Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw

do brzmienia art. 23 ust. 4 dyrektywy 2013/34. Obecnie w ustawie o rachunkowości
wprowadzono tylko jeden warunek (art. 56 ust. 2 pkt 2) dotyczący obowiązku objęcia
konsolidacją przez jednostkę dominującą wyższego szczebla zarówno zależnej od niej
jednostki dominującej zwolnionej ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania
finansowego, jak i wszystkich jej jednostek zależnych.
W proponowanym przepisie uwzględniono dotychczasowy warunek z ust. 2 pkt 2,
a także wszystkie pozostałe warunki, o których mowa w art. 23 ust. 4 dyrektywy
2013/34. Oznacza to, iż warunkiem zwolnienia ze sporządzania skonsolidowanego
sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 56 ust. 2, jest spełnienie przez
jednostkę dominującą niższego szczebla łącznie następujących warunków:
1) jednostka dominująca wyższego szczebla obejmie konsolidacją zarówno zależną od
niej jednostkę dominującą niesporządzającą skonsolidowanego sprawozdania
finansowego, jak i wszystkie jej jednostki zależne, które podlegałyby konsolidacji
przez jednostkę dominującą z uwzględnieniem art. 57 i art. 58; skonsolidowane
sprawozdanie finansowe jednostki dominującej wyższego szczebla sporządzane jest
zgodnie z przepisami prawa państwa członkowskiego, któremu podlega, lub MSR;
2) kierownik
jednostki
dominującej
niesporządzającej
skonsolidowanego
sprawozdania finansowego wypełni obowiązek określony w art. 69 ust. 4;
3) jednostka
dominująca niesporządzająca skonsolidowanego sprawozdania
finansowego ujawni w informacji dodatkowej informacje wymienione w załączniku
nr 1 do ustawy w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w ust. 6 pkt 4.
Lit. e wprowadza zmiany w ust. 4 polegające na tym, że zwolnienie ze sporządzania
skonsolidowanego sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 56 ust. 1, nie ma
zastosowania w przypadku, gdy którakolwiek z jednostek powiązanych w grupie
kapitałowej jest jednostką, o której mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6, co wynika
z wdrożenia art. 23 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/34.
Lit. f wprowadza ust. 5 wskazujący, iż możliwość zwolnienia ze sporządzenia
skonsolidowanego sprawozdania finansowego przez jednostkę dominującą
„pośredniego” szczebla, o której mowa w art. 56 ust. 2, nie ma zastosowania
w przypadku, gdy ta jednostka dominująca jest emitentem papierów wartościowych
dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego
Obszaru Gospodarczego (co stanowi spełnienie warunku, o którym mowa w art. 23
ust. 3 dyrektywy 2013/34).
32

22. Art. 1 pkt 22 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 57 ustawy
o rachunkowości mające na celu transpozycję art. 23 ust. 9 dyrektywy 2013/34,
który zezwala jednostce dominującej na nieobejmowanie w skonsolidowanym
sprawozdaniu finansowym jednostki zależnej (w tym jednostki określonej
w projektowanym art. 3 ust. 1e pkt 1–6), po spełnieniu określonych warunków.
Zmiana polega na dodaniu do katalogu warunków wymienionych w dotychczas
obowiązującym brzmieniu przepisu art. 57 ustawy o rachunkowości dodatkowego
warunku przewidzianego w art. 23 ust. 9 lit. a dyrektywy 2013/34, tj. zwolnienia
z uwzględniania
jednostki zależnej w skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym, w sytuacji gdy bez ponoszenia niewspółmiernie wysokich kosztów
lub bez zbędnej zwłoki nie można uzyskać informacji niezbędnych do sporządzenia
skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z przepisami ustawy, przy
czym może to mieć zastosowanie w wyjątkowych przypadkach, które zostaną
odpowiednio udokumentowane.
23. Art. 1 pkt 23 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 59 ustawy
o rachunkowości
Lit. a wprowadza nowy ust. 2a. Projektowane przepisy mają na celu – w przypadku
jednostki dominującej stosującej metodę proporcjonalną do ujmowania jednostek
współzależnych – dostosowanie do art. 26 ust. 2 dyrektywy 2013/34 w zakresie
zwolnienia z wykazywania w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym jednostek
współzależnych w takich samych przypadkach, jak wymienione w stosunku do
jednostek zależnych w art. 56 ust. 3 oraz w art. 57 i art. 58.
Lit. b nadaje nowe brzmienie ust. 5 (w związku z art. 27 ust. 8 dyrektywy 2013/34),
w którym doprecyzowuje się, iż w przypadku, gdy jednostki stowarzyszone, objęte
skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym, wyceniane metodą praw własności,
które sporządzają własne skonsolidowane sprawozdania finansowe, to metodę praw
własności jednostka dominująca stosuje do aktywów netto wykazanych
w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych tych jednostek stowarzyszonych.
24. Art. 1 pkt 24 ustawy nowelizującej wprowadza nowy rozdział 6a w ustawie
o rachunkowości nakładający obowiązek sporządzania sprawozdania z płatności na
rzecz administracji publicznych oraz skonsolidowanego sprawozdania z płatności na
rzecz administracji publicznych dla dużych jednostek oraz jednostek, o których
33

mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6) ustawy o rachunkowości działających w sektorze
wydobywczym i eksploatacji lasów pierwotnych) i określonej formie prawnej.
Jednostki, które prowadzą działalność w krajach posiadających bogate zasoby
naturalne, zwłaszcza minerały, ropę, gaz ziemny, jak również lasy pierwotne, w celu
zapewnienia większej przejrzystości płatności na rzecz administracji publicznych
powinny w odrębnym sprawozdaniu corocznie ujawniać istotne płatności na rzecz
administracji publicznych dokonywane w krajach, w których prowadzą wyżej
wymienioną działalność. Sprawozdanie powinno zawierać rodzaje płatności
porównywalne z płatnościami ujawnianymi przez jednostki uczestniczące w Inicjatywie
Przejrzystości w Branżach Wydobywczych (EITI). Inicjatywa ta jest także
uzupełnieniem planu działania Unii Europejskiej na rzecz egzekwowania prawa,
zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (UE FLEGT) oraz przepisów
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 995/2010 z dnia
20 października 2010 r. ustanawiającego obowiązki podmiotów wprowadzających do
obrotu drewno i produkty z drewna), które nakładają na podmioty zajmujące się
handlem produktami z drewna wymóg dokładania należytej staranności, aby zapobiec
wprowadzaniu nielegalnego drewna na unijny rynek.
Sprawozdanie powinno służyć ułatwieniu rządom krajów bogatych w zasoby naturalne
wdrażania zasad i kryteriów EITI, a także rozliczania się przed swoimi obywatelami
z płatności, które rządy te otrzymują od jednostek prowadzących działalność
w przemyśle wydobywczym lub zajmujących się wyrębem lasów pierwotnych
i działających w ramach jurysdykcji tych krajów. Sprawozdanie powinno zawierać
informacje w podziale na kraje i projekty (w przypadku, gdy jednostka przypisuje
płatności do danego projektu).
Art. 63e wprowadza nowe definicje na potrzeby sprawozdań z płatności na rzecz
administracji publicznych:
• w pkt 1 – przez jednostkę działającą w przemyśle wydobywczym rozumie się
jednostkę prowadzącą działalność polegającą na eksploracji, poszukiwaniu,
odkrywaniu, eksploatacji i wydobyciu złóż minerałów, ropy, gazu ziemnego lub
innych surowców, materiałów, w ramach rodzajów działalności gospodarczej

13) Patrz przypis 8.
14) Patrz przypis 6.
15) Patrz przypis 7.
16) Dz. Urz. UE L 295 z 12.11.2010, s. 23.
34

wymienionych w sekcji B działy 05–08 Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD),
Części II – Schematu klasyfikacji do rozporządzenia z dnia 24 grudnia 2007 r. Rady
Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD);
• w pkt 2 – przez jednostkę zajmującą się wyrębem lasów pierwotnych rozumie się
jednostkę prowadzącą działalność, o której mowa w sekcji A dział 02, grupa
02.2 Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) Części II – Schematu klasyfikacji do
rozporządzenia z dnia 24 grudnia 2007 r. Rady Ministrów w sprawie Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD), na obszarach lasów pierwotnych; lasem
pierwotnym w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE
z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł
odnawialnych, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz
2003/30/WE jest las z gatunkami rodzimymi, gdzie nie istnieją wyraźnie widoczne
ślady działalności człowieka, a procesy ekologiczne nie zostały w istotny sposób
zaburzone. Dyrektywa ta w przesłance 69 odsyła do definicji lasu pierwotnego
stosowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa.
Z publikacji tej organizacji wynika, iż przewidziana projektem definicja jest zgodna
z rozumieniem lasu pierwotnego prezentowanym przez tę organizację (zgodnie
z art. 41 pkt 2 dyrektywy 2013/34);
• w pkt 3 – przez administrację publiczną rozumie się w przypadku Polski organy
administracji rządowej lub samorządowej oraz jednostki nadzorowane lub
kontrolowane przez te organy. W związku z możliwością występowania płatności na
rzecz pozostałych państw członkowskich lub państw trzecich w stosunku do tych
państw wprowadzono odniesienie do organów administracji państwowej, regionalnej
lub lokalnej państwa członkowskiego lub państwa trzeciego oraz jednostek
nadzorowanych lub kontrolowanych przez te organy (zgodnie z art. 41 pkt 3
dyrektywy 2013/34);
• w punkcie 4 – przez projekt rozumie się działalność operacyjną prowadzoną na
podstawie pojedynczej umowy, umowy o najem lub dzierżawę, licencji, koncesji
bądź innej podobnej umowy, stanowiącej podstawę zobowiązań płatniczych wobec
administracji publicznych poszczególnych krajów. Niemniej jednak, jeżeli kilka
takich umów jest ze sobą znacząco powiązanych, to powinno być to uznawane za
projekt (zgodnie z art. 41 pkt 4 dyrektywy 2013/34). , Znacząco ze sobą powiązane”
umowy prawne powinny być rozumiane jako zestaw operacyjnie i geograficznie
35

zintegrowanych umów, licencji, najmów lub dzierżaw, koncesji lub powiązanych
umów o znacząco podobnych warunkach, które są podpisywane z administracją
publiczną, wskutek czego powstają zobowiązania płatnicze. Takie umowy mogą być
regulowane przepisami pojedynczej umowy, umowy spółki w ramach wspólnego
przedsięwzięcia, przepisami porozumienia o podziale produkcji lub inną ogólną
umową prawną (zgodnie z motywem 45 dyrektywy 2013/34);
• w pkt 5 – przez płatność rozumie się zapłaconą kwotę, w gotówce lub w naturze,
z działalności opisanej w pkt 1 lub 2 (zgodnie z art. 41 pkt 5 dyrektywy 2013/34),
z tytułu:
a) należności z tytułu produkcji,
b) podatków pobieranych od dochodu, produkcji lub zysków spółek, z wyłączeniem
podatków od konsumpcji, takich jak podatek od towarów i usług, podatków
dochodowych od osób fizycznych lub podatków od sprzedaży,
c) tantiem,
d) dywidend,
e) opłat koncesyjnych oraz premii za odkrycie i produkcję,
f) opłat licencyjnych, opłat dzierżawnych, opłat za rozpoczęcie działalności oraz
innych świadczeń z tytułu przyznania licencji lub koncesji, oraz
g) płatności za ulepszenia w zakresie infrastruktury;
• w pkt 6 – przez płatności powiązane rozumie się przewidziane umową płatności
okresowe lub ratalne (np. czynsz najmu) – zgodnie z motywem 46 dyrektywy
2013/34;
• w pkt 7 – wprowadzono definicję sprawozdania z płatności, przez które rozumie się
sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznych.
W art. 63f w ust. 1 zawarte są przepisy określające, jakie jednostki oraz w jakich
okolicznościach zobowiązane są do sporządzenia sprawozdania z płatności.
Sprawozdanie z płatności będzie sporządzane na dzień bilansowy, wraz z rocznym
sprawozdaniem finansowym. Będą je sporządzać:
1) wszystkie jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6, będące spółkami
kapitałowymi, spółkami komandytowo-akcyjnymi lub takimi spółkami jawnymi lub
komandytowymi, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną
odpowiedzialność są spółki kapitałowe lub spółki komandytowo-akcyjne bądź spółki
z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, lub
36