Poselski projekt ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym

– 17 –
postępowania mediacyjnego. Niezwykle istotnym jest ponadto, w ocenie projektodawcy,
wyposażenie omawianej instytucji w kompetencję wytaczania powództwa na rzecz klientów
w sprawach dotyczących nieuczciwej praktyki rynkowej dotyczącej działalności podmiotów
rynku finansowego, jak również - za zgodą powoda - wzięcia udziału w toczącym się już
postępowaniu sądowym. W takim wypadku stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze.
Należy wskazać również, że Rzecznik Finansowy będzie wykonywał swoje zadania przy
pomocy podległego mu Biura Rzecznika. Koszty działalności tej instytucji ponoszone będą,
analogicznie do sposobu finansowania działalności Rzecznika Ubezpieczonych, przez
podmioty rynku finansowego, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Szczegółowe
stawki opłat wnoszonych na pokrycie kosztów funkcjonowania Rzecznika Finansowego
określone zostaną w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw instytucji finansowych. W
ocenie projektodawcy transparentność działań Rzecznika Finansowego zapewniać będzie
nałożenie obowiązku corocznego składania Prezesowi Rady Ministrów, w terminie 60 dni od
zakończenia roku kalendarzowego, sprawozdania ze swojej działalności oraz uwag o stanie
przestrzegania prawa i interesów klientów podmiotów rynku finansowego. Będzie ono jawne
i dostępne dla wszystkich zainteresowanych.
Projektodawca zdecydował się także na rozszerzenie działalności Rzecznika
Finansowego o możliwość podejmowania (na wniosek lub z urzędu) postępowania
mediacyjnego jako jednego z pożądanych rozwiązań w sytuacji istnienia sporu między
stronami. Ze względu m.in. na stopień skomplikowania niektórych produktów oferowanych
przez podmioty rynku finansowego oraz chęć zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego
w odniesieniu do działalności podmiotów rynku finansowego wydaje się, że odwołanie do
instytucji mediacji w indywidualnych sprawach klientów jest niezwykle istotnym aspektem z
punktu widzenia budowania zaufania do rynku finansowego w ogólności. Dla podkreślenia
wagi postępowania mediacyjnego, prowadzonego przez Rzecznika, zdecydowano się na
przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym podmiot rynku finansowego będzie miał obowiązek
przystąpienia do postępowania mediacyjnego. Jest to istotne rozwiązanie odróżniające tryb
postępowania mediacyjnego przed Rzecznikiem Finansowym od innych mechanizmów
polubownego rozstrzygania sporów, w których udział stron w postępowaniu jest
fakultatywny. Powyższe rozwiązanie podyktowane jest potrzebą zapewnienia wysokiego
poziomu ochrony klientów podmiotów rynku finansowego. Na rynku finansowym występuje
bowiem, w związku z wysokim poziomem złożoności usług finansowych, duża asymetria
informacji pomiędzy podmiotem profesjonalnym a jego klientem, jak również ograniczona
– 18 –
pozycja negocjacyjna po stronie klienta. Rzecznik Finansowy zobowiązany zostanie w
postępowaniu mediacyjnym do przedstawienia możliwie optymalnego rozwiązania spornych
kwestii. Odstąpienie przez niego od postępowania mediacyjnego możliwe będzie dopiero w
razie oświadczenia co najmniej jednej ze stron, że nie wyraża ona zgody na proponowane
zakończenie sprawy. W ocenie projektodawcy tego rodzaju postępowanie pozwoli
samodzielne wypracowanie satysfakcjonującego rozwiązania sporu zamiast odwoływania się
do drogi sądowej, co należy traktować jako środek ostateczny. Ponadto strony będą miały
zapewnioną lepszą możliwość zidentyfikowania i wyrażenia swoich rzeczywistych potrzeb i
interesów, czego zakładanym efektem jest osiągnięte przez strony porozumienie. W takich
okolicznościach autorytet Rzecznika Finansowego winien z pewnością działać na korzyść
stron i stymulować do polubownego załatwienia sprawy. W ten sposób, w ocenie
projektodawcy, tworzone będą silne fundamenty dla bezpiecznego i opartego na wzajemnym
zaufaniu obrotu gospodarczego w sferze rynku finansowego.
Uchwalenie przedmiotowej ustawy będzie wiązało się z uchyleniem obecnie
obowiązujących przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i
emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 290) w zakresie, w
którym regulują one działalność Rzecznika Ubezpieczonych. Dotychczasowe kompetencje
tego podmiotu zostaną przejęte przez Rzecznika Finansowego.
Wejście w życie ustawy nie wpłynie na poziom dochodów i wydatków budżetu państwa.
Nałożenie na podmioty rynku finansowego określonych obowiązków, związanych z
rozpatrywaniem reklamacji, a także działalność Rzecznika Finansowego nie będzie
finansowana z budżetu państwa. Zgodnie z przepisami projektu ustawy, koszty
funkcjonowania instytucji Rzecznika Finansowego obciążać będą poszczególne podmioty
rynku finansowego.
Projekt przedmiotowej ustawy zakłada obciążenie podmiotów rynku finansowego
kosztami funkcjonowania Rzecznika Finansowego oraz przestrzegania stosownych regulacji,
związanych z rozpatrywaniem reklamacji. Jego funkcjonowanie w systemie prawnym
wpłynie zatem na sytuację finansową każdego z nich. Należy jednak domniemywać, że
powołanie do życia spójnych procedur w omawianej materii, a także Rzecznika Finansowego,
pozwoli w dłuższym horyzoncie czasowym zbudować kapitał zaufania do całego rynku
finansowego. W efekcie powinno się to przełożyć na zwiększenie liczby klientów
– 19 –
zainteresowanych skorzystaniem z określonych produktów bądź usług świadczonych przez
podmioty rynku finansowego.
Przedmiotowy projekt, w ocenie projektodawców, należy ocenić jako pożądany z
punktu widzenia zróżnicowanej pozycji klientów i podmiotów rynku finansowego.
Dowolność w ustalaniu terminów rozpatrywania reklamacji, a także często zjawiska ich
nieprzestrzegania, nie służy pogłębianiu wzajemnego zaufania stron. Tego rodzaju sytuacja
powoduje, że klienci skazani są na dochodzenia swoich praw głównie na drodze
postępowania sądowego. Zamierzeniem projektu jest podniesienie poziomu ochrony klientów
instytucji finansowych poprzez ustanowienie stosownej procedury rozpatrywania reklamacji
oraz powołanie instytucji Rzecznika Finansowego. Na podmioty rynku finansowego nałożone
zostaną określone obowiązki w zakresie rozpatrywania reklamacji, a dodatkowo zostanie
powołana instytucja działająca na rzecz klientów instytucji finansowych, mogąca
podejmować działania w sprawach indywidualnych. W efekcie powinno dojść do
niwelowania asymetrii pomiędzy pozycją podmiotu profesjonalnego a jego klienta, w
szczególności kiedy ma on status konsumenta.
Projekt ustawy przewiduje, że minister właściwy do spraw instytucji finansowych
ureguluje, w drodze rozporządzenia, kwestię opłat ponoszonych przez zobligowane podmioty
rynku finansowego. Jest to rozwiązanie analogiczne np. do tego, które funkcjonowało w
odniesieniu do działalności Rzecznika Ubezpieczonych. Przewiduje się, że koszty
działalności Rzecznika Finansowego będą oscylować w granicach 25-30 milionów złotych.
Należy podkreślić, że w ustawie wskazano na stawki maksymalne, które mogą wyznaczać
finalną wysokość stawek opłat przekazywanych na działalność tego podmiotu. Przewiduje się
zatem, że ustalone zostaną stawki niestanowiące nadmiernego obciążenia dla podmiotów
zobowiązanych, a jednocześnie zapewniające optymalne funkcjonowania Rzecznika
Finansowego i jego biura. Określanie ich w drodze rozporządzenia zapewnia możliwość
elastycznego ich korygowania, w zależności od zaistniałych potrzeb w toku działalności
Rzecznika. Rozporządzenie będzie określać terminy uiszczania, wysokość i sposób obliczania
wpłat na pokrycie kosztów działalności Rzecznika Ubezpieczonych.
Projekt ustawy nie wykonuje prawa Unii Europejskiej. Problematyka ujęta w projekcie
ustawy nie podlega regulacji na poziomie wspólnotowym.