,
• dostawca nie ma możliwości oszacowania, kiedy i jakie towary sieć handlowa zwróci,
• postanowienie umowne przewidujące prawo zwrotu towarów nie jest zgodne z istotą umowy sprzedaży.

W takiej sytuacji postanowienie przewidujące prawo zwrotu towaru może zostać uznane za nieważne, co powoduje, że sieć handlowa nie będzie mogła towaru zwrócić dostawcy, a dostawca nie będzie miał obowiązku zwrotu ceny za ten towar.

Kary umowne

Umowy z sieciami handlowymi często zastrzegają na rzecz tych sieci liczne kary umowne, w szczególności za brak dostawy towaru w terminie. Oczywiście wprowadzanie kar umownych jest jak najbardziej możliwe. Należy jednakże pamiętać o dwóch ważnych kwestiach, które mogą okazać się istotne w razie dochodzenia przez sieć handlową zapłaty kar umownych.

Po pierwsze, jeśli kara umowna jest rażąco wygórowana, można dochodzić jej zmniejszenia (jest to tzw. miarkowanie kary umownej – art. 484 § 2 Kodeksu cywilnego). Jeżeli zatem sieć handlowa dochodzi od dostawcy kary umownej za brak dostarczenia towaru, która równa jest np. wartości niedostarczonego towaru, to można spróbować skorzystać z powyższego uprawnienia i żądać zmniejszenia tej kary.
Po drugie, warto dbać o właściwe dokumentowanie współpracy, szczególnie w zakresie, w jakim sieci handlowej przysługują kary umowne. Jeśli kary takie przysługują np. za brak dostarczenia towaru, to niezwykle istotne będzie gromadzenie dokumentacji, która w sposób niezbity będzie potwierdzała fakt dostawy zgodnie z zamówieniem.