Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

zatem wprowadzenie regulacji powodującej wygaśnięcie zobowiązania poprzez zapłatę
dokonaną przez podmiot inny niż zobowiązany do zapłaty, jeżeli treść dowodu wpłaty
nie budzi wątpliwości co do jej przeznaczenia, a wpłata dotyczy kwoty podatku do
1000 zł. Wprowadzenie ww. limitu kwotowego jest konsekwencją tego, że zapłata
przez inny podmiot jest wyjątkiem od zasady, że zapłata następuje bezpośrednio przez
zobowiązanego. Proponuje się przyjąć domniemanie, że w przypadku zapłaty podatku
przez inny podmiot, jeżeli dotyczy kwoty podatku nieprzekraczającej 1000 zł i treść
dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do jej przeznaczenia na zobowiązanie
podatnika, uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika (nowy art. 62b § 1
pkt 3, § 2 i 3 Ordynacji podatkowej). Zapłata podatku w wysokości 1000 zł przy
spełnieniu powyższych przesłanek nie powinna być przedmiotem czynności
sprawdzających. Zwyczaje społeczne i gospodarcze pozwalają przyjąć, że wyższe
kwoty są regulowane bezpośrednio przez podatnika. Ponadto zachowanie kwoty
granicznej podatku w wys. 1000 zł może zabezpieczyć system poboru podatków przed
możliwymi nadużyciami w tym zakresie, pozwalając na przeprowadzenie w przyszłości
analizy pod kątem ewentualnego rozszerzenia zakresu tego instrumentu.
W praktyce zapłata podatku podatnika z jego środków nierzadko jest dokonywana przez
osoby z bliskiej rodziny podatnika. Sytuacje takie ze względów pragmatycznych
powinny być prawnie sankcjonowane bez potrzeby prowadzenia czasochłonnych
procedur wyjaśniających. W związku z tym proponuje się, aby zobowiązanie
podatkowe wygasało także poprzez zapłatę dokonaną przez osoby wymienione w art. 4a
ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r.
poz. 86, z późn. zm.), tj. przez małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych,
pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę (bez limitu kwotowego). Proponuje się
przyjąć domniemanie, że zapłata podatku przez podmiot wymieniony w art. 4a ust. 1
ustawy o podatku od spadków i darowizn następuje ze środków podatnika, jeśli treść
dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do jej przeznaczenia na zobowiązanie
podatnika (nowy art. 62b § 1 pkt 1, § 2 i 3 Ordynacji podatkowej).
Proponuje się, aby zapewnienie przez organ podatkowy obsługi kasowej odbywało się
w kasie urzędu lub w kasie innego podmiotu obsługującego organ podatkowy (art. 60
§ 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). Proponowana zmiana nie spowoduje likwidacji kas, a
umożliwi zlecanie przez naczelników urzędów skarbowych obsługi kasowej podmiotom
zewnętrznym profesjonalnie zajmującym się obsługą finansową. Zauważyć należy, że
48
wpłat w kasie dokonuje niewielka liczba podatników, koszty prowadzenia kas są
niewspółmiernie wysokie do liczby transakcji gotówkowych w ciągu roku i
przewyższają korzyści z ich funkcjonowania. Na koszty funkcjonowania kasy składają
się bowiem: wydatki osobowe dotyczące pracowników zajmujących się tym zadaniem,
rzeczowe związane z wyposażeniem i zapewnieniem szczególnych warunków
bezpieczeństwa, a także wydatki na zakup usługi bieżącego zasilenia w odpowiednią
ilość gotówki. Podatnicy, którzy płacą podatki lub odbierają należności podatkowe w
kasie podmiotu obsługującego organ podatkowy, nie ponoszą i nie będą ponosić z tego
tytułu żadnych kosztów. Proponowane rozwiązanie nie wpłynie znacząco na sytuację
podatników, gdyż zdecydowana większość płatności już teraz dokonywana jest w
formie obrotu bezgotówkowego.
Art. 60 ustawy – Ordynacja podatkowa wymaga uwzględnienia w jego treści
możliwości dokonywania wpłat na rachunek płatniczy prowadzony przez instytucje
pieniądza elektronicznego, które stanowią jedną z kategorii dostawców usług
płatniczych mogących świadczyć usługi płatnicze, w tym prowadzić rachunki płatnicze
lub dokonywać przekazów pieniężnych, zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia
19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873 i 1916). Instytucje
pieniądza elektronicznego są to podmioty uprawnione do wydawania pieniądza
elektronicznego i świadczenia wszystkich usług płatniczych, w tym również usługi
polecenia przelewu. Są to podmioty zbliżone funkcjonalnie do instytucji płatniczych,
jednak muszą one spełniać wyższe wymogi kapitałowe niż wymogi stawiane
instytucjom płatniczym, ze względu na to, że mogą wydawać pieniądz elektroniczny
bez ograniczeń terytorialnych i ilościowych. Są to dostawcy usług płatniczych
ustanowieni na mocy dyrektywy o pieniądzu elektronicznym (aktualnie dyrektywy
2009/110/WE). Uwzględnienie instytucji pieniądza elektronicznego w katalogu
podmiotów, za pośrednictwem których można dokonywać zapłaty podatku, ułatwi
zapłatę podatków.
Natomiast wprowadzenie możliwości zapłaty należności pobieranych przez urzędy
skarbowe za pomocą karty płatniczej rozszerzy możliwości zapłaty podatku, a w
perspektywie czasu może przyczynić się do ograniczenia liczby punktów obsługi
kasowej, przyjmujących wpłaty gotówkowe (art. 60 § 2a–2c Ordynacji podatkowej).
Należy również podkreślić, że przedmiotowa propozycja sprzyjać będzie zmniejszeniu
zaległości we wpłatach podatków i ograniczeniu konieczności ewentualnego
49
prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czyniąc tym samym postępowanie
podatkowe skuteczniejszym, ekonomicznym, a także, w zakresie wpłat dokonywanych
przez podatników, mniej uciążliwym (brak konieczności wykonywania dodatkowych
czynności, jak np. wizyta w banku, na poczcie czy logowanie na elektronicznym koncie
bankowym).
Dodatkowo należy wskazać, że przedmiotowa propozycja znajduje uzasadnienie
również z uwagi na istniejącą już możliwość zapłaty za pomocą karty płatniczej kary
grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego, która została wprowadzona
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie nakładania kary
grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe (Dz. U. Nr 94,
poz. 552). Podobne rozwiązania funkcjonują w szeregu innych ustaw, tj. w ustawie
z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 460), ustawie
z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1414, z późn.
zm.) i ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1137, z późn. zm.).
Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż opłaty i prowizje (opłata interchange, opłata na
rzecz organizacji kartowej i marża agenta rozliczeniowego) dla płatności kartami
płatniczymi z tytułu zapłaty podatku, zgodnie z przedstawioną powyżej propozycją,
obciążają podatnika. Ustawą z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o usługach
płatniczych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1271) dodano przepis art. 38a, zgodnie z którym
stawka opłaty interchange nie może przekroczyć 0,5% wartości jednostkowej krajowej
transakcji płatniczej, o której mowa w ="http://legalis/akt.do?link=AKT%5b%5d185466607#mip17882382#mip17882382"oraz – w zakresie
transakcji płatniczej przy użyciu karty płatniczej ="http://legalis/akt.do?link=AKT%5b%5d185466607#mip17882383#mip17882383"rzedmiotowy
przepis wszedł w życie od dnia 1 stycznia 2014 r. i poprzez znaczne obniżenie opłaty
interchange dla płatności kartami płatniczymi z tytułu podatków może pozytywnie
wpłynąć na upowszechnienie tej formy zapłaty należności także w zakresie podatków.
Propozycja, aby podatnik ponosił opłaty i prowizje z tytułu zapłaty podatku za pomocą
karty płatniczej, będzie oddziaływała na zwiększenie wydatków ponoszonych przez
obywateli w związku z koniecznością zapłaty podatku. Jednakże należy zauważyć, że
proponowane przepisy nie obligują do zapłaty podatku kartą płatniczą, a jedynie dają
taką możliwość. Stąd podatnik może wybrać inną formę zapłaty podatku, która nie
będzie wiązała się z koniecznością poniesienia dodatkowych opłat. W związku z
50
powyższym trudno oszacować wysokość dodatkowych wydatków, które ewentualnie
zostaną poniesione przez podatników płacących podatki za pomocą karty płatniczej.
Proponuje się, aby w przypadku polecenia przelewu z rachunku bankowego podatnika
w banku lub instytucji kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w unijnej
instytucji płatniczej w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
usługach płatniczych, niemających siedziby lub oddziału na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, za termin zapłaty podatku uważany był dzień złożenia
zlecenia płatniczego przez podatnika, jeżeli wpłacana kwota zostanie uznana na
rachunku bankowym organu podatkowego w terminie wskazanym w art. 54 ustawy z
dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (zmieniony art. 60 § 1a Ordynacji
podatkowej). Proponowane rozwiązanie wynika z faktu, że w praktyce, w szczególności
w przypadku wpłat dokonywanych z zagranicznego banku, nie jest możliwe ustalenie,
kiedy został obciążony rachunek bankowy podatnika.
Zgodnie z art. 115 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dopiero
po wszczęciu egzekucji zaspokojenie kosztów upomnienia następuje w pierwszej
kolejności. W takim przypadku przepisy art. 115 § 1 ww. ustawy mają charakter lex
specialis w stosunku do przepisów art. 55 i art. 62 Ordynacji podatkowej. Obecne
rozwiązanie polegające na konieczności egzekwowania samych kosztów upomnienia
jest uciążliwe dla podatnika i nieekonomiczne. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
na same koszty upomnienia generuje dalsze koszty egzekucyjne, dlatego właściwsze
jest zaspokajanie tych kosztów wraz z wpłatą na należność główną. Wobec tego
proponuje się wprowadzenie obowiązku zaliczania przez organy podatkowe dokonanej
wpłaty w pierwszej kolejności na poczet kosztów doręczonego upomnienia (art. 62 § 2
Ordynacji podatkowej). Proponowana zmiana rozwiąże techniczno-rachunkowy
problem zaspokajania kosztów upomnienia z dokonanej przez podatnika wpłaty i
jednocześnie zlikwiduje problem konieczności egzekwowania samych kosztów
upomnienia. Nowe rozwiązanie, z uwagi na postanowienia art. 115 § 1 pkt 1 ustawy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji, będzie miało zastosowanie tylko w
przypadku dokonania wpłaty przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Należy
także uwzględnić, że proponowana zmiana będzie dotyczyć wpłat nie tylko podatników,
ale wszystkich podmiotów dokonujących wpłat do organów podatkowych
wymienionych w art. 62 § 5 ustawy – Ordynacja podatkowa. Postanowienie, o którym
mowa w aktualnym art. 62 § 4 Ordynacji podatkowej, powinno być wydawane także w
51
sprawie zaliczenia wpłaty na poczet kosztów upomnienia. Ponadto w zdaniu pierwszym
powołanego przepisu zbędne jest powielanie normy zawartej już w art. 55 § 2 Ordynacji
podatkowej (projektowany art. 62 § 5 Ordynacji podatkowej). Proponuje się, aby w
przypadku, gdy wpłata w całości pokrywa kwotę główną zaległości wraz z odsetkami za
zwłokę lub gdy zaliczenie wpłaty następuje w całości zgodnie z żądaniem podatnika,
lub gdy kwota wpłaty podlegającej zaliczeniu na poczet zaległości podatkowej, odsetek
za zwłokę lub kosztów upomnienia nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnienia,
lub gdy do wpłat dokonanych po terminie płatności nie naliczono odsetek za zwłokę
zgodnie z art. 54 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej, postanowienie było wydawane
wyłącznie na wniosek (projektowany art. 62 § 6 pkt 1–4 Ordynacji podatkowej).
Według powyższych propozycji to podatnik będzie decydował, czy ma być wydane
postanowienie o zaliczeniu. Należy przypuszczać, że ze względu na brak wątpliwości
co do prawidłowości zaliczenia lub niewielkie kwoty zaliczenia podatnicy nie będą
składać wniosków o wydanie postanowienia. Stąd wprowadzenie proponowanych
regulacji spowoduje zmniejszenie liczby wydawanych postanowień, a przez to
obniżenie kosztów korespondencji organów podatkowych. Wprowadzenie obowiązku
zaliczenia wpłaty w pierwszej kolejności na koszty upomnienia wymaga zmian
dostosowawczych w Ordynacji podatkowej.
Specyfika częściowego dokonywania wpłat na poczet zaległości podatkowej oraz
zaliczania nadpłat na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych wymaga
wyłączenia stosowania zasad zaokrąglenia określonych w art. 63 § 1 ustawy –
Ordynacja podatkowa przy dokonywaniu wpłat i zaliczeń. W przypadku zaliczania
nadpłat na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych (art. 76 § 1 ustawy
– Ordynacja podatkowa) również wystąpi „reszta”, ponieważ kwota nadpłaty nie
podlega zaokrągleniu i jej końcówka może być wyrażona w groszach. Przedstawione
wyłączenia zasad zaokrąglenia są zawarte w nowym art. 63 § 3 Ordynacji podatkowej.
Rozdział 7a
Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych
Proponuje się zmodyfikowanie treści art. 67a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa
w ten sposób, aby przepis ten jednoznacznie dopuszczał możliwość odroczenia lub
rozłożenia na raty zapłaty samych odsetek za zwłokę od nieuregulowanych zaliczek,
także gdy nie wydano decyzji, o której mowa w art. 53a ustawy – Ordynacja
52