Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny i niektórych innych ustaw

w szczególności podejrzany jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się
pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu (art. 74 § 2 pkt 2 kpk).
- W razie odmowy poddania się obowiązkom, o których mowa wyżej, podejrzanego zatrzymać
i przymusowo doprowadzić, a także stosować wobec niej siłę fizyczną lub środki techniczne
służące obezwładnieniu, w zakresie niezbędnym do wykonania danej czynności (art.74 § 3a
k.p.k.)

3. Podejrzany pozostający na wolno ci:

- obowiązany jest stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadomić
organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu
trwającego dłużej niż 7 dni; w razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa podejrzanego
można zatrzymać i sprowadzić przymusowo (art. 75 § 1 i 2 kpk);
- jeżeli przebywa za granicą ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju, w razie
nieuczynienia tego pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju albo, jeżeli adresu tego nie
ma, załączone do akt sprawy, uważa się za doręczone (art. 138 kpk);
- jeżeli podejrzany, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa
pod wskazanym przez siebie adresem, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej
sprawie pismo wysłane pod tym adresem uważa się za doręczone (art. 139 kpk).

Potwierdzam odbiór pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach przed pierwszym
przesłuchaniem.


........................................... dnia .................................. ......................................................

(podpis podejrzanego)

3
 
Załącznik nr 2

Pouczenie
pokrzywdzonego o podstawowych uprawnieniach i obowiązkach

I.
Podstawowe prawa pokrzywdzonego

1. Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do działania we
własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem (art. 299 § 1 k.p.k.).

2. Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo
prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą
pokrzywdzony pozostaje (art. 51 § 2 k.p.k.).

3. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan
zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje
(art. 51 § 3 k.p.k.).

4. W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać
najbliższe osoby, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia – prokurator działając z urzędu
(art. 52 k.p.k.). W przypadku likwidacji lub przekształcenia osoby prawnej lub jednostki
organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność
prawną, prawa, które by jej przysługiwały jako pokrzywdzonemu, może wykonywać następca
prawny (art.52a k.p.k.)

5. Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną czynności procesowych dokonuje organ
uprawniony do działania w jego imieniu (art. 51 § 1 k.p.k.). Pokrzywdzony może w toku
postępowania karnego ustanowić swojego pełnomocnika (art. 87 § 1 k.p.k.).

6. Pokrzywdzony może złożyć wniosek o wyłączenie sędziego, prokuratora, innych osób
prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych oskarżycieli publicznych, jeżeli
istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość, co do jego
bezstronności w danej sprawie (art. 42 § 1 k.p.k., art. 47 k.p.k.).

7. Pokrzywdzony może złożyć do prokuratora (w postępowaniu przygotowawczym) lub do sądu
(w postępowaniu sądowym) wniosek o wyznaczenie mu pełnomocnika z urzędu, jeżeli
w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów związanych
z pełnomocnictwem bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art. 87 § 1
i 88 § 1 k.p.k.).

8. Pokrzywdzonemu oraz instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, która złożyła
zawiadomienie o przestępstwie przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia
4
 
śledztwa lub dochodzenia, a stronom – na postanowienie o jego umorzeniu. Uprawnionym do
złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt (art. 306 § 1, 325a k.p.k.).

9. Osobie lub instytucji, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie przysługuje zażalenie do
prokuratora nadrzędnego albo do prokuratora powołanego do nadzoru nad organem, któremu
złożono zawiadomienie, jeżeli nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu
albo odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia (art. 306 § 3, 325a k.p.k.).

10. W razie złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie niektórych sprawców,
obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym
związku z czynem osoby wskazanej we wniosku. Przepis ten nie dotyczy najbliższych osoby
składającej wniosek (art. 12 § 2 k.p.k.). Wniosek może być cofnięty w postępowaniu
przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu – do
rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej; nie dotyczy to
przestępstwa określonego w art. 197 k.k. (art. 12 § 3 k.p.k.).

11. Jeżeli pokrzywdzony nie ukończył 15 lat, czynności z jego udziałem powinny być, w miarę
możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego
opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie (art. 171 § 3 k.p.k.).

12. W sprawach o przestępstwa określone w rozdziale XXIII, XXV i XXVI Kodeksu karnego
pokrzywdzonego, który w chwili czynu nie ukończył 15 lat, powinno się przesłuchiwać
w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których
wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego podejrzany, który nie miał
obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego (art. 185a § 1 k.p.k.).
W
sprawach o w/w przestępstwa, małoletniego pokrzywdzonego, który w chwili
przesłuchania ukończył 15 lat, przesłuchuje się w warunkach określonych w § 1-3, gdy
zachodzi uzasadniona obawa, że przesłuchanie w innych warunkach mogłoby wywrzeć
negatywny wpływ na jego stan psychiczny (art. 185a § 4 k.p.k.)

13. Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia wobec pokrzywdzonego, występującego
w sprawie w charakterze świadka, przemocy lub groźby bezprawnej może on zastrzec dane
dotyczące miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości sądu lub prokuratora. W takim
wypadku pisma procesowe doręcza się wówczas do instytucji, w której pokrzywdzony jest
zatrudniony lub na inny wskazany przez niego adres (art. 191 § 3 k.p.k.).

14. W razie okazania osoby podejrzewanej, pokrzywdzony może domagać się, aby czynność tę
przeprowadzono w sposób wyłączający możliwość jego rozpoznania przez osobę
rozpoznawaną (art. 173 § 2 k.p.k.).

15. Przesłuchanie pokrzywdzonego w charakterze świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń
technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość (art. 177 § 1a
k.p.k.).

5
 
16. Pokrzywdzonego, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub
innej nie dającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu (art. 177
§ 2 k.p.k.).

17. Pokrzywdzony może składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia
(art. 315 § 1, 325a k.p.k.).

18. Jeżeli czynności śledztwa lub dochodzenia nie będzie można powtórzyć na rozprawie,
pokrzywdzony i jego przedstawiciel ustawowy mogą być dopuszczeni do tej czynności,
chyba że w razie zwłoki, zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu.
Organ prowadzący postępowanie przygotowawcze może także dopuścić pokrzywdzonego do
udziału w innych czynnościach śledztwa lub dochodzenia (art. 316 § 1, 317, 325a k.p.k.).

19. Pokrzywdzony w toku śledztwa lub dochodzenia może zwrócić się do sądu z żądaniem
przesłuchania świadka, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można go
przesłuchać na rozprawie (art. 316 § 3 k.p.k.).

20. Organ prowadzący postępowanie przygotowawcze ma obowiązek doręczenia
pokrzywdzonemu odpisu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych albo
instytucji naukowej lub specjalistycznej oraz zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu
biegłego i zapoznanie się z opinią, jeżeli została złożona na piśmie (art. 318 k.p.k.).

21. Pokrzywdzony uczestniczący w czynnościach podpisując protokół może zgłosić zarzuty, co
do jego treści (art. 150 § 2 k.p.k.).

22. Pokrzywdzony ma prawo do sporządzenia odpisu protokołu czynności, w której uczestniczył
lub miał prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niego lub
sporządzonego z jego udziałem (art. 157 § 3 k.p.k.).

23. Pokrzywdzony ma prawo do złożenia wniosku o zapoznanie się z materiałami sprawy
(art. 321 k.p.k.)

24. Pokrzywdzony ma prawo otrzymać na swój koszt po jednej kopii zapisu dźwięku lub obrazu
utrwalonej w ten sposób czynności procesowej (art. 147 § 4 k.p.k.).

25. Pokrzywdzony, za zgodą prowadzącego postępowanie, może w toku postępowania
przygotowawczego przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy, a także złożyć zażalenie na
odmowę udostępnienia akt (art. 156 § 1, 159 k.p.k.).

26. Pokrzywdzony może złożyć wniosek o wydanie odpłatnie kserokopii dokumentów z akt
sprawy, a za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze może on otrzymać
odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie (art. 156 § 2 i 5 k.p.k.).

27. Pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie na czynności inne niż postanowienia i zarządzenia
naruszające jego prawa (art. 302 § 2 k.p.k.).
6
 

28. Pokrzywdzony może złożyć wniosek lub wyrazić zgodę na wniosek oskarżonego
o skierowanie sprawy do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia
między nimi postępowania mediacyjnego (art. 23a § 1 k.p.k.).

29. Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia
publicznego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie
wszczęcia lub o umorzeniu postępowania. Termin do wniesienia aktu oskarżenia wynosi
miesiąc od doręczenia pokrzywdzonemu zawiadomienia o postanowieniu. Akt oskarżenia
powinien być sporządzony i podpisany przez pełnomocnika (art. 55 § 1 i 2 k.p.k.).

30. Pokrzywdzony po wniesieniu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego może aż do
czasu rozpoczęcia przewodu sądowego złożyć oświadczenie, że chce działać w charakterze
oskarżyciela posiłkowego (art. 53 i 54 k.p.k.) lub powoda cywilnego (art. 62 k.p.k.). Jeżeli
wystąpi z powództwem cywilnym w toku postępowania przygotowawczego, może żądać jego
zabezpieczenia. Na postanowienie, co do zabezpieczenia roszczenia przysługuje zażalenie do
sądu (art. 69 § 2 i 3 k.p.k.).

31. W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego, w którym zgłoszone
było powództwo cywilne, pokrzywdzony w terminie 30 dni od daty doręczenia
postanowienia może żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw
cywilnych (art. 69 § 4 k.p.k.).

32. Pokrzywdzony jako oskarżyciel posiłkowy, ma prawo składać wnioski dowodowe, być
obecnym na całej rozprawie, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom oraz złożyć apelację
od wyroku. Jeżeli wyrok został wydany przez sąd okręgowy – apelacja musi być sporządzona
i podpisana przez adwokata (art. 446 k.p.k.).

33. Jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego, pokrzywdzony może aż do zamknięcia
przewodu sądowego złożyć wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej
szkody w całości lub części.(art. 49a k.p.k.).

II.
Podstawowe obowiązki pokrzywdzonego:

1. Pokrzywdzony ma obowiązek stawić się na każde wezwanie organu prowadzącego
postępowanie (art. 177 § 1 k.p.k.). Na pokrzywdzonego, który bez usprawiedliwienia nie
stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu
wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem, można nałożyć karę pieniężną
w wysokości do 3000 złotych, a ponadto zarządzić jego zatrzymanie i przymusowe
doprowadzenie (art. 285 § 1 i 2 k.p.k.).

2. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego nie może on sprzeciwić się
oględzinom i badaniom nie połączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją
w zakładzie leczniczym (art. 192 § 1 i 3 k.p.k.). W przypadku zaistnienia wątpliwości, co do
stanu psychicznego pokrzywdzonego jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności
7