Rządowy projekt ustawy o środkach ochrony roślin

Wdrożenie krajowego planu działania wymaga zatem przeprowadzenia kampanii informacyjnej,
której celem będzie podniesienie świadomości wybranych grup społecznych odnośnie środków
ochrony roślin. Kampania ta będzie obejmować organizację konferencji przybliżających zakres
krajowego planu działania, a także publikację informacji w prasie i dystrybucję ulotek.
Ogólne zasady integrowanej ochrony roślin, w tym obowiązki nakładane na użytkowników
środków ochrony roślin przepisami ustawy z dnia … o środkach ochrony roślin, zostaną uwzględnione
w programach nauczania szkół i wyższych uczelni rolniczych.
Ponadto, zgodnie z przepisami art. 74 ustawy z dnia … o środkach ochrony roślin informacje
dotyczące ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin dla zdrowia ludzi,
zwierząt oraz dla środowiska zostaną udostępnione na stronie internetowej urzędu obsługującego
ministra właściwego do spraw rolnictwa.

SPOSÓB REALIZACJI DZIAŁANIA 4 ORAZ OCENY JEGO EFEKTÓW
Podniesienie świadomości społeczeństwa odnośnie środków ochrony roślin zostanie osiągnięte
poprzez (w nawiasach podany został termin realizacji zadania):

1) prowadzenie kampani informacyjnej dotyczącej środków ochrony roślin, z wykorzystaniem
zróżnicowanych narzędzi (2013-2017 r.);
2) zmianę programów nauczania średnich i wyższych uczelni rolniczych, a także innych uczelni,
które kształcą na kierunkach obejmujących zagadnienia ochrony roślin (2013-2014 r.).

Ze względu na charakter działania, mającego na celu zwiększenie efektywności innych działań ujętych
w krajowym planie działania, nie zostały wyodrębnienie dla niego indywidualne mierniki.

Działanie 5. Zapewnienie ochrony uprawom małoobszarowym*
Problemy w ochronie upraw małoobszarowych, wynikające niejednokrotnie z braku środków
ochrony roślin dopuszczonych do zwalczania agrofagów, których ograniczanie występowania nie jest
możliwe metodami niechemicznymi, wpływają na ekonomikę produkcji lub wręcz zaniechanie uprawy
takich gatunków roślin uprawnych. Jednocześnie nieautoryzowane stosowanie środków ochrony roślin
w uprawach małoobszarowych stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska.
Uwzględniając problemy pojawiające się w ochronie upraw małoobszarowych podjęte zostaną
działania zmierzające do uzupełnienia programów ochrony tych roślin.
Nowe możliwości w tym zakresie dają przede wszystkim przepisy rozporządzenia
nr 1107/2009/WE, gdzie w procedurach dopuszczania środków ochrony roślin do obrotu będzie
możliwe wykorzystanie takich mechanizmów jak rejestracja strefowa, wzajemne uznawanie zezwoleń
(w tym także na zastosowania małoobszarowe), czy też rozszerzenie zakresu zezwoleń na
57

zastosowania małoobszarowe. Jednakże oprócz usprawnienia samych procedur rejestracyjnych
w tym zakresie, dla efektywnej realizacji celu tego zadania konieczne jest nawiązanie stałej
współpracy pomiędzy przedstawicielami branżowych organizacji rolniczych, grup producentów,
naukowców i producentów środków ochrony roślin. Cel ten zostanie zrealizowany poprzez cykliczną
organizację spotkań roboczych i konferencji tematycznych oraz wsparcie obszaru naukowo –
badawczego.
Kompleksowe podejście do problematyki ochrony upraw małoobszarowych, w szczególności
z uwzględnieniem zasad integrowanej ochrony roślin, w istotny sposób wpłynie na zmniejszenie
zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności i środowiska związanego z nieautoryzowanym użyciem
środków ochrony roślin w tych uprawach.

SPOSÓB REALIZACJI DZIAŁANIA 5 ORAZ OCENY JEGO EFEKTÓW

Rozwiązanie problemów w ochronie uprawach małoobszarowych będzie wymagało realizacji
następujących zadań (w nawiasach podany został termin realizacji zadania):

1) koordynacji badań i analiz w zakresie ochrony upraw małoobszarowych (2013-2017 r.);
2) organizacji konsultacji z przedstawicielami branżowych organizacji rolniczych, grup producentów,
nauki, doradztwa oraz producentów środków ochrony roślin (2013-2017 r.).

Pożądane będzie zmniejszenie nieprawidłowości w zakresie niedopuszczonych zastosowań środków
ochrony roślin w uprawach małoobszarowych stwierdzanych w trakcie kontroli przez Państwową
Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Działanie 6. Zapewnienie efektywnego nadzoru nad obrotem i stosowaniem
środków ochrony roślin*
Ograniczaniu zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin służy nie tylko
działalność legislacyjna i pozalegislacyjna, polegająca na wyposażeniu profesjonalnych użytkowników
tych środków w odpowiednią wiedzę i narzędzia pozwalające na ograniczenie stosowania tych
preparatów do niezbędnego minimum. Konieczne w tym zakresie są także działania kontrolne służb
państwowych, mające na celu eliminację stwierdzanych nieprawidłowości. Działania te, w celu
zapewnienia odpowiedniej efektywności, powinny bazować na analizie ryzyka pozwalającej na
ukierunkowanie kontroli na obszary o największym prawdopodobieństwie występowania
nieprawidłowości. Pozwoli to na skuteczne eliminowanie nieprawidłowości i efektywne
gospodarowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na działanie służb odpowiedzialnych za
kontrole w obszarze obrotu i stosowania środków ochrony roślin.
58

W celu zapewnienia odpowiedniej efektywności działań Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin
i Nasiennictwa w zakresie kontroli stosowania i obrotu środkami ochrony roślin opracowane zostaną
podstawy statystyczne dla takich kontroli. Opracowane podstawy statystyczne pozwolą na ustalenie
optymalnej liczby kontroli przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin
i Nasiennictwa oraz zidentyfikowanie obszarów szczególnego ryzyka, na których powinny zostać
skoncentrowane działania kontrolne.
Opracowane podstawy statystyczne obejmą główne zadania Inspekcji w zakresie obrotu
i stosowania środków ochrony roślin, a mianowicie:
1) prowadzenie kontroli jakości środków ochrony roślin w odniesieniu do rodzaju i liczby pobranych
próbek. Podstawowym założeniem jest takie określenie liczby pobranych próbek, z wyjątkiem
kontroli interwencyjnej, aby zapewnić wysoką wykrywalność odstępstw od wymagań jakościowych
określonych w zezwoleniu na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu. Analizie
matematycznej muszą być poddane różnorodne czynniki takie jak rodzaj parametru jakościowego,
rodzaj formy użytkowej, intensywność sieci dystrybucyjnej środków ochrony roślin, sprzedaż
środków ochrony roślin oraz dotychczasowe wyniki wieloletnich działań kontrolnych;
2) prowadzenie kontroli pozostałości środków ochrony roślin w materiale roślinnym. Celem głównym
jest określenie prawidłowości przestrzegania obowiązujących przepisów prawnych w zakresie
stosowania środków ochrony roślin, a najważniejszym parametrem odniesienia jest najwyższy
dopuszczalny poziom pozostałości środków ochrony roślin w produktach pochodzenia roślinnego.
Kontrola pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych wiąże się bezpośrednio
z bezpieczeństwem żywności. Analizie matematycznej, wykonanej osobno dla upraw polowych
i upraw pod osłonami poddany będzie zestaw czynników takich jak: rodzaj uprawy, regiony
z uwzględnieniem specyfiki uprawowej, rodzaj substancji aktywnych czy sposób aplikacji.
Założenie kontrolne opiera się na intencji osiągnięcia wysokiej wykrywalności nieprawidłowości
w postaci przekroczeń najwyższych dopuszczalnych pozostałości środków ochrony roślin lub
nieautoryzowanego stosowania określonych substancji w określonych uprawach;
3) prowadzenie kontroli stosowania środków ochrony roślin w gospodarstwach i przedsiębiorstwach
stosujących środki ochrony roślin w produkcji towarowej. Analiza statystyczna uwzględniać będzie
szereg parametrów, takich jak rodzaj upraw, rodzaj środków ochrony roślin stosowanych w danym
regionie, region, rodzaj gospodarstwa, wielkości: obszaru uprawy, powierzchni stosowania i inne.
Pomimo że Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest organem, który sprawuje
nadzór nad prawidłowością stosowania środków ochrony roślin, to badania monitoringowe i kontrolne
dotyczące zagrożeń stwarzanych przez środki ochrony roślin są wykonywane także przez inne
jednostki. Nadzór nad bezpieczeństwem żywności pochodzenia roślinnego, znajdującej się w obrocie,
w tym w odniesieniu do pozostałości środków ochrony roślin, sprawuje Państwowa Inspekcja
Sanitarna. Niezależnie od powyższego, przepisy art. 46 ustawy z dnia …. o środkach ochrony roślin
rozszerzają kompetencje Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w tym zakresie.
W przypadku gdy wojewódzki inspektor stwierdzi, na podstawie wyników badań laboratoryjnych
próbek płodów rolnych, że te płody rolne zawierają pozostałości środków ochrony roślin w ilości
59

stwarzającej zagrożenie dla zdrowia konsumenta tych płodów rolnych, może zakazać przeznaczania
tych płodów rolnych do spożycia przez ludzi i ich wprowadzania do obrotu, w tym do państw trzecich.
Natomiast, jeżeli te płody rolne zostały wprowadzone do obrotu, inspektor stosuje procedurę
powiadamiania zgodnie z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach
w rozumieniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Dla zapewnienia efektywności działania konieczne jest także zapewnienie odpowiedniej
współpracy krajowych organów administracji odpowiedzialnych za nadzór nad obrotem i stosowaniem
środków ochrony roślin, z organami pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej.

SPOSÓB REALIZACJI DZIAŁANIA 6 ORAZ OCENY JEGO EFEKTÓW

Zapewnienie efektywnego nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin będzie
wymagało opracowania podstaw statystycznych dla planów kontroli (w nawiasach podany został
termin realizacji zadania):

1) jakości środków ochrony roślin (2013-2015 r.);
2) pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych (2013-2015 r.);
3) stosowania środków ochrony roślin (2013-2015 r.);
4) pozostałości środków ochrony roślin w wodach powierzchniowych i podziemnych (2013-2015 r.).

Ze względu na charakter działania, mającego na celu zwiększenie efektywności innych działań ujętych
w krajowym planie działania, nie zostały wyodrębnione do oceny jego realizacji indywidualne mierniki.

Działanie 7. Utworzenie systemów odbioru i unieszkodliwiania przeterminowanych
środków ochrony roślin**
Środki ochrony roślin, które utraciły ważność, nie mogą być stosowane i stają się odpadami.
Wyniki działań kontrolnych prowadzonych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa
w punktach obrotu środkami ochrony roślin, jak i w gospodarstwach rolnych wskazują na problem
zagospodarowania takich odpadów. Celem działania jest zmniejszenie zagrożenia dla środowiska
oraz wypełnienie obowiązków wynikających z przepisów prawa. Planowane jest wsparcie tworzenia
i upowszechnienie wśród rolników informacji o systemach odbioru przeterminowanych środków
ochrony roślin.
Utylizacja przeterminowanych środków ochrony roślin będzie zapobiegać ich gromadzeniu
w niedozwolony sposób, przedostawaniu się pozostałości tych preparatów do środowiska i tym
samym ograniczeniu ich negatywnego wpływu na środowisko, jak również na zdrowie człowieka
i zwierząt.
60

SPOSÓB REALIZACJI DZIAŁANIA 7 ORAZ OCENY JEGO EFEKTÓW

Zapewnienie efektywnego odbioru i unieszkodliwiania przeterminowanych środków ochrony roślin
będzie wymagało (w nawiasach podany został termin realizacji zadania):

1) przygotowania materiałów informacyjnych o rozwiązaniach systemowych w tym zakresie

(2013-2015 r.);
2) przeprowadzenia kampanii informacyjnej wśród użytkowników profesjonalnych (2013-2017 r.);
3) przeprowadzenia działań kontrolnych (2013-2017 r.);
4) monitorowania pozostałości środków ochrony roślin w wodach powierzchniowych i podziemnych
(2013-2015 r.).

Pożądane będzie zmniejszenie nieprawidłowości w zakresie przechowywania środków ochrony roślin
stwierdzanych w trakcie kontroli przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Działanie 8. Analiza ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin*
Kształtowanie polityki państwa w odniesieniu do środków ochrony roślin, w szczególności
przyjmowanie rozwiązań prawnych dotyczących ich obrotu i stosowania, wymaga wiedzy
o zagrożeniach pojawiających się w tym obszarze. W tym celu konieczna jest regularna, okresowa
analiza danych z badań statystycznych oraz monitoringów dotyczących środków ochrony roślin,
przeprowadzana w jednostce koordynującej sprawy związane z obrotem i stosowaniem środków
ochrony roślin.
Na potrzeby realizacji krajowego planu działania wykorzystywane będą dane pochodzące
z realizowanych w oparciu o dotychczasowe przepisy badań statystycznych oraz systemów
monitoringu, a także utworzone zostaną dodatkowe systemy gromadzenia danych.
Dane uzyskiwane w trakcie działań kontrolnych, badań statystycznych oraz systemów monitoringu
będą przekazywane do urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rolnictwa i podawane
analizie. Dane dotyczące środków ochrony roślin pochodzące z działań monitoringowych oraz badań
statystycznych i kontrolnych, będą podawane do publicznej wiadomości na stronach Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

SPOSÓB REALIZACJI DZIAŁANIA 8 ORAZ OCENY JEGO EFEKTÓW

Na potrzeby analizy ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin zostaną
zrealizowane następujące zadania (w nawiasach podany został termin realizacji zadania):

61