Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw

– 6 –
innych pojazdów, a więc i opłaty powinny być ustalane w sposób adekwatny, tj. zgodnie
z ust. 6a lit. c–f.
Jeżeli podczas specjalistycznej kontroli w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych
osoba kontrolująca stwierdzi nieprawidłowości związane z tym przewozem, podstawę
usunięcia pojazdu stanowi art. 102 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie
towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 227, poz. 1367, z pó n. zm.). Zgodnie z tym przepisem
usunięty pojazd powinien być zdeponowany w miejscu umożliwiającym bezpieczne jego
pozostawienie na koszt właściciela lub posiadacza środka transportu. Przede wszystkim
powinien to być specjalistyczny parking, o którym mowa w art. 106 ust. 2 ustawy
o przewozie towarów niebezpiecznych. Jednakże podmiot prowadzący ten parking nie musi
funkcjonować w powiatowym systemie usuwania i parkowania pojazdów, uregulowanym
w art. 130a ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Wobec braku dostatecznej liczby parkingów
specjalistycznych (muszą one spełniać wymagania techniczne wyznaczone na wysokim
poziomie), mogą to być również inne parkingi, jeżeli zapewnione będzie bezpieczeństwo,
adekwatnie do stwierdzonych nieprawidłowości i związanego z tym zagrożenia. W praktyce
są to parkingi należące do innych przewo ników dysponujących odpowiednimi placami, czy
też parkingi położone np. na terenie zakładów chemicznych, o ile podmiot dysponujący nimi
wyrazi zgodę na przyjęcie pojazdu przewożącego towar niebezpieczny i wykonywanie
czynności zabezpieczających.
Z kolei zakres nieprawidłowości uzasadniających usunięcie pojazdu jest bardzo szeroki,
co sprawia, że nakład pracy w związku z niezbędnymi czynnościami zabezpieczającymi
nieprawidłowo przewożony towar niebezpieczny również jest bardzo zróżnicowany, a przy
wykonywaniu tych czynności wymagana jest odpowiednia wiedza, umiejętności, a także
specjalistyczny sprzęt.
Ponadto, zgodnie z art. 102 ust. 2 ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych,
usunięty i zdeponowany środek transportu może być zwrócony uprawnionej osobie po
usunięciu nieprawidłowości i pokryciu kosztów związanych z jego usunięciem, postojem
i czynnościami zabezpieczającymi.
W takim stanie prawnym w zakresie uiszczenia opłaty za usunięcie pojazdu
przewożącego towary niebezpieczne z naruszeniem warunków tego przewozu istnieje
nieracjonalny dualizm. Część kosztów ustala rada powiatu, w szczególności w formie opłaty
za usunięcie pojazdu, niezależnie od jego masy i potrzeby wykonania innych czynności
– 7 –
przystosowujących taki pojazd do usunięcia, zaś pozostała część kosztów (postój, czynności
zabezpieczające) jest ustalana głównie w drodze umowy.
W tym świetle wyznaczanie ustawowego limitu opłat dla wykonywania czynności,
w ramach których nakład pracy i stosowane środki uzależnione są od wielu czynników, jest
nieuzasadnione.
Zmiana w art. 130a ust. 5c ustawy – Prawo o ruchu drogowym ma na celu ujednolicenie
terminologii w ramach ustawy. Dostosowano brzmienie ust. 5c do innych przepisów tj. ust. 6
i 6a, które posługują się określeniem „przechowywanie pojazdu”.
Zgodnie z art. 130a ust. 6 ustawy – Prawo o ruchu drogowym rada powiatu jest
obowiązana do corocznego ustalania wysokości opłat i kosztów związanych z usuwaniem
pojazdów z dróg i ich przechowywaniem. Rozwiązanie to prowadzi do konieczności
corocznego podejmowania uchwały, nawet wówczas, gdy stawki opłat i kosztów mają
pozostać na dotychczasowym poziomie. Ponadto formułowane są różne opinie co do
konsekwencji nieuchwalenia takiej uchwały na dany rok. W związku z powyższym
zaproponowano odstąpienie od konieczności corocznego podejmowania uchwały w sprawie
wysokości opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdu.
W projekcie sformułowano przepis przewidujący 45-dniowy termin na złożenie przez
starostę wniosku do sądu o orzeczenie przepadku pojazdu na rzecz powiatu (art. 130a
ust. 10a). Termin ten liczony będzie od upływu 3-miesięcznego terminu na odebranie pojazdu
przez właściciela (art. 130a ust. 10) albo upływu 4 miesięcy – w przypadku jeżeli pomimo
dołożenia należytej staranności nie ustalono właściciela pojazdu ani osoby uprawnionej
do jego odbioru (art. 130a ust. 10d). Przepis ten ma na celu zmobilizowanie starostów
do składania stosownych wniosków do sądu w określonym ustawowo terminie. Jednocześnie
dodano regulację ust. 10ha, w myśl której koszty przechowywania pojazdu powstałe
po upływie terminu na złożenie przez starostę wniosku do sądu o orzeczenie przepadku, aż
do momentu złożenia takiego wniosku, będą obciążać powiat, a nie właściciela pojazdu.
Regulacja ta ma na celu zminimalizowanie negatywnych konsekwencji dla właściciela
pojazdu, polegających na obowiązku ponoszenia kosztów powstałych wskutek przewlekłego
działania organu.
W świetle dotychczasowego brzmienia art. 130a ust. 10h ustawy – Prawo o ruchu
drogowym nie jest jednoznaczne, czy starosta jest obowiązany wydać decyzję o zapłacie
kosztów wyłącznie w przypadku wystąpienia wszystkich elementów określonych w zdaniu
– 8 –
pierwszym, a więc gdy usunięcie pojazdu zakończyło się jego przewłaszczeniem, czy
również w przypadku, o którym mowa w ust. 2a, a więc gdy odstąpiono od usunięcia pojazdu
(np. gdy po wydaniu dyspozycji usunięcia pojazdu, ale przed jej sfinalizowaniem, pojawił się
właściciel nieprawidłowo zaparkowanego pojazdu). Wątpliwości interpretacyjne w tym
zakresie pojawiają się również w odniesieniu do standardowej sytuacji, tj. gdy pojazd
usunięto z drogi i został on odebrany z parkingu przez właściciela (uprawnioną osobę).
W szczególności rodzi się pytanie czy przepisy ust. 5c i 7, uzależniające wydanie pojazdu
od wniesienia odpowiedniej opłaty (za usunięcie i parkowanie pojazdu), w wystarczająco
czytelny sposób zwalniają starostę z obowiązku wydania decyzji o kosztach usunięcia
i przechowywania pojazdu, o której mowa w ust. 10h. Nie można bowiem pominąć,
że w myśl ust. 1–2 usunięcie pojazdu odbywa się na koszt właściciela, a nie za ponoszoną
przez niego opłatą. W związku z powyższym projekt modyfikuje brzmienie ust. 10h
wskazując, że koszty związane z usuwaniem, przechowywaniem i oszacowaniem wartości
pojazdu powstałe od dnia wydania dyspozycji jego usunięcia do dnia uprawomocnienia się
orzeczenia sądu o przepadku pojazdu na rzecz powiatu ponosić będzie osoba będąca
właścicielem tego pojazdu w dniu wydania dyspozycji usunięcia pojazdu. Źecyzję o zapłacie
tych kosztów będzie wydawał starosta po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu o przepadku.
Koszty powstałe po uprawomocnieniu się orzeczenia o przepadku (w szczególności związane
ze sprzedażą lub zniszczeniem pojazdu) będą obciążać nowego właściciela tj. powiat.
Starosta będzie również wydawał decyzję o zapłacie kosztów w przypadku, o którym
mowa w art. 130a ust. 2a (w sytuacji odstąpienia od usunięcia pojazdu), jeżeli powstałe
koszty nie zostaną uiszczone przez właściciela lub osobę uprawnioną do dysponowania
pojazdem na podstawie innego niż własność tytułu prawnego w terminie 7 dni od dnia
wydania dyspozycji usunięcia pojazdu. Termin na uregulowanie kosztów powstałych
w związku z wydaniem dyspozycji usunięcia pojazdu został wskazany w dodawanym ust. 2b.
Zgodnie z art. 130a ust. 10e sąd w sprawie o przepadek pojazdu na rzecz powiatu ustala
w szczególności czy usunięcie pojazdu było zasadne, czy w poszukiwaniu osoby uprawnionej
do odbioru dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. O ile odmowa orzeczenia przepadku
z powodu niedołożenia należytej staranności w poszukiwaniu osoby uprawnionej nie ma
charakteru nieusuwalnego (można podjąć zaniechane działanie), to odmiennie przedstawia się
sytuacja w pozostałych dwóch przypadkach. W związku z tym, że aktualnie obowiązujące
– 9 –
przepisy nie określają ani sposobu postępowania, ani podmiotu zobowiązanego do pokrycia
kosztów usunięcia i przechowywania pojazdu w takich przypadkach uznano, że należy
uzupełnić zidentyfikowaną lukę prawną. W ocenie projektodawców, w przypadku
stwierdzenia przez sąd, że usunięcie pojazdu nie było zasadne, koszty usunięcia
i przechowywania pojazdu powinny obciążać podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia
pojazdu. W przypadku stwierdzenia, że orzeczenie przepadku pojazdu na rzecz powiatu
stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego kosztami powinien być obciążony
Skarb Państwa reprezentowany przez wojewodę. Kwestie te zostały uregulowane
w dodawanym do art. 130a ust. 10ea.
Projekt przewiduje ponadto uchylenie art. 130a ust. 10f, regulującego wykonanie
orzeczenia sądu o przepadku pojazdu. Należy zauważyć, że przepisem tym ustawodawca
narzucił staroście sposób postępowania z pojazdem, który stał się własnością powiatu, a więc
jego mieniem. Przepis ten stoi w sprzeczności z art. 32 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 czerwca
1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 595, z pó n. zm.), który to przepis
kompetencje w zakresie gospodarowania mieniem powiatu nadaje zarządowi powiatu.
Regulacja ta wywołuje wątpliwości interpretacyjne w ustaleniu, które przepisy mają
zastosowanie jako normy szczególne: przepisy ustawy o recyklingu pojazdów lub ustawy
o odpadach, czy też przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym wskazujące tryb
egzekucyjny dla zagospodarowania mienia powiatu jakim jest przewłaszczony pojazd. Należy
mieć przy tym na względzie, że zazwyczaj pojazdy, których właściciele nie odbierają
z parkingu, mają znikomą wartość użytkową, a częstokroć są to wraki pojazdów rozbitych
w wypadkach drogowych, które w istocie są pojazdami wycofanymi z eksploatacji, a więc
odpadami. Dotychczasowy przepis art. 130a ust. 10f zobowiązuje starostę do działania
w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, co skutkuje tym, że nawet
wrak pojazdu starosta powinien wystawić na licytację i dopiero wobec braku zainteresowania,
poddać go utylizacji. Proponowane uchylenie art. 130a ust. 10f rozwiązuje zidentyfikowany
powyżej problem. W ocenie projektodawców to zarząd powiatu powinien decydować jak
postąpić z pojazdem, który stał się własnością powiatu.
W projekcie zawarto również regulację, która przewiduje zwolnienie powiatu
z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC pojazdu, który stał się jego własnością
w wyniku orzeczenia przez sąd przepadku pojazdu na rzecz tego powiatu. Jak wskazano
powyżej, z reguły są to pojazdy bezużyteczne, które, poza nielicznymi wyjątkami, jako
– 10 –
pojazdy wycofane z eksploatacji są poddawane przetworzeniu i nie będą wprowadzane
do ruchu. A zatem zawieranie umowy ubezpieczenia OC, w praktyce – na okres związany
z przeprowadzeniem
procedury
przekazania
pojazdu
wycofanego
z
eksploatacji
do przetworzenia – jest nieracjonalne i generuje dla powiatu nieuzasadnione koszty.
W związku z tym niniejszy projekt wprowadza zmianę w art. 23 ustawy z dnia 22 maja
2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 i z 2014 r.
poz. 827). W myśl dodawanego do art. 23 ust. 1b obowiązek zawarcia umowy
obowiązkowego ubezpieczenia OC nie będzie dotyczył powiatu, który stał się właścicielem
pojazdu na podstawie art. 130a ust. 10 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, o ile pojazd ten
nie zostanie wprowadzony do ruchu.
Projekt zawiera również propozycję nowelizacji ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r.
o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 849). Zmiana w art. 12 ust. 1 zmierza
do zwolnienia od podatku od środków transportowych pojazdów, które stały się własnością
powiatu w trybie art. 130a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu
drogowym, w przypadku jeżeli takie pojazdy nie zostaną wprowadzone do ruchu.
Projektodawcy dostrzegli również konieczność doprecyzowania art. 13 ustawy z dnia
22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1018 i Nr 225, poz. 1466), poprzez wskazanie statio fisci
Skarbu Państwa zobowiązanej do pokrycia kosztów przechowywania pojazdów, o których
mowa w tym przepisie. Brak wskazania właściwej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa
zobowiązanej do ich wypłaty stanowi lukę prawną, która uniemożliwia zadośćuczynienie
zobowiązaniu do pokrycia kosztów przechowywania pojazdów, nałożonemu na Skarb
Państwa nowelą z dnia 22 lipca 2010 r. W myśl projektowanego art. 4, koszty wskazane
w art. 13 noweli z dnia 22 lipca 2010 r. powinien ponieść Skarb Państwa reprezentowany
przez właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego.
Proponuje się, aby ustawa weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
W ocenie projektodawców jest to wystarczający czas na zapoznanie się adresatów z nowymi
rozwiązaniami ustawowymi i przygotowanie się do ich stosowania.