Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw

– 11 –

3.
Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne projektowanej ustawy
Projekt przyczyni się do wyjaśnienia problemów interpretacyjnych jakie wiążą się
ze stosowaniem art. 130a ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz uzupełni luki prawne,
wskazane w szczególności przez Związek Powiatów Polskich.
Źoprecyzowane zostaną kwestie usuwania z dróg pojazdów powypadkowych i tych,
które uległy awarii.
Ponadto projekt wyeliminuje obowiązek corocznego podejmowania przez radę powiatu
uchwały ustalającej wysokość opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdu usuniętego
z drogi.
Nadto uregulowana zostanie kwestia ponoszenia kosztów usunięcia i przechowywania
pojazdów w sytuacji, w której sąd odmówi orzeczenia przepadku pojazdu na rzecz powiatu
ze względu na bezzasadność usunięcia pojazdu albo w przypadku sprzeczności przepadku
z zasadami współżycia społecznego.
Wprowadzenie projektowanych rozwiązań ustawowych przyczyni się również
do poprawy sytuacji właścicieli pojazdów nieodebranych z parkingu, którzy w aktualnie
obowiązującym stanie prawnym, nie mając realnego wpływu na postępowanie organów
władzy publicznej (starostów), są obciążani kosztami przechowywania pojazdów, których
wysokość codziennie rośnie wskutek przewlekłości postępowania tych organów. Projekt,
nakładając na podmiot wydający dyspozycję usunięcia pojazdu obowiązek niezwłocznego
przedstawienia właściwemu staroście powiadomienia o usunięciu pojazdu z drogi, a także
wskazując ustawowy termin 45 dni na złożenie przez starostę wniosku do sądu o orzeczenie
przepadku pojazdu na rzecz powiatu, przyczyni się do przyspieszenia procedury
oraz zmniejszenia kosztów, które obecnie w całości ponoszą właściciele pojazdów.
Projektowane regulacje zwolnią powiaty z nieracjonalnego obowiązku ponoszenia
podatku od środków transportowych oraz zawierania umów ubezpieczenia OC pojazdów,
które stały się ich własnością w wyniku orzeczenia przez sąd przepadku, w sytuacji, w której
pojazdy takie nie zostaną wprowadzone do ruchu. Projektowane przepisy przyczynią się do
zminimalizowania nieuzasadnionych kosztów, które w aktualnie obowiązującym stanie
prawnym są ponoszone przez powiaty.
– 12 –
Rozwiązany zostanie również problem braku wskazania statio fisci Skarbu Państwa
zobowiązanej do pokrycia kosztów przechowywania pojazdów, o których mowa w art. 13
ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych
innych ustaw.
Projekt ustawy wywołuje skutki finansowe dla jednostek samorządu terytorialnego
i budżetu państwa.
Projekt przewiduje możliwość usunięcia z drogi pojazdu, który uczestniczył w wypadku
drogowym albo nastąpiła jego awaria i który utrudnia ruch, powoduje uszkodzenie drogi,
narusza wymagania ochrony środowiska lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu – o ile
właściciel lub inna korzystająca z pojazdu osoba nie będzie w stanie zabezpieczyć pojazdu
we własnym zakresie (art. 130a ust. 3a ustawy – Prawo o ruchu drogowym). Będzie się to co
prawda wiązało z koniecznością zapłaty przez starostę wynagrodzenia podmiotowi
usuwającemu pojazd, jednakże projekt przewiduje, że koszty te zostaną pokryte przez
właściciela pojazdu (art. 130a ust. 6da ustawy – Prawo o ruchu drogowym). Można zatem
przyjąć, że w tym zakresie nie wystąpią negatywne skutki finansowe dla budżetów powiatów
– tym bardziej, że już w tej chwili zdarzają się sytuacje, w których pojazdy powypadkowe
są w trybie art. 130a usuwane i to bez możliwości odzyskania zwiększonych kosztów.
Zgodnie z projektowanym art. 130a ust. 10ea ustawy – Prawo o ruchu drogowym
w przypadku odmowy orzeczenia przez sąd przepadku pojazdu ze względu na bezzasadność
decyzji o jego usunięciu, kosztami usunięcia i przechowywania pojazdu będzie obciążony
podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu. Zaś w przypadku odmowy orzeczenia
przepadku ze względu na sprzeczność przepadku z zasadami współżycia społecznego koszty
usunięcia i przechowywania pojazdu ponosić będzie Skarb Państwa, reprezentowany przez
wojewodę.
Nie jest możliwe oszacowanie kosztów dla podmiotów, które wydały błędnie
dyspozycję usunięcia pojazdu. Koszty te wystąpią bowiem jedynie w przypadku popełnienia
błędu przez policjanta, strażnika gminnego lub osobę dowodzącą akcją ratowniczą. Aktualnie
sytuacje takie zdarzają się sporadycznie. Należy przyjąć, że po wprowadzeniu
odpowiedzialności za bezzasadne usunięcie pojazdu, liczba takich przypadków jeszcze
zmaleje.
W dotychczasowej praktyce ilość wyroków sądowych odmawiających orzeczenia
przepadku pojazdu na rzecz powiatu ze względu na zasady współżycia społecznego była
– 13 –
niewielka. Szacunkowe dane zebrane na reprezentatywnej próbie powiatów przez Związek
Powiatów Polskich wskazują, że w skali kraju nie będzie to więcej niż 10 przypadków
rocznie. Przyjmując, że dotyczy to przede wszystkim pojazdów o dopuszczalnej masie
całkowitej poniżej 3,5 t i zakładając, że koszty pokrywałyby się z maksymalnymi stawkami
opłat za usunięcie pojazdu z drogi i jego parkowanie na parkingu, w każdym z przypadków
konieczna byłaby do uiszczenia kwota ok. 4 tys. zł. Łączne skutki finansowe należy szacować
zatem na 40 tys. zł rocznie. ródłem finansowania tych kosztów mogłyby być środki
przeznaczone na pomoc społeczną. Zasady współżycia społecznego przemawiające
przeciwko orzeczeniu przepadku pojazdu to zazwyczaj brak środków finansowych na
pokrycie kosztów usunięcia i parkowania pojazdu przez osobę, która pojazdu tego z jakichś
względów potrzebuje.
W myśl projektowanych przepisów (art. 130a ust. 10ha ustawy – Prawo o ruchu
drogowym) powiaty będą ponosić koszty przechowywania pojazdu na parkingu strzeżonym
powstałe po upływie terminu na złożenie przez starostę wniosku do sądu o orzeczenie
przepadku, do czasu złożenia takiego wniosku. Zakłada się, że rozwiązanie to będzie
neutralne dla budżetu powiatów. Skłoni bowiem powiaty do terminowego składania
wniosków do sądu, co ustrzeże je przed koniecznością pokrywania takich kosztów.
Projekt w art. 4 wskazuje właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego jako
właściwą statio fisci Skarbu Państwa do uregulowania kosztów przechowywania pojazdów
usuniętych z dróg pod rządami „starych” przepisów. Należy jednak zauważyć, że obowiązek
uiszczenia tych kosztów ciąży już na Skarbie Państwa (wynikał z art. 13 ustawy z dnia
22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw),
zaś przedstawiony projekt precyzuje jedynie aspekt proceduralny tej czynności. Jedynie
pomocniczo, na podstawie danych przedstawionych przez Związek Powiatów Polskich,
można wskazać, że szacunkowa liczba pojazdów, które zostały usunięte z dróg między 12
grudnia 2008 r., a 3 marca 2010 r. wynosi ok. 3,3 tys. pojazdów, zaś przeciętny koszt w
przeliczeniu na jeden pojazd można oszacować na ok. 4 tys. zł. Łączne skutki finansowe z
tego tytułu mogą wynosić ok. 13,2 mln zł.

4.
Konsultacje
Projekt, w pierwotnej wersji (druk senacki nr 740), został przekazany do zaopiniowania
następującym podmiotom: Ministrowi Spraw Wewnętrznych, Ministrowi Rozwoju
– 14 –
i Infrastruktury, Ministrowi Sprawiedliwości, Ministrowi Finansów, Najwyższej Izbie
Kontroli, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Sądowi Najwyższemu, Naczelnemu
Sądowi Administracyjnemu, Krajowej Radzie Radców Prawnych, Naczelnej Radzie
Adwokackiej, Krajowej Radzie Notarialnej, Związkowi Miast Polskich, Fundacji Unii
Metropolii Polskich oraz Związkowi Powiatów Polskich.
Sąd Najwyższy oraz Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa nie zgłosili uwag
do projektu.
Minister Infrastruktury i Rozwoju poinformował, że nie jest organem właściwym
do zaopiniowania przedstawionych rozwiązań.
Uwagi i opinie przekazały następujące podmioty: Związek Powiatów Polskich, Minister
Spraw Wewnętrznych oraz Minister Finansów.
Związek Powiatów Polskich odniósł się pozytywnie do zaproponowanych rozwiązań,
jednocześnie wskazał, że wnioski sformułowane przez NIK w Informacji o wynikach kontroli
nie wyczerpują katalogu problemów istniejących na gruncie przepisów dotyczących usuwania
i przechowywania pojazdów i wnioskował o rozważenie poszerzenia zakresu projektu
o następujące zagadnienia:
1)
uregulowanie kwestii kosztów związanych z usunięciem z drogi pojazdu
powypadkowego; Związek wskazał, że koszty usunięcia pojazdu powypadkowego
są bardzo często znacznie wyższe niż maksymalna opłata możliwa do pobrania
od właściciela pojazdu;
2)
zniesienie obowiązku corocznego ustalania przez radę powiatu wysokości opłat
i kosztów związanych z usuwaniem pojazdów z dróg i ich przechowywaniem;
rozwiązanie przewidziane w aktualnie obowiązujących przepisach prowadzi
do konieczności corocznego podejmowania uchwały, nawet wówczas, gdy stawki opłat
i kosztów mają pozostać na dotychczasowym poziomie;
3)
rezygnacji z obowiązku stosowania do wykonania orzeczenia sądu o przepadku pojazdu
na rzecz powiatu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – jak
podkreślił Związek, to nie ustawa określa tryb wykonania takiego orzeczenia lecz
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2011 r. w sprawie rozciągnięcia
stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wydane
na postawie art. 174 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie
z tym rozporządzeniem do wykonania orzeczenia o przepadku pojazdu stosuje się
– 15 –
przepisy dotyczące egzekucji należności pieniężnych z ruchomości (dział II rozdział 6
ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). W opinii Związku wskazano
w szczególności, że przepis art. 174 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji upoważnia do wydania rozporządzenia w celu innym niż wykonanie
ustawy, to zaś jest niezgodne z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Ponadto przepisy, które mają
znale ć zastosowanie do wykonania orzeczenia o przepadku, wskazane
w rozporządzeniu, są w ocenie Związku nieadekwatne do sytuacji;
4)
określenie sposobu postępowania i podmiotu obowiązanego do pokrycia kosztów
usunięcia i przechowywania pojazdu w przypadku jeżeli sąd odmówi orzeczenia
przepadku pojazdu na rzecz powiatu z uwagi na niezasadność decyzji o usunięciu
pojazdu z drogi albo ze względu na sprzeczność przepadku z zasadami współżycia
społecznego; aktualnie obowiązujące przepisy nie regulują tej kwestii;
5)
zwolnienie powiatu z obowiązku zawierania umowy ubezpieczenia OC pojazdu oraz
uiszczania podatku od środków transportowych przez określony czas po
uprawomocnieniu się orzeczenia sądu o przepadku pojazdu na rzecz powiatu.
Jak wskazał Związek, w aktualnym stanie prawnym, obowiązki te ciążą na powiecie
nawet wówczas, gdy nie zamierza wprowadzać takiego pojazdu do ruchu np. ze względu
na jego zły stan techniczny. Rozwiązanie takie przyczynia się do znacznego wzrostu
kosztów wykonywania przekazanego powiatom zadania. Zdaniem Związku wskazane
powyżej obowiązki powinny być realizowane dopiero wtedy, gdy powiat podejmie
decyzję o dalszej eksploatacji pojazdu;
6)
doprecyzowanie przepisów przejściowych ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie
ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.
Konieczność wprowadzenia zmian w przepisach przejściowych (art. 13) ustawy z dnia
22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw
została również zasygnalizowana w stanowisku Ministra Finansów. Minister wskazał, że brak
określenia właściwej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa stanowi lukę prawną
uniemożliwiającą zadośćuczynienie zobowiązaniu do pokrycia kosztów przechowywania
pojazdów, nałożonemu na Skarb Państwa.
Z kolei Minister Spraw Wewnętrznych zaproponował uregulowanie w ustawie
następujących kwestii: