Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej

i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2013, poz. 135 z późn. zm.).

Zmiana art. 96 ust.2 polega na doprecyzowaniu zakresu wydatków na świadczenia z pomocy
społecznej jakie podlegają zwrotowi przez osobę otrzymującą pomoc. W związku
z występującymi różnicami w zakresie uznania posiłku za pomoc w formie rzeczowej przepis
wprost wskaże posiłek jako mieszczący się w pomocy o charakterze rzeczowym. Tym samym
doprecyzowana zostanie obowiązująca zasada, zgodnie z którą osoby o dochodach do
wysokości kryterium dochodowego nie są zobowiązane do zwrotu wydatków za sprawiony
posiłek. Przepis ten ułatwi również podejmowanie uchwał przez rady gmin regulujących
zasady zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy społecznej, w tym w formie posiłku.

Zmiana art. 106 ust. 2 zakłada rozszerzenie katalogu świadczeń w przypadku, których nie
wydaje się decyzji administracyjnej o uczestnictwo w zajęciach klubu samopomocy dla osób
z zaburzeniami psychicznymi, sprawienie pogrzebu oraz udzielenie schronienia w formie
ogrzewalni i noclegowni.
W przypadku uznanego przez ustawę o pomocy społecznej za świadczenie z pomocy
społecznej sprawienia pogrzebu w związku ze śmiercią osoby, której dotyczy sprawienie
pogrzebu nie ma możliwości wydania decyzji administracyjnej osobie zmarłej. W związku z
tym świadczenie to powinno zostać wymienione w katalogu świadczeń bezdecyzyjnych
określonych w art. 106 ust.2 ustawy.
W przypadku udzielenie schronienia w formie ogrzewalni lub noclegowni mamy do czynienia
z doraźną bardzo podstawową formą udzielanej pomocy osobom bezdomnym, w związku
z tym istnieje potrzeba jej odformalizowania w celu przyśpieszenia udzielania tej formy
pomocy.
W przypadku przyznania świadczenia w postaci uczestnictwa w zajęciach klubów
samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi zasadnym jest przyznawanie go bez
obowiązku wydawania decyzji administracyjnej. Jest to zmiana porządkująca praktykę
stosowaną obecnie przez ośrodki pomocy społecznej.

Zmiany do art. 107 - W związku z występującymi coraz częściej przypadkami agresywnych
zachowań klientów pomocy społecznej wobec pracowników socjalnych zachodzi konieczność
wprowadzenia przepisów mogących częściowo zminimalizować występujące ryzyko dla
życia i zdrowia pracowników socjalnych w trakcie przeprowadzania rodzinnych
wywiadów środowiskowych. Propozycja zmiany przepisów zmierza do wprowadzenia
15

możliwości przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych przy udziale dwóch
pracowników socjalnych jak również w asyście policji, co powinno przyczynić się do
poprawy bezpieczeństwa pracowników socjalnych. Ponadto zaproponowane zmiana nakłada
na komendantów Policji obowiązek zapewnienia pracownikowi socjalnemu asysty Policji
przy przeprowadzaniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, na wniosek kierownika ośrodka
pomocy społecznej.
Art.107 ust. 5b pkt 2 - Zmiana ma charakter porządkujący i ma na celu umożliwienie
pracownikom socjalnym sporządzenie kserokopii skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka
lub książeczki zdrowia podobnie jak w przypadku dowodów osobistych.
Proponowana zmiana nie skutkuje zwiększeniem kosztów finansowych zarówno po stronie
budżetu państwa jak i jednostek samorządu terytorialnego.
Zmiana art. 107 ust. 5b pkt 17 ma na celu dostosowanie jego brzmienia do treści art. 8 ust. 7
i 8 ustawy o pomocy społecznej, w których to dochód ustala się jedynie na podstawie
właściwych zaświadczeń.

Art. l17 ust. 3 pkt 8a - W związku z przypisaniem do zadań ustawowych Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej ds. stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych zadania
związanego z nadawaniem certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzeniem rejestru
wydanych certyfikatów, wydaje się być uzasadnione rozszerzenie tego zadania
o przeprowadzenie egzaminu dla osób ubiegających się o uzyskanie certyfikatu superwizora
pracy socjalnej. Ponadto należy zauważyć, że działająca przy ministrze właściwym do spraw
zabezpieczenia społecznego Komisja składa się z praktyków i teoretyków pomocy społecznej
i pracy socjalnej posiadających już doświadczenie w przeprowadzaniu egzaminu na II stopień
specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.
Art. l17 ust. 3 pkt 8b - Dodanie w pkt 8b do zadań Komisji polegającego na opiniowaniu dla
ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego programów szkoleń dla
superwizorów pracy socjalnej i udzielania informacji o zasobach podmiotu aplikującego
o uzyskanie zgody Ministra na prowadzenie szkoleń, pozwoli na to, aby przed wydaniem
zgody na prowadzenie szkolenia minister mógł uzyskać od Komisji opinię polegającą na
merytorycznej ocenie zawartości programu i perspektywy jego pomyślnego zrealizowania.
Zapis ten jest jedynie dodaniem dodatkowego szkolenia do zadania obecnie uregulowanego
w ustawie o pomocy społecznej odnoszącego się do programów szkoleń z zakresu I i II
stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.
Art. l17 ust. 3a - W celu udostępnienia wszystkim pracownikom socjalnym możliwości
16

dostępu do usług świadczonych przez superwizorów tworzona będzie ogólnie dostępna lista
certyfikowanych superwizorów pracy socjalnej.
Art. l17 ust. 6 - Procedura zorganizowania i przeprowadzania egzaminów dla superwizorów
pracy socjalnej wymaga zapewnienia odpowiednich warunków dydaktycznych i lokalowych,
dlatego też należy wskazać podmiot odpowiedzialny za przygotowanie organizacyjne
procedury egzaminacyjnej. Jednostką współpracującą z Komisją w zakresie organizacji
egzaminów na superwizorów pracy socjalnej powinna być jednostka posiadająca
doświadczenie w tym zakresie.
Dlatego też ważne jest, aby była to jednostka, której zakres działania obejmuje prowadzenie
działalności szkoleniowej adresowanej do służb społecznych oraz instytucji działających
w obszarze polityki społecznej, która ma doświadczenie w organizacji egzaminów z zakresu
polityki społecznej ze szczególnym uwzględnieniem pomocy społecznej lub pracy socjalnej.
W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu przeprowadzenia egzaminów wydaje się być
uzasadnione wskazanie jednostki, nad którą nadzór merytoryczny sprawuje minister właściwy
do spraw zabezpieczenia społecznego.
Ponadto, takie rozwiązanie funkcjonuje już w ustawie o pomocy społecznej w odniesieniu do
organizacji egzaminów na II stopień w zawodzie pracownik socjalny i w praktyce umożliwia
ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego sprawowanie nadzoru nad
procedurą egzaminacyjną w celu zapewnienia jak najwyższego poziomu przeprowadzania
procedury egzaminacyjnej, dlatego tez podobne rozwiązanie proponuje się w przypadku
egzaminów na superwizorów pracy socjalnej.

Art. l21a - Obecne zapisy ustawy w sposób bardzo ogólny określają zasady kształcenia
i doskonalenia superwizorów w Polsce, przewidując uregulowanie fundamentalnych kwestii
w drodze rozporządzenia, co jest niezgodne z procedurą legislacyjną - na co zwróciło uwagę
Rządowe Centrum Legislacji w trakcie uzgodnień międzyresortowych projektu
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie superwizji pracy socjalnej.
Pozostawienie zapisów w obecnej formie i brak możliwości uregulowania ważnych spraw
w drodze rozporządzenia, spowoduje iż na rynku usług edukacyjnych pojawią się (w chwili
obecnej już się pojawiają) placówki oraz trenerzy (wykładowcy), którzy nie tylko nie
gwarantują wysokiej jakości kształcenia, ale również w oparciu o własne programy prowadzą
szkolenia z psychoterapii pod nazwą superwizja dla pracowników socjalnych. Obserwacja
rynku usług szkoleniowych w obszarze pomocy społecznej ujawnia istnienie podmiotów
szkolących, dla których praca socjalna jest obcą merytorycznie działalnością, co wpływa na
17

jakość doskonalenia kadr pomocy społecznej, a w konsekwencji na jakość świadczonej pracy
socjalnej.
W związku z powyższym w celu zapewnienia jednolitego/porównywalnego systemu
szkolenia w zakresie superwizji pracy socjalnej, zapewniającego wysoki poziom
świadczonej superwizji konieczne jest doprecyzowanie wymagań stawianych podmiotom
ubiegającym
się
o prowadzenie kształcenia. Szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej powinny prowadzić
placówki wykazujące się doświadczeniem w kształceniu i doskonaleniu zawodowym
pracowników socjalnych. Otrzymanie certyfikatu powinno zostać poprzedzone egzaminem.
Egzamin sprawdzający wiedzę i umiejętności kandydatów na superwizorów jest jedynym
sposobem weryfikacji przygotowania do pełnienia tej ważnej roli. Jest to szczególnie istotne
w sytuacji, gdy rynek pracy superwizorów pracy socjalnej nie ma charakteru
wolnorynkowego, w związku z czym decydującym kryterium wyboru superwizora jest
posiadanie przez niego certyfikatu. Zatem o jakości pracy superwizora musi świadczyć jego
rzetelne przygotowanie
i wnikliwe sprawdzenie jego umiejętności poprzez egzamin jeszcze przed uzyskaniem
certyfikatu. Kluczowa bowiem dla wypełniania roli superwizora jest zarówno znajomość
specyfiki zawodu pracownika socjalnego (kompetencje zawodowe), ale również
dysponowanie takimi unikalnymi umiejętnościami jak skuteczna komunikacja
interpersonalna, umiejętność negocjowania, rozwiązywania konfliktów a także postawa
otwartości, empatii, panowania nad procesem i budowaniem relacji pomocowych.
Kierunek przedstawionych propozycji jest zbieżny z doświadczeniami innych krajów UE
i USA w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych
i podnoszenia ich kompetencji zawodowych, gdzie duże znaczenie przywiązuje się do
superwizji pracy socjalnej.
Wobec powyższego, niezmiernie ważne jest aby szczegółowo omówione kwestie znalazły
odzwierciedlenie w ustawie. Brak szczegółowego uregulowania powyższych kwestii
w znaczący sposób przyczyni się do deprecjacji superwizji jako narzędzia wsparcia
pracowników socjalnych, co przełoży się w ostateczności na jakość usług świadczonych na
rzecz klientów pomocy społecznej.
Konieczne jest zatem by doprecyzować sformułowania zawarte w delegacji ustawowej
poprzez określenie wymagań jakie powinny spełnić podmioty przygotowujące kadry
przyszłych superwizorów, kadra dydaktyczna szkoleń. Powinno się również wskazać na
kwestie związane z uzyskiwaniem tytułu superwizora pracy socjalnej.
18

Wprowadzenie zmian umożliwi ministrowi określenie w drodze rozporządzenia
szczegółowych wytycznych dotyczących szkolenia i nadawania certyfikatu superwizora pracy
socjalnej w tym przeprowadzania egzaminu, wystandaryzowania treści programowych
i sposobu ich realizowania celem zapewnienia jak najwyższego poziomu superwizji pracy
socjalnej.

Zmiana art. 126a ma za zadanie wyeliminowanie jakichkolwiek wątpliwości co do uprawnień
służb wojewody dotyczących swobodnego wstępu w ciągu doby do obiektów i pomieszczeń
jednostki kontrolowanej. Zaproponowana zmiana ma na celu doprecyzowanie przepisu
poprzez wskazanie wprost, że wojewoda ma prawo do swobodnego wstępu w ciągu doby
również
do
obiektów
i pomieszczeń jednostki kontrolowanej, co do której istnieje podejrzenie prowadzenia
placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym
lub osobom w podeszłym wieku.
Przepis ten jest skierowany głównie do podmiotów, które odmawiają coraz częściej służbom
wojewody wpuszczenia na teren prowadzonej przez siebie działalności celem ukrycia faktu
prowadzenia placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.

Art. 2 Proponowane przepisy są przepisami przejściowymi w związku ze zmianą art. 51c ust.
3, który wprowadza kwotę minimalnej dotacji na jednego uczestnika środowiskowego domu
samopomocy na poziomie 250% kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt
1 ustawy o pomocy społecznej.
Przepisy te przewidują stopniowe podwyższanie przedmiotowej kwoty dotacji, aż do
osiągnięcia wysokości przewidzianej w art. 51c ust. 3. Zakłada się, że w roku 2016
przedmiotowa kwota dotacji wynosić będzie 200 % kryterium dochodowego, o którym mowa
w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, natomiast w 2017 roku - 230% tego
kryterium. Takie rozwiązanie pozwoli na rozłożenie ciężaru skutków finansowych
wynikających ze zmiany art. 51 c ust. 3 na 3 lata, co będzie mniejszym obciążeniem dla
budżetu państwa.

Art.3 Z uwagi na dotychczasowy brak sformalizowanej superwizji w pracy socjalnej i jej
ogromny związek merytoryczny z zakresem konsultacji i poradnictwa świadczonego
dotychczas dla pracowników socjalnych służącemu wzmacnianiu kompetencji zawodowych
19