Rządowy projekt ustawy o środkach ochrony roślin

10) wymagań dla obiektów przeznaczonych do magazynowania środków ochrony roślin
- szczegółowe regulacje w tym zakresie zostaną zawarte w aktach wykonawczych do ustawy.
Regulacje te pozwolą w istotny sposób ograniczyć ryzyko związane z obrotem i stosowaniem
środków ochrony roślin.
Pełna realizacja postanowień dyrektywy 2009/128/WE, a także osiągnięcie głównych celów
ustanowionych w krajowym planie działania wymagać będzie jednak wsparcia działań legislacyjnych
poprzez działania pozalegislacyjne, w szczególności edukacyjne.
W związku z powyższym, dla osiągnięcia głównych celów krajowego planu działania przewiduje
się realizację działań opisanych w dalszej części krajowego planu działania. Dla poszczególnych
działań przedstawione zostały harmonogramy ich realizacji, cele szczegółowe i mierniki służące
ocenie ich realizacji.
42














CELE I DZIAŁANIA NA RZECZ
OGRANICZANIA RYZYKA
ZWIĄZANEGO ZE STOSOWANIEM
ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN
43

I. GŁÓWNY CEL KRAJOWEGO PLANU DZIAŁANIA

Głównym celem krajowego planu działania jest ograniczenie ryzyka związanego ze
stosowaniem środków ochrony roślin. Dla monitorowania stopnia osiągnięcia tego celu zostaną
wykorzystane następujące mierniki:

1. Utrzymanie w okresie realizacji krajowego planu działania procentowego udziału
przekroczeń najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony
roślin w żywności pochodzenia roślinnego poniżej 1,5%

2. Utrzymanie w okresie realizacji krajowego planu działania procentowego udziału
przekroczeń najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony
roślin w paszach i żywności pochodzenia zwierzęcego poniżej 1%

Postanowienia dyrektywy 2009/128/WE dają możliwość państwom członkowskim Unii
Europejskiej określenia kwesti priorytetowych, takich jak substancje czynne, uprawy, regiony lub
praktyki, które wymagają szczególnej uwagi, lub dobre praktyki, które można stawiać za wzór do
naśladowania, aby osiągnąć cele dyrektywy 2009/128/WE.
W związku z powyższym dla osiągnięcia głównego celu krajowego planu działania będą
kontynuowane dotychczas prowadzone działania ograniczające zagrożenia związane ze stosowaniem
środków ochrony roślin, przy czym część tych działań zostanie odpowiednio zmodyfikowana.
Podjęte zostaną również nowe działania, których zakres przedstawiono w dalszej części
krajowego planu działania. Dla wszystkich działań zostały określone odrębne, harmonogramy
realizacji, cele oraz mierniki służące monitorowaniu ich realizacji.

44

II.
DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE RYZYKO ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM
ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN
Działanie 1. Upowszechnianie zasad integrowanej ochrony roślin*
Wprowadzenie do powszechnego użycia chemicznych środków ochrony roślin stworzyło wrażenie
łatwego zwalczania organizmów szkodliwych dla roślin i ochrony plonów. Nadmierne, nie zawsze
uzasadnione, stosowanie środków ochrony roślin niesie za sobą jednak liczne niebezpieczeństwa,
takie jak:
1) presja na środowisko naturalne i ograniczanie bioróżnorodności agrocenoz;
2) pojawianie się organizmów szkodliwych dla roślin odpornych na działanie środków ochrony roślin;
3) obecność pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych w ilościach zagrażających
zdrowiu konsumentów.
Potrzeba poszukiwania rozwiązań, które pozwoliłyby zapewnić ochronę upraw przed organizmami
szkodliwymi dla roślin na odpowiednim poziomie, pozwalającym na zachowanie opłacalności
ekonomicznej produkcji rolniczej, przy jednoczesnym ograniczeniu opisanych powyżej skutków
negatywnych, doprowadziła do opracowania podstaw integrowanej ochrony roślin.
Integrowana ochrona roślin jest sposobem ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi,
polegającym na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności metod
niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska.
Integrowana ochrona roślin wykorzystuje w pełni wiedzę o organizmach szkodliwych dla roślin
(w szczególności o ich biologi i szkodliwości) w celu określenia optymalnych terminów dla
podejmowania działań zwalczających te organizmy, a także wykorzystuje naturalne występowanie
organizmów pożytecznych, w tym drapieżców i pasożytów organizmów szkodliwych dla roślin, a także
posługuje się ich introdukcją. Tym samym integrowana ochrona roślin pozwala ograniczyć stosowanie
chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum i w ten sposób ograniczyć presję na
środowisko naturalne oraz chroni bioróżnorodność środowiska rolniczego.
Ważnymi narzędziami, wykorzystywanymi w integrowanej ochronie roślin są:
1) metodyki integrowanej ochrony roślin poszczególnych upraw,
2) progi ekonomicznej szkodliwości patogenów – progi te określają, kiedy stosowanie chemicznej
ochrony roślin staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu
szkodliwego dla roślin straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty jego chemicznego
zwalczania,
3) systemy wspomagania decyzji w ochronie roślin – systemy te, bazujące na znajomości biologi
organizmów szkodliwych, wskazują optymalny termin wykonania chemicznych zabiegów ochrony
roślin.
Obowiązek stosowania zasad integrowanej ochrony roślin przez wszystkich profesjonalnych
użytkowników środków ochrony roślin począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. wynika z postanowień
art. 14 dyrektywy 2009/128/WE oraz rozporządzenia nr 1107/2009. Artykuł 55 rozporządzenia
45

nr 1107/2009/WE stanowi, że środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie. Właściwe
stosowanie środków ochrony roślin obejmuje przy tym m.in. zgodność z postanowieniami dyrektywy
2009/128/WE, a od dnia 1 stycznia 2014 r. zgodność z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony
roślin, o których mowa w art. 14 oraz załączniku III do tej dyrektywy.
Stosownie do postanowień art. 14 ust. 4 dyrektywy 2009/128/WE, państwa członkowskie Uni
Europejskiej powinny opisać w krajowych planach działania, w jaki sposób zapewniają, by ogólne
zasady integrowanej ochrony roślin zostały wdrożone przez wszystkich profesjonalnych użytkowników
środków ochrony roślin do dnia 1 stycznia 2014 r. Ponadto, stosownie do art. 14 ust. 3 tej dyrektywy,
państwa członkowskie Uni Europejskiej powinny złożyć Komisji Europejskiej, do dnia 30 czerwca
2013 r., sprawozdanie dotyczące stworzenia profesjonalnym użytkownikom środków ochrony roślin
warunków niezbędnych do wdrożenia zasad integrowanej ochrony roślin.
Zgodnie z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony roślin określonymi w załączniku III do
dyrektywy 2009/128/WE:
1) nad chemiczne metody zwalczania organizmów szkodliwych przedkładać należy metody
biologiczne, fizyczne i inne metody niechemiczne, jeżeli zapewniają one ochronę przed
organizmami szkodliwymi;
2) zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych powinno być osiągane m.in. przez:
a) stosowanie płodozmianu,
b) stosowanie właściwej agrotechniki,
c) stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych oraz materiału siewnego i nasadzeniowego
poddanego ocenie zgodnie z przepisami o nasiennictwie,
d) stosowanie zrównoważonego nawożenia, wapnowania, nawadniania i melioracji,
e) stosowanie środków zapobiegających introdukcji organizmów szkodliwych,
f) ochronę i stwarzanie warunków sprzyjających występowaniu organizmów pożytecznych,
g) stosowanie środków higieny fitosanitarnej (takich jak regularne czyszczenie maszyn i sprzętu
wykorzystywanego w uprawie roślin), aby zapobiec rozprzestrzenianiu się organizmów
szkodliwych,
h) stosowanie w środków ochrony roślin w sposób ograniczający ryzyko powstania odporności
u organizmów szkodliwych.
Decyzje o wykonaniu zabiegów ochrony roślin powinny być podejmowane w oparciu o monitoring
występowania organizmów szkodliwych, z uwzględnieniem progów ekonomicznej szkodliwości.
Dokonując wyboru środków ochrony roślin należy brać pod uwagę ich selektywność. Ponadto,
stosowanie środków ochrony roślin powinno być ograniczone do niezbędnego minimum,
w szczególności poprzez zredukowanie dawek lub ograniczenie ilości wykonywanych zabiegów.
Wdrożenie integrowanej ochrony roślin będzie obejmować zarówno działania legislacyjne, jak
i pozalegislacyjne. Będzie to praca edukacyjno-upowszechnieniowa, a także udostępnienie rolnikom
46