Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej

Uzasadnienie

Projektowane zmiany mają na celu uporządkowanie i doprecyzowanie obowiązujących
przepisów o pomocy społecznej. Zaproponowane poprawki są wynikiem zgłaszanych przez
jednostki organizacyjne pomocy społecznej problemów w stosowaniu przepisów prawa.

Zaproponowane poprawki dotyczą:

Art. 6 pkt 18 Zdefiniowanie w słowniczku do ustawy pojęcia projekt socjalny jako zespołu
działań w ramach pracy socjalnej i innych działań aktywizacyjnych mających na celu
wzmocnienie aktywności i samodzielności życiowej osób, rodzin i grup oraz wzrost
samoorganizacji i spójności środowisk lokalnych, a przez to zapobieganie procesom
marginalizacji i wykluczenia społecznego oraz podnoszenia jakości życia.

Zmiana w art. 8 ust. 1 ma jedynie na celu dostosowanie przepisu do obecnie brzmiącej ustawy
– art. 78 został bowiem uchylony z dniem 1 stycznia 2012 r.

Art. 17 ust. 2 pkt 3a – zmiana wprowadza nowe zadanie dla samorządów gminnych do
realizacji działań o charakterze integracyjnym, w tym opracowania i stosowania projektów
socjalnych mających na celu włączanie społeczne osób, rodzin i grup zagrożonych ubóstwem,
marginalizacją
i wykluczeniem społecznym.

Zmiana w art. 18 ust. 1 pkt 5 ma na celu umożliwienie także gminom tworzenia i
prowadzenia klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Dotychczas
przepisy ustawy umożliwiały gminom wyłącznie prowadzenie środowiskowych domów
samopomocy. Kluby samopomocy stanowią doskonałą formę wspierania osób przewlekle
10

psychicznie chorych, które nie wymagają takiego wymiaru usług, jaki oferują środowiskowe
domy samopomocy, bądź też nie mogą z nich korzystać ze względu na aktywność zawodową.
Umożliwienie gminom prowadzenia klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami
psychicznymi poprawi dostęp do tej formy usług, w szczególności osobom psychicznie
chorym. Obecnie, gdy kluby te są prowadzone przez powiaty, z powodu konieczności
pokonania
znacznej
odległości
z miejsca zamieszkania do przedmiotowych jednostek, wiele osób często zmuszonych jest do
rezygnacji z tej formy usług.

Zmiana w art. 22 pkt 14 ma jedynie na celu dostosowanie przepisu do obecnie brzmiącej
ustawy – art. 26, 28-35 zostały bowiem uchylone.

Art. 23 ust. l pkt 6 - W związku z wprowadzeniem superwizji pracy socjalnej do ustawy
o pomocy społecznej i określeniem wymagań formalnych dla superwizorów pracy socjalnej
tj. warunku odbycia szkolenia, przystąpienia do egzaminu, zdania egzaminu a także uzyskania
certyfikatu superwizora pracy socjalnej konieczne jest wprowadzenie zapisów mających na
celu możliwość dbania o jakość i sposób kształcenia superwizorów. Dlatego też, umożliwia
się ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego, sprawowanie nadzoru
merytorycznego nad szkoleniem superwizorów pracy socjalnej, podobnie jak jest to
rozwiązane w przypadku szkoleń z zakresu organizacji pomocy społecznej i szkoleń
specjalizacyjnych
z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny. Minister Pracy i Polityki
Społecznej poprzez nadzór merytoryczny będzie miał możliwość weryfikowania
prowadzonych szkoleń pod względem przekazywanych treści merytorycznych jak również
spraw organizacyjnych, przekładających się na sposób szkolenia superwizorów pracy
socjalnej na obszarze całego kraju, w celu zapewnienia standaryzacji szkolenia i wysokiej
jakości usługi.

Art. 37 ust. 6 - Przepis ma na celu wyeliminowanie dwóch błędów, które w obecnym
brzmieniu przepisu występują. Po pierwsze przepis miał na celu jedynie uregulowanie zasad
ustalania wysokości zasiłku stałego w zbiegu z zasiłkiem okresowym, a pośrednio dał
możliwość nie zaliczania generalnie do dochodu osoby pobierającej zasiłek stały, zasiłku
okresowego (również do innych świadczeń). Ponadto propozycja zmiany przepisu eliminuje
błędnie zastosowaną koniunkcję wyrazów „ubiegającej się i pobierającej zasiłek stały”.
11


Art. 45 ust. 2 – Proponowana zmiana wprowadza możliwość prowadzenia pracy socjalnej
w oparciu o kontrakt socjalny i nowe narzędzie, tj. projekt socjalny.

Art. 48, art. 48a i art. 48b w zakresie dotyczącym prawa osoby lub rodziny do schronienia,
posiłku i niezbędnego ubrania - w związku z powyższym art. 48 otrzymał nowe brzmienie,
a także wprowadzono nowe brzmienie art. 48a oraz 48b.
Obecnie art. 48 ustawy o pomocy społecznej będzie przepisem lex generalis w stosunku do
art. 48a i art. 48b, z którego wynika, że osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku
i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona.
Art. 48a reguluje formy schronienia, ich zakres a także zawiera delegację ustawową do
wydania rozporządzenia dotyczącego standardów noclegowni, schroniska dla osób
bezdomnych i ogrzewalni. Niniejsza ustawa ma na celu również dokonanie
zmian w zakresie integracji społecznej osób bezdomnych. Obserwowana jest także potrzeba
wystandaryzowania usług skierowanych do osób bezdomnych.
Standardy w zakresie usług na rzecz osób bezdomnych zostały opracowane w ramach
realizacji projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej"
zadanie nr 4 w zakresie standaryzacji pracy z bezdomnymi w tym: opracowanie modelu
Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności.
Zmiany do ustawy o pomocy społecznej polegają również na wprowadzeniu obowiązku
wydania rozporządzenia mającego na celu ustalenie standardu noclegowni, schroniska
i ogrzewalni. W wytycznych do rozporządzenia proponuje się uwzględnić, iż ma ono (oprócz
określenia samego standardu) uwzględniać rodzaj i zakres usług świadczonych
w poszczególnych obiektach, procedury postępowania, warunki pobytu i kwalifikacje osób
świadczących wsparcie osobom bezdomnym. Określenie definicji trzech rodzajów placówek
oraz sprecyzowanie rodzaju i zakresu świadczonych w nich usług pozwoli na wskazanie
różnic w sposobach świadczenia pomocy osobom bezdomnym oraz wpłynie na poprawę
jakości
i efektywności podejmowanych działań nakierowanych na rozwiązywanie problemu
bezdomności. Projekt przewiduje, że wydatki poniesione na świadczenia w postaci
schronienia w ogrzewalni lub noclegowni udzielone na podstawie art. 101 ust. 3 nie podlegają
zwrotowi przez gminę właściwą ze względu na miejsce zamieszkania albo miejsce ostatniego
miejsca zameldowania na pobyt stały.
Natomiast do art. 48b przeniesiono kwestię przyznawania świadczeń w postaci ubrania oraz
12

posiłku. Dodatkowo wprowadzono możliwość otrzymania przez osobę lub rodzinę pomocy
w formie rzeczowej w postaci produktów żywnościowych. Zmiana w art. 48b ust. 5 zmierza
do rozszerzenia katalogu świadczeń w przypadku, których nie wydaje się decyzji
administracyjnej oraz których przyznanie nie jest poprzedzone rodzinnym wywiadem
środowiskowym. Zmiana do art. 48b ust. 5 ma na celu przyśpieszenie i odformalizowanie
udzielania pomocy rzeczowej w formie niezbędnego ubrania oraz posiłku w przypadku dzieci
oraz w sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a także w przypadku wystąpienia
klęski żywiołowej bądź zdarzenia losowego. Zaproponowana zmiana umożliwi np.
przyznawanie, bez decyzji administracyjnej oraz bez przeprowadzania rodzinnego wywiadu
środowiskowego, doraźnie posiłku np. w szkole dzieciom i młodzieży, które nauczyciel
rozpozna jako potrzebujące takiego wsparcia. Zmiana umożliwi również przyznanie posiłku
oraz odzieży, bez decyzji administracyjnej oraz bez przeprowadzania rodzinnego wywiadu
środowiskowego, osobom które znalazły się sytuacji kryzysowej występującej na skalę
masową,
a także w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej bądź zdarzenia losowego i potrzebują
pomocy w ww. formach.

Zmiany w art. 49 ust. 3 i 4 oraz w art. 51 ust. 4 polegają na wykreśleniu pojęcia domu dla
osób bezdomnych. Jest to konsekwencja określenia w art. 48a definicji trzech rodzajów
placówek świadczących pomoc osobom bezdomnym, tj. ogrzewalni, noclegowni i schroniska
dla osób bezdomnych.

Art. 51b ust. 1 - Zmiana ma na celu zawężenie grupy osób, które ponoszą odpłatność za
usługi w środowiskowych domach samopomocy. Uczestnicy środowiskowych domów
samopomocy to osoby niepełnosprawne, zazwyczaj posiadające dochód w postaci zasiłku
stałego lub renty socjalnej. Nawet odpłatność w wysokości 5% kwoty dochodu osoby
samotnie gospodarującej lub kwoty dochodu na osobę w rodzinie stanowi duże obciążenie dla
ich budżetów. Zwłaszcza w sytuacji, gdy dochód tylko nieznacznie przekracza
250% kryterium dochodowego.

Zmiana w art. 51c ust. 3 ma na celu wyeliminowanie dysproporcji w zakresie średniej
miesięcznej kwoty dotacji na jednego uczestnika środowiskowego domu samopomocy, które
występują pomiędzy poszczególnymi województwami.
Różnice w wysokości przedmiotowej dotacji sięgają obecnie kwoty ok. 400 zł. Najniższa
13

dotacja wynosi 900 zł (w woj. łódzkim), a najwyższa 1300 zł (w województwie kujawsko –
pomorskim).
Przyjęte rozwiązanie polegające na określeniu minimalnej średniej miesięcznej kwoty dotacji
na jednego uczestnika środowiskowego domu samopomocy na poziomie 250% kryterium
dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej pozwoli na zniwelowanie znaczących
różnic, szczególnie w województwach, w których poziom jest niższy niż 1100 zł.
Jednocześnie powiązanie minimalnej kwoty dotacji z kryterium dochodowym umożliwi
wzrost dotacji wraz weryfikacją kwot kryterium dochodowego (raz na 3 lata).

Wprowadzenie nowej regulacji w art. 64a ma na celu przeciwdziałanie poczuciu
niesprawiedliwości w stosunku do dzieci zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt
rodzica w domu pomocy społecznej, wobec którego zostało wydane orzeczenie o
pozbawieniu władzy rodzicielskiej. Proponowany przepis pozwoli zatem dzieciom, w
stosunku do których rodzice przez całe życie postępowali w sposób naganny, lekceważąc
swoje
obowiązki,
a przez to dzieci te musiały przebywać w rodzinach zastępczych bądź w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych, nie ponosić kosztów utrzymania rodziców w domu pomocy
społecznej.

Wprowadzenie zmiany w art. 89 ust. 2 mają na celu dostosowanie przepisów dotyczących
przyznawania pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki usamodzielniającym się
wychowankom placówek, o których mowa w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej do
aktualnie dostępnych form kształcenia, uregulowanych ustawą z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
Zmiana ma także na celu ujednolicenie przepisów ustawy o pomocy społecznej dotyczących
warunków przyznawania pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki wychowankom domów
pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domów dla
matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisk dla nieletnich, zakładów
poprawczych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków
wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii zapewniających całodobową opiekę
i młodzieżowych ośrodków wychowawczych z przepisami dotyczącymi udzielania
przedmiotowej pomocy usamodzielniającym się wychowankom rodzin zastępczych i
placówek opiekuńczo – wychowawczych, zawartymi w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o
wspieraniu rodziny

14