Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym

ZAŁĄCZNIK NR 2

SPOSÓB I METODOLOGIA WYLICZANIA WSKAŹNIKA ZYSKU DO RYZYKA
FUNDUSZU INWESTYCJNEGO OTWARTEGO I SPECJALISTYCZNEGO
FUNDUSZU INWESTYCJNEGO OTWARTEGO

I. Ogólne zasady wyliczania wskaźnika zysku do ryzyka.

1. Wskaźnik zysku do ryzyka należy wyliczyć w oparciu o zmienność stóp zwrotu funduszu lub
subfunduszu (dalej fundusz).
2. Zmienność stóp zwrotu funduszu należy oszacować na podstawie historycznych
tygodniowych stóp zwrotu, a w przypadku braku takiej możliwości, na podstawie
historycznych miesięcznych stóp zwrotu funduszu.
3. Do wyliczenia zmienności stóp zwrotu funduszu należy wykorzystać stopy zwrotu za okres
obejmujący 5 lat działalności funduszu, a w przypadku wypłaty dochodów, pomiaru stóp
zwrotu należy dokonać przy uwzględnieniu wypłaconych dochodów.
4. Zmienność stóp zwrotu funduszu (σ ) należy wyliczyć i przeskalować do roku, przy
f
zastosowaniu następującej metody standardowej:






gdzie, stopa zwrotu z funduszu (rf,t) jest mierzona na przestrzeni T niepokrywających się
okresów o długości 1/m roku.
Oznacza to, że w przypadku tygodniowych stóp zwrotu: m = 52, T = 260, a w przypadku
miesięcznych stóp zwrotu: m = 12, T = 60, przy czym r f oznacza średnią arytmetyczną stopę
zwrotu funduszu na przestrzeni T niepokrywających się okresów:





5. Wskaźnik zysku do ryzyka powinien być przyporządkowany do liczby całkowitej
przedstawiającej pozycję funduszu na skali od 1 do 7 zgodnie z rosnącym poziomem
zmienności od najniższej do najwyższej.

II. Określenie przedziałów zmienności stóp zwrotu funduszu.

1. Wyliczanie wskaźnika zysku do ryzyka dla funduszu należy dokonać w oparciu o następującą
tabelą przedziałów zmienności w ujęciu rocznym.


15

Przedziały zmienności stóp zwrotu
Kategoria ryzyka
równe lub większe
mniejsze niż
1

0,5%
2
0,5%
2%
3
2%
5%
4
5%
10%
5
10%
15%
6
15%
25%
7
25%


2. Tabela przedstawia przedziały zmienności stóp zwrotu odzwierciedlające rosnący poziom
ponoszonego przez fundusz ryzyka, a tym samym umiejscowienie funduszu na skali ryzyka.
III. Przegląd wskaźnika zysku do ryzyka – zasady zmiany kategorii ryzyka.
1. Wszelkie istotne zmiany w zakresie profilu zysku do ryzyka funduszu należy uwzględnić
poprzez niezwłoczną aktualizację kluczowych informacji dla inwestorów.
2. Wskaźnik zysku do ryzyka należy zaktualizować w przypadku, gdy w okresie ostatnich
4 miesięcy zmienność stóp zwrotu funduszu znajdowała się poza przedziałem zmienności
stóp zwrotu odpowiadającym dotychczasowej kategorii ryzyka w każdym z tygodniowych
lub miesięcznych okresów.
3. Z zastrzeżeniem ppkt 2 powyżej, jeżeli zmienność stóp zwrotu funduszu zmieniła się w taki
sposób, że przez okres 4 miesięcy odpowiadała ona więcej niż jednemu przedziałowi
zmienności stóp zwrotu, fundusz należy przyporządkować do nowej kategorii ryzyka
odpowiadającej temu przedziałowi zmienności stóp zwrotu, którego zmienność w okresie
ostatnich 4 miesięcy odpowiadała większej liczbie tygodniowych lub miesięcznych okresów.
4. Aktualizacja wskaźnika zysku do ryzyka powinna być przeprowadzana zawsze kiedy zmiany
dokumentu kluczowych informacji dla inwestorów w części odnoszącej się do profilu zysku
i ryzyka funduszu wynikają z decyzji towarzystwa funduszy inwestycyjnych w zakresie
dotyczącym polityki lub strategii inwestycyjnej funduszu. W takim przypadku, jakiekolwiek
zmiany wskaźnika zysku do ryzyka powinny oznaczać nową klasyfikację funduszu
w zakresie profilu ryzyka i w związku z tym należy ją przeprowadzić zgodnie z ogólnymi
zasadami dotyczącymi wyznaczania wskaźnika zysku do ryzyka.
IV. Fundusze zarządzane zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną, odwzorowującą
profil zysku i ryzyka określonych segmentów rynku kapitałowego, dla których nie
istnieje pełna historia stóp zwrotu.
W przypadku funduszy zarządzanych zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną,
odwzorowującą profil ryzyka i zysku określonych segmentów rynku kapitałowego, dla
których nie istnieje pełna historia stóp zwrotu spełniająca wymagania określone w pkt I
niniejszego załącznika, metodę wyliczania wskaźnika zysku do ryzyka należy dostosować
w następujący sposób:
a) pobrać (przyjąć, wykorzystać) dostępną historię stóp zwrotu z funduszu;
b) określić reprezentatywny portfel modelowy funduszu, docelową strukturę aktywów
funduszu lub benchmark funduszu;
c) wyliczyć stopy zwrotu z reprezentatywnego portfela modelowego funduszu, docelowej
struktury aktywów funduszu lub benchmarku funduszu od początku wymaganego okresu
16

do dnia, w którym dostępne są rzeczywiste stopy zwrotu z funduszu, zgodnie
z wymogami określonymi w pkt I niniejszego załącznika;
d) połączyć obie serie stóp zwrotu w jeden szereg dla całego okresu zgodnie z wymogami
określonymi w pkt I niniejszego załącznika;
e) oszacować zmienność historyczną w ujęciu rocznym zgodnie z ogólnymi zasadami
wyznaczania wskaźnika zysku do ryzyka.
V. Fundusze zarządzane zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną zakładającą
zmienną alokację aktywów zgromadzonych w funduszach pomiędzy różnymi klasami
aktywów, przy zastosowaniu ograniczenia w postaci określonego wcześniej limitu
ryzyka.
1. W przypadku funduszy zarządzanych zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną
zakładającą zmienną alokację aktywów zgromadzonych w funduszach pomiędzy różnymi
klasami aktywów, przy zastosowaniu ograniczenia w postaci określonego wcześniej limitu
ryzyka, metoda obliczania wskaźnika zysku do ryzyka powinna obejmować następujące
kroki:
(a) w przypadku, gdy dostępna jest pełna historia stóp zwrotu, należy przyjąć największą
spośród następujących wartości:
(i) rzeczywistej historycznej zmienności obliczonej w stosunku rocznym,
(ii) zmienności zgodnej z limitem ryzyka przyjętym przez fundusz.
(b) w przypadku funduszy, dla których nie istnieje dostateczna historia stóp zwrotu oraz dla
funduszy, które w ostatnim czasie dokonały zmiany polityki inwestycyjnej, należy
przyjąć obliczoną w stosunku rocznym zmienność, która jest zgodna z limitem ryzyka
funduszu.
2. Zmienność, o której mowa w lit (a) (ii) należy uznać za zgodną z limitem ryzyka funduszu
wtedy, gdy stanowi ona jednocześnie cel funduszu wyrażony w kategoriach ryzyka lub
wtedy, gdy po przełożeniu limitu ryzyka na miarę VaR, zostanie ona obliczona poprzez
dekompozycję VaR przeprowadzoną przy założeniu o neutralności względem ryzyka.
VI. Fundusze zarządzane zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną służącą realizacji
określonych celów inwestycyjnych dotyczących stopy zwrotu poprzez elastyczne
inwestowanie zgromadzonych aktywów w różne klasy aktywów finansowych.
W przypadku funduszy zarządzanych zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną służącą
realizacji określonych celów inwestycyjnych dotyczących stopy zwrotu, poprzez elastyczne
inwestowanie zgromadzonych aktywów w różne klasy aktywów finansowych (np. zarówno
na rynkach instrumentów udziałowych, jak i instrumentów dłużnych), metoda obliczania
wskaźnika zysku do ryzyka powinna obejmować następujące kroki:
(a) w przypadku, gdy dostępna jest pełna historii stóp zwrotu, należy przyjąć największą
spośród następujących wartości:
(i) rzeczywistej historycznej zmienności stóp zwrotu obliczonej w stosunku rocznym,
(ii) przeskalowanej do roku zmienności stóp zwrotu z modelowej struktury aktywów
zgodnej z bazową alokacją aktywów funduszu na moment wykonania obliczeń,
(iii) zmienności, która jest zgodna z limitem ryzyka funduszu, jeżeli taki limit ryzyka
istnieje i ma zastosowanie.
(b) w przypadku nowych funduszy, które nie dysponują dostateczną historią stóp zwrotu oraz
funduszy, które dokonały zmian w zakresie polityki inwestycyjnej w trakcie wymaganego
17

okresu przyjętego do obliczenia wskaźnika zysku do ryzyka, należy przyjąć większą
z wartości określonych w ppkt 2 lit. (a) (ii) i (iii) powyżej.
VII. Fundusze zarządzane zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną zakładającą
zmieniającą się w czasie alokację aktywów funduszu z instrumentów udziałowych na
instrumenty dłużne wraz ze zbliżającym się terminem rozwiązania funduszu, zgodnie
z wcześniej przyjętymi zasadami.
W przypadku funduszy zarządzanych zgodnie z polityką lub strategią inwestycyjną
zakładającą zmieniającą się w czasie alokację aktywów funduszu z instrumentów
udziałowych na instrumenty dłużne wraz ze zbliżającym się terminem rozwiązania funduszu,
zgodnie z wcześniej przyjętymi zasadami, metoda wyliczania wskaźnika zysku do ryzyka
powinna obejmować następujące kroki:
(a) w przypadku, gdy dostępna jest pełna historia stóp zwrotu, a fundusz w tym okresie nie
zmienił docelowej struktury aktywów, należy przyjąć rzeczywistą zmienność
historycznych stóp zwrotu,
(b) w przypadku nowych funduszy, które nie dysponują dostateczną historią stóp zwrotu:
(i) przyjąć istniejącą historię stóp zwrotu z funduszu;
(ii) określić reprezentatywny benchmark, portfel modelowy lub strukturę aktywów
funduszu i obliczyć stopy zwrotu z tych przybliżonych indeksów (wskaźników),
zgodnie z pkt IV niniejszego załącznika;
(iii) połączyć obie serie stóp zwrotu w celu oszacowania właściwej zmienności w ujęciu
rocznym.
VIII. Fundusze wypłacające inwestorowi, we wcześniej ustalonych terminach, dochody
z inwestycji wyliczone w oparciu o algorytm i związane z wynikami lub zmianą cen
albo innymi warunkami dotyczącymi indeksu odniesienia.
1. Wskaźnik zysku do ryzyka dla funduszy wypłacających inwestorowi, we wcześniej
ustalonych terminach, dochody z inwestycji wyliczone w oparciu o algorytm i związane
z wynikami lub zmianą cen albo innymi warunkami dotyczącymi indeksu odniesienia należy
obliczyć z uwzględnieniem obliczonej w stosunku rocznym zmienności odpowiadającej 99%
VaR w terminie rozwiązania funduszu, zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi poniżej.
2. Zmienność odpowiadająca 99% VaR w terminie rozwiązania funduszu powinna być
oszacowana na podstawie symulacji historycznej stóp zwrotu funduszu w oparciu
o następujący model:

gdzie:
- T określa liczbę tygodni w okresie inwestycji w fundusz równą okresowi na jaki utworzony
został fundusz, ograniczonemu przez algorytm zastosowany w polityce inwestycyjnej;
- rfw przedstawia średnią tygodniową stopę zwrotu wolną od ryzyka w okresu inwestycji
w fundusz obowiązującą na moment wyliczeń;
- σw oznacza zmienność tygodniowych logarytmicznych stóp zwrotu funduszu.

18

3. Wyliczenie 99% VaR w terminie rozwiązania funduszu, który zapewnia wypłatę dochodów
opartych na wynikach określonego wcześniej indeksu odniesienia należy przeprowadzić
w następujących krokach:
(a) zidentyfikować odpowiednie zmiany wartości określonego wcześniej indeksu odniesienia
dla każdego z T okresów inwestycji kończących każdy tydzień w przeciągu ostatnich 5
lat. Jeżeli długość szeregu czasowego wartości indeksu odniesienia jest niewystarczająca,
można dokonać połączenia szeregów czasowych poprzez przeprowadzenie odwrotnej
symulacji zgodnie z wymaganiami opisanymi w pkt IV niniejszego załącznika;
(b) przeprowadzić symulację logarytmicznych stóp zwrotu w terminie rozwiązania funduszu
odpowiadających stosowanym zmianom wartości indeksu odniesienia określonego
zgodnie z lit. (a). Jeżeli przyjęta metoda pozwala na wypłatę dochodów lub daje
możliwość prognozowania wyników, to w momencie spełniania określonych przesłanek,
które zostały uwzględnione w symulacji, należy dokonać kapitalizacji tych płatności
w terminie rozwiązania funduszu (pod koniec okresu inwestycji T) przy wykorzystaniu
odpowiedniej stopy procentowej wolnej od ryzyka obowiązującej na moment
przeprowadzania symulacji;
(c) z symulacji przeprowadzonej w lit. (b), należy wyodrębnić pierwszy (1%) percentyl
rozkładu logarytmicznych stóp zwrotu z funduszu (subfunduszu), który przedstawia
historyczną symulację VaR funduszu w terminie rozwiązania z 99% poziomem ufności;
(d) po wyliczeniu 99% VaR w terminie rozwiązania funduszu, należy wyliczyć
odpowiadającą mu zmienność wyrażoną w stosunku rocznym zgodnie z następującą
procedurą:
(i) określić rfw jako średnią tygodniową stopę procentową wolną od ryzyka w okresie
inwestycji w fundusz obowiązującą na moment wyliczeń. W przypadku, gdy nie jest
ona dostępna bezpośrednio z krzywej swapowej stóp procentowych, należy dokonać jej
oszacowania.
(ii) przekształcić model przedstawiony powyżej w celu oszacowania tygodniowej
zmienności (σw) stóp zwrotu funduszu, zgodnej z wartością VaR obliczoną w sposób
przedstawiony powyżej w lit. (c). Można to zrobić poprzez rozwiązanie następującego
równania dla σw:

(e) przeskalować zmienność do roku zgodnie z wykorzystaniem pierwiastka kwadratowego:

4. Ze względu na potencjalne przesunięcie indeksu odniesienia w okresie, dla którego
dokonywane są obliczenia, użycie konkretnego historycznego okresu do wyznaczenia
wskaźnika zysku do ryzyka przy wykorzystaniu powyższej 5-etapowej metody może
generować błąd. W takim przypadku fundusz powinien dostosować powyższą 5-etapową
metodę poprzez odpowiednie skorygowanie tego potencjalnego efektu przesunięcia w taki
sposób, aby wskaźnik zysku do ryzyka odzwierciedlał poziom ryzyka funduszu.


19