Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

Rzeczypospolitej Polskiej jest 45 okręgów sądowych. Kalkulacja kosztów
związanych z proponowaną zmianą uwzględnia:
― przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. 2001 r., Nr 98, poz. 1070, z poźn. zm.) w tym w szczególności z
przepisy art. 91 § 1c, art. 91 § 2, art. 91 §7 oraz załącznik do wyżej
wymienionej ustawy (zakładając najwyższą (ósmą stawkę awansową) jaka
może uzyskać sędzia sądu okręgowego;
― przepisy ustawy z dnia z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym
wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U.
1997 r., Nr 160, poz. 1080, z poźn. zm.), zakładając najwyższy 20% dodatek
za długoletnią służbę;
― komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dania 9 sierpnia 2011
r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2011 r. (M.P.
2011 r., Nr 71, poz. 708);
i wynosi maksymalnie w (w zaokrągleniu w górę do pełnego złotego) 6.910.603,00zł
rocznie.

Sędziowie prowadzący postępowanie przygotowawcze będą korzystali z
pomieszczeń, infrastruktury biurowej oraz pracowników administracji sądów
będących obecnie w dyspozycji odpowiednich Sądów Okręgowych. Oznacza to, że
ich działalność nie będzie skutkowała zwiększeniem kosztów funkcjonowania sądów
spowodowanych dodatkowym wyposażeniem oraz zatrudnieniem dodatkowych
pracowników do obsługi administracyjnej sędziów.
6. Wskazanie źródeł finansowania.
Koszty związane z istnieniem instytucji sędziego do spraw postępowania
przygotowawczego pokrywane będą z części budżetowej odpowiadającej Ministrowi
Sprawiedliwości.
7. Oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej:
Projekt nie stoi w sprzeczności z prawem Unii Europejskiej.


35
8. Zakres konsultacji i opinii:
Projekt został przesłany do Prokuratura Generalnego, Ministerstwa Sprawiedliwości,
Krajowej Rady Sądownictwa i Naczelnej Rady Adwokackiej.



36

Warszawa, 27 lipca 2012 r.
BAS-WAPEiM-1872/12


Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna dotycząca zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Michał Kabaciński)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r., poz. 32)
sporządza się następującą opinię:



I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedmiotem projektu jest nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. –
Kodeks postępowania karnego, dalej również jako kpk, (Dz. U. Nr 89, poz. 555
ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.). Celem proponowanych zmian
jest ustanowienie instytucji sędziego do postępowania przygotowawczego
właściwego do spraw z zakresu kontroli legalności działania organów
prowadzących postępowanie przygotowawcze, utrwalania niektórych dowodów
dla sądu oraz dokonywania innych czynności sądowych w postępowaniu
przygotowawczym.
Ponadto w projekcie zaproponowano szereg innych zmian dotyczących
procedury karnej, w szczególności warunków i przesłanek umarzania
postępowania, zasad udzielania dostępu do akt sprawy na etapie postępowania
przygotowawczego, zasad utrwalania dowodów w postępowaniu karnym.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia uchwalenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Zasady udzielania dostępu do materiału dowodowego podejrzanym,
oskarżonym oraz ich obrońcom w postępowaniu karnym w prawie Unii
Europejskiej zostały określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady
2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w
postępowaniu karnym, dalej również jako: dyrektywa (Dz. Urz. UE L 142 z dnia
1.6.2012 r., s.1).

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej

Opiniowany projekt ustawy w art. 1 pkt 9 wprowadza zmiany w art. 156
kpk, który określa tryb przeglądania akt i sporządzania odpisów w polskiej
procedurze karnej. Zgodnie z zaproponowanymi zmianami do art. 156 kpk
dodane mają zostać w szczególności: § 5b w brzmieniu: „Zastrzeżenia, o
których mowa w § 5 zd. 1 nie mają zastosowania po upływie 14 dni od
przesłuchania w charakterze podejrzanego w dochodzeniu oraz 30 dni od
przedstawienia zarzutów w śledztwie, o ile ustawa nie stanowi inaczej” oraz
§ 5c w brzmieniu: „Przepisu § 5b nie stosuje się w przypadku przestępstw, o
których mowa w art. 117-140, art. 148, art. 222, art. 253, art. 258 kodeksu
karnego, a także w przypadku przestępczości transgranicznej”. Wskazane
powyżej przepisy opiniowanego projektu zawierają odwołania do przepisów
obowiązującej ustawy i w tym zakresie, w celu prawidłowej i pełnej oceny stanu
prawnego, należy dokonać analizy norm prawnych pod kątem ich zgodności z
prawem UE.

Interpretacja projektowanych przepisów § 5b i § 5c wskazuje, że w
sytuacjach innych niż w nich określone, tj. przed upływem 14 dni od
przesłuchania w charakterze podejrzanego w dochodzeniu oraz przed upływem
30 dni od przedstawienia zarzutów w śledztwie (a contrario § 5b), a także w
przypadku przestępstw innych niż przestępstwa, o których mowa w art. 117-
140, art. 148, art. 252, art. 258 Kodeksu karnego (a contrario § 5c), w toku
postępowania przygotowawczego w zakresie udostępniania akt, sporządzania
oraz wydawania odpisów i kserokopii zastosowanie ma art. 156 § 5 kpk.
Zgodnie z tym przepisem jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku
postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i
przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie
odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub
kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
Jedyna wytyczna, będącą równocześnie klauzulą generalną, w zakresie zgody
udzielanej przez prokuratora wskazana została w § 158 ust. 3 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r. Regulaminu wewnętrznego
urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. Nr
49, poz. 296 ze zm.), zgodnie z którą, rozpoznając wniosek strony lub jej
przedstawiciela procesowego lub ustawowego o udostępnienie akt, sporządzenie
lub wydanie odpisów i kserokopii prokurator ma na uwadze dobro postępowania
przygotowawczego.

2
Wskazane ograniczenie dostępu do materiału dowodowego, do którego
odwołują się projektowane przepisy, polegające na wyrażeniu zgody przez
prowadzącego postępowanie przygotowawcze, należy uznać za niezgodne z art.
7 ust. 4 dyrektywy. W dyrektywie bowiem wskazano, że o ile nie narusza to
prawa do rzetelnego procesu, można odmówić dostępu do niektórych
materiałów, jeżeli dostęp taki może doprowadzić do poważnego zagrożenia dla
życia lub praw podstawowych innej osoby lub jeżeli taka odmowa jest
bezwzględnie konieczna dla ochrony ważnego interesu publicznego – na
przykład w przypadkach, gdy dostęp mógłby zaszkodzić trwającemu
dochodzeniu lub poważnie zaszkodzić bezpieczeństwu narodowemu państwa
członkowskiego, w którym toczy się postępowanie karne.
Stosowanie opiniowanego projektu ustawy, po jego wejściu w życie w
obecnym brzmieniu odwołującym się do art. 156 § 5 kpk, oznaczało będzie, w
przypadkach innych niż określone w projektowanych § 5b i § 5c, uzależnianie
dostępu do materiału dowodowego dla stron procesu od zgody organu
prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Udzielanie warunkowego
dostępu do materiału dowodowego uzależnionego od wyrażenia zgody, bez
określenia jej przesłanek w sposób uwzględniający przepisy dyrektywy w
sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, jest niezgodne z art. 7
ust. 4 dyrektywy. Co więcej niezgodność dotyczy również tego, że na gruncie
art. 156 § 5 kpk prowadzący postępowanie przygotowawcze może odmówić
stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym zgody na
udostępnienie całości materiału dowodowego, podczas gdy dyrektywa
przewiduje jedynie możliwość, po spełnieniu wskazanych w niej warunków,
ograniczenia dostępu do części materiałów (art. 7 ust. 4 zd. 2 dyrektywy).
Dyrektywa weszła w życie, zgodnie z regułą określoną w jej art. 13, w
dniu 21 czerwca 2012 r. Na podstawie art. 11 ust. 1 dyrektywy, państwa
członkowskie zostały zobowiązane do wprowadzenia w życie przepisów
niezbędnych do wykonania dyrektywy do dnia 2 czerwca 2014 r. Jednak w
świetle uznanej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej reguły,
wynikającej z zasady lojalnej współpracy Unii Europejskiej z państwami
członkowskimi, w okresie prac nad transpozycją dyrektywy państwa
członkowskie muszą podejmować działania na rzecz osiągnięcia rezultatu
określonego w dyrektywie i powstrzymywać się od działań, które mogłyby
hamować tę transpozycję (patrz. J. Barcz, Wytyczne polityki legislacyjnej i
techniki prawodawczej, Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w
polskim prawie krajowym, Warszawa, 2009, s. 49-50).

1 Orzecznictwo Trybunału wskazuje na to, że w okresie przewidzianym na dokonanie transpozycji dyrektywy
będące jej adresatami państwa członkowskie są zobowiązane do powstrzymania się od przyjmowania przepisów,
których charakter poważnie zagraża osiągnięciu rezultatu wskazanego przez tę dyrektywę (patrz. m.in. wyrok
z dnia 18 grudnia 1997 r. w sprawie C-129/96 Inter-Environnement Wallonie, Rec. str. I-7411, pkt 45, wyrok z
dnia 8 maja 2003 r. w sprawie C 14/02 ATRAL, Rec. str. I 4431, pkt 58, i ww. wyrok w sprawie Mangold, pkt
‑
‑
67).

3