Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

zawiadomiony o zamiarze jej wszczęcia; trzeba liczyć się z tym, że wszelkie znamiona
prowadzenia działalności zostaną usunięte lub zakamuflowane w związku z
zapowiedzią kontroli.
Proponuje się wprowadzenie do Ordynacji podatkowej przepisów umożliwiających
kontrolę zakładu podmiotu zagranicznego. Obecnie obowiązujący stan prawny w
zakresie kontroli podatkowej wskazuje, że kontrolowanym jest podatnik. Oznacza to, w
przypadku zagranicznego zakładu, że podatnikiem będzie osoba fizyczna lub prawna
niemająca miejsca zamieszkania albo siedziby w Polsce. W praktyce powstaje wiele
problemów związanych z wszczęciem kontroli spowodowanych głównie
uregulowaniami w zakresie doręczeń i reprezentacji. Problemy dotyczą sytuacji, kiedy
zakład nie ma formy prawnej, a w efekcie swojej reprezentacji w Polsce. Konsekwencją
pozostawienia nieuregulowanej sytuacji zakładu jest trudność sprawdzenia
opodatkowania takiej działalności w Polsce.
Proponuje się, aby w przypadku, gdy kontrolowanym jest zakład podmiotu
zagranicznego, upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz legitymacja służbowa
były okazywane osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej
działalność prowadzoną na terytorium Polski, a nie podatnikowi (art. 284 § 3 Ordynacji
podatkowej). W oparciu o dane zawarte w Centralnym Rejestrze Podmiotów Krajowej
Ewidencji Podatników liczba zakładów podmiotów zagranicznych obecnie wynosi:
osoby fizyczne – 4633 podmioty, a osoby prawne lub jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej, będące podatnikiem lub płatnikiem – 8694 podmioty.
Według aktualnego stanu prawnego w przypadkach wszczęcia kontroli „na legitymację”
kontrolowanemu lub osobie, o której mowa w art. 281a, albo osobie wymienionej w
art. 284 § 2, należy bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 dni od dnia
wszczęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli (art. 284a § 2
Ordynacji podatkowej). W praktyce, w przypadku wszczęcia kontroli na podstawie
art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej np. w piątek w godzinach popołudniowych,
jedynym dniem, w którym można doręczyć upoważnienie, jest poniedziałek.
Zagadnienie dodatkowo komplikują dodatkowe dni ustawowo wolne od pracy. W
związku z powyższym proponuje się w art. 284a § 2 Ordynacji podatkowej termin
„3 dni roboczych” zamiast obecnego 3-dniowego terminu przewidzianego na
doręczenie upoważnienia do wszczęcia kontroli po okazaniu legitymacji służbowej.
108
Obecny obowiązek sporządzania i doręczania kontrolowanemu kopii wszystkich
załączników do protokołu kontroli, w tym dokumentów udostępnionych przez samego
kontrolowanego, jest rozwiązaniem nieracjonalnym pod względem ekonomicznym.
W związku z tym proponuje się w art. 290 § 6 zdanie drugie Ordynacji podatkowej,
aby egzemplarz protokołu doręczany kontrolowanemu nie obejmował fotokopii,
odpisów i wydruków z akt, ksiąg oraz innych dokumentów udostępnionych przez
kontrolowanego i zwróconych przez kontrolującego. Wymaga to wzmiankowania w
protokole kontroli. Proponowane rozwiązanie dotyczy dokumentów, których oryginały
są w posiadaniu kontrolowanego. Przyjęcie takiego rozwiązania umożliwi doręczenie
protokołu kontroli w postaci elektronicznej.
Aktualnie Ordynacja podatkowa nie reguluje sytuacji, gdy po ustaleniu kontroli okazuje
się, że kontrolę wszczął organ niewłaściwy. Brak takiej regulacji powoduje, że powstaje
praktyczny problem dotyczący oceny skuteczności dotychczasowych czynności
kontrolnych oraz sposobu zakończenia kontroli. Proponuje się, aby w takiej sytuacji
kontrolujący sporządzał protokół z czynności kontrolnych w trzech jednobrzmiących
egzemplarzach.
Jeden egzemplarz protokołu kontrolujący będzie doręczał
kontrolowanemu, a drugi przekazywał organowi podatkowemu właściwemu w sprawie.
Czynności podjęte we wszczętej kontroli podatkowej pozostaną w mocy. Dla
kontrolowanego nie powinno mieć znaczenia, jaki organ przeprowadził czynności
kontrolne, lecz czy czynności te zostały przeprowadzone zgodnie z przepisami prawa.
Proponuje się także, aby protokół czynności kontrolnych organu niewłaściwego nie
zawierał oceny prawnej sprawy będącej przedmiotem kontroli oraz pouczenia o
obowiązku zawiadomienia organu podatkowego przez kontrolowanego o każdej
zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli
podatkowej. Kontrolowany będzie uprawniony do złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień do
protokołu z czynności kontrolnych (art. 290b Ordynacji podatkowej).
Obecnie niedopełnienie przez kontrolowanego obowiązku zawiadomienia organu
podatkowego o każdej zmianie swojego adresu, dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia
zakończenia kontroli podatkowej, skutkuje tym, że postanowienie o wszczęciu
postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod adresem, pod który doręczono
protokół kontroli (art. 291b Ordynacji podatkowej). „Adres, pod który doręczono
protokół kontroli” nie zawsze będzie ostatnim adresem znanym organowi podatkowemu
(np. w przypadku dwukrotnej zmiany adresu w ciągu 6 miesięcy od zakończenia
109
kontroli i zawiadomienia organu jedynie o pierwszej zmianie). Wobec tego proponuje
się w art. 291b Ordynacji podatkowej ująć ogólnie, że jest to adres dotychczasowy, co
usunie
ewentualne wątpliwości. Należy zaznaczyć, że określenie „adres
dotychczasowy” występuje już w obecnym art. 146 § 2 Ordynacji podatkowej.
DZIAŁ VII
Tajemnica skarbowa
Ograniczenie w art. 295 pkt 1 i art. 295a Ordynacji podatkowej dostępu do informacji
tylko do „bezpośredniego przełożonego pracownika” jest nieuzasadnione i utrudnia
efektywne nadzorowanie wykonywanych zadań. Dlatego proponuje się umożliwienie
dostępu do informacji, o których mowa w wymienionych przepisach „przełożonym
pracownika” zamiast tylko „bezpośrednim przełożonym pracownika”.
W związku z projektowanymi uregulowaniami w art. 18d Ordynacji podatkowej przepis
art. 297 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej należy uzupełnić w ten sposób, aby wynikało
z niego, że organ kontroli skarbowej będzie uprawniony do pozyskania akt, w tym akt
objętych tajemnicą skarbową w związku z postępowaniem przejętym w trybie, o którym
mowa w art. 18d.
Ze względu na sformułowanie w art. 299 § 1 Ordynacji podatkowej, że udostępnieniu
przez organy podatkowe podlegają informacje zawarte „w aktach spraw podatkowych”
powstają wątpliwości, czy podlegają także udostępnieniu informacje podatkowe, o
których mowa w rozdziale 11 działu III ww. ustawy, w tym uzyskane z banków. Chodzi
w tym przypadku o informacje znajdujące się w szeroko rozumianych aktach, a nie
aktach konkretnej sprawy podatkowej. W celu usunięcia tych wątpliwości proponuje się
wprowadzenie przepisu art. 299d Ordynacji podatkowej stanowiącego podstawę do
udostępniania informacji podatkowych, o których mowa w rozdziale 11 działu III
Ordynacji podatkowej, na zasadach określonych w przepisach działu VII Tajemnica
skarbowa. Nie ma powodów do zróżnicowania w dostępie do informacji przez
uprawnione podmioty w zależności od tego, czy informacje te zostały zgromadzone w
toku postępowania podatkowego czy poza postępowaniem.
Proponuje się przyznanie prawa występowania o informacje zawarte w aktach spraw
podatkowych również administracyjnym organom egzekucyjnym, na wzór regulacji
przyznającej takie uprawnienie komornikom sądowym w związku z toczącym się
postępowaniem egzekucyjnym lub zabezpieczającym (art. 299 § 3 pkt 8 Ordynacji
110
podatkowej). W przypadku administracyjnych organów egzekucyjnych nieuzasadnione
jest uprzywilejowanie komorników sądowych egzekwujących należności
cywilnoprawne, podczas gdy administracyjne organy egzekucyjne egzekwują
należności o charakterze publicznoprawnym. Zauważyć należy, iż egzekucję
administracyjną prowadzą również, oprócz naczelników urzędów skarbowych, inne
organy wymienione w art. 19 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji –
prezydenci miast, dyrektorzy oddziałów ZUS, dyrektorzy izb celnych, przewodniczący
organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
dyrektorzy oddziałów regionalnych Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, a także organy
określone w odrębnych ustawach, np. w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o
utrzymaniu porządku i czystości w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399, z późn. zm.) –
wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd związku międzygminnego, w ustawie z
dnia 19 czerwca 2009 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów
mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz. U. Nr 115, poz. 964) –
starostowie. Należy również zauważyć, że wprawdzie art. 299 § 2 Ordynacji
podatkowej umożliwia organom podatkowym udostępnianie informacji wynikających z
akt spraw podatkowych na zasadach określonych w odrębnych przepisach, niemniej
ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 36) nie stanowi
wystarczającej podstawy prawnej do żądania przez administracyjne organy egzekucyjne
informacji zawartych w aktach spraw podatkowych. Uwzględniając zatem szczególną
ochronę informacji zawartych w aktach spraw podatkowych oraz zamknięty katalog
podmiotów określony w art. 299 Ordynacji podatkowej, nieuprawniona jest
rozszerzająca interpretacja tego przepisu, na podstawie której administracyjnym
organom egzekucyjnym udostępnia się ww. informacje. Zasadne jest więc
zagwarantowanie tym organom prawa występowania o udostępnienie tych informacji,
analogicznego do prawa przyznanego komornikom sądowym.
DZIAŁ VIIa
Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami
Rozdział 2
Szczegółowe zasady wymiany informacji podatkowych z państwami członkowskimi Unii
Europejskiej
111
Celem projektu ustawy jest implementacja do polskiego porządku prawnego art. 8
dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy
administracji w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG
(Dz. Urz. UE L 64 z 11.03.2012, str. 1). Zgodnie z art. 8 ust. 1 dyrektywy właściwy
organ każdego z państw członkowskich przekazuje w drodze automatycznej wymiany
właściwemu organowi któregokolwiek z pozostałych państw członkowskich informacje
obejmujące okresy rozliczeniowe, począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r., którymi
dysponuje w odniesieniu do osób zamieszkałych w tym innym państwie członkowskim,
dotyczące następujących szczególnych kategorii dochodu i kapitału, zgodnie z ich
interpretacją na mocy krajowych przepisów państwa członkowskiego przekazującego
informacje:
a) dochody z zatrudnienia,
b) wynagrodzenia dyrektorów,
c) produkty ubezpieczenia na życie nieobjęte innymi unijnymi aktami prawnymi
dotyczącymi wymiany informacji i innych podobnych środków,
d) świadczenia emerytalne i rentowe,
e) własność nieruchomości i dochody z tego tytułu.
Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i
administracyjne niezbędne do wykonania art. 8 dyrektywy ze skutkiem od dnia
1 stycznia 2015 r. (art. 29 ust. 1 dyrektywy). Wobec powyższego art. 8 dyrektywy
powinien być implementowany do dnia 1 stycznia 2015 r.
Jednocześnie należy mieć na względzie przepis art. 8 ust. 5 lit. a ww. dyrektywy, w
myśl którego od dnia 1 stycznia 2017 r. planowane jest nałożenie na państwa
członkowskie obowiązku przesyłania informacji dotyczących co najmniej trzech
spośród pięciu kategorii dochodów.
Obecnie polska administracja podatkowa wysyła dane obejmujące dwie kategorie
wymienione w art. 8 dyrektyw, tj. wynagrodzenia dyrektorów oraz świadczenia
emerytalne i rentowe, które są uzyskiwane z informacji IFT-1R opracowanych w
formacie OECD, na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
przewidujących automatyczną wymianę informacji. Wobec powyższego w ramach
implementacji art. 8 dyrektywy jest zasadne uwzględnienie tych dwóch kategorii
dochodów.
112