Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

 nazw miejsc od czasowników, np.: pływać - pływalniaś czytać - czytelniaś pracować -
pracownia;
 przysłówków od przymiotników, np.: stały - stale; modny - modnie; polski - po polsku;
 przymiotników od wyrażeń przyimkowych, np.: przeciw + deszcz = przeciwdeszczowy;
bez + alkohol = bezalkoholowy;
 przymiotników od rzeczowników, np.: miesiąc - miesięczny, drewno - drewniany;
rzeczowników od przymiotników, np.: wygodny - wygoda, zły - zło ć, biały - biel.
III. SKŁAŹNIA

Żunkcje przypadków

1. Mianownik
 jako podmiot, np.: Pacjenci czekają na zabieg. Pięć jest liczbą nieparzystą. Ojciec
i matka wyszli przed chwilą na spacer z dziećmi.
 jako orzecznik, np.: Bądź zawsze miła. Ci ludzie to nasi rodacy.
2. Źopełniacz
 jako określenie rzeczownika:
- bez przyimka, np.: Mieszkaniem orła jest gniazdo. Upiekły ciasto z kilograma mąki.
- z przyimkiem, np.: Podano wiadomo ci z ostatniej chwili. Tomek pisze pracę
magisterską z kulturoznawstwa. Kupili maszynkę do pieczenia chleba.
 jako określenie czasownika:
- zaprzeczonego, np.: Nie przywitał wszystkich zaproszonych gości.
- z rekcją dopełniaczową, np.: Boję się fałszywych ludzi. Agnieszka zawsze wszystkim
udziela pomocy. To dotyczy nas wszystkich.
- wyrażające różne okoliczności, np.: Wła nie wrócili my z wakacji. Pracuje od świtu do
nocy. Po tym włamaniu Waldek został bez pieniędzy.
 jako podmiot, np.: W czasie ataku księcia nie było w zamku.
3. Celownik
 jako określenie rzeczownika, np.: Lekarz przepisał mu syrop przeciw kaszlowi.
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: Powierzyła tę tajemnicę swym siostrom. Nie potrafiła wybaczyć
starszemu bratu tego zachowania.
- z przyimkiem, np.: Wyzdrowiał dzięki znakomitym lekarzom. Wyjechali wbrew
zakazowi. Głosujmy przeciwko tej ustawie!
4. Biernik
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: W następnym tygodniu przeredaguję ten artykuł.
- z przyimkiem, np.: My liwy wycelował w zwierzę. Moi bracia kłócili się bez przerwy
o spadek.
 wyrażający różne stosunki znaczeniowe, np.: Woda w rzece była zaledwie po kolana. Na
tę uroczysto ć spóźnili my się przez was.
5. Narzędnik
 jako orzecznik, np.: Tamten poniedziałek okazał się pechowym dniem.
 jako określenie rzeczownika, np.: Znajomi szukają słonecznego mieszkania z balkonem.
Weekend poza miastem był dobrym pomysłem.
 jako określenie czasownika:
- bez przyimka, np.: W czasie wojny trudnili się nielegalnym handlem.
- z przyimkiem, np.: Mieszkańcy miasta przez kilka dni walczyli z powodzią. Magda
chwaliła się przed koleżankami swoim sukcesem.
- 84 -
6. Miejscownik
 jako określenie rzeczownika, np.: Ten artysta za piewał piosenkę o czarnych oczach. To
jest człowiek o złotym sercu.
 jako określenie czasownika:
- z przyimkiem, np.: Po wielu latach podróżowania teraz wiedli spokojne życie na
przedmieściach Szczecina. Dzieci kręciły się po całym domu.
7. Wołacz
 jako wyraz poza zdaniem, kierujący wypowiedź do konkretnej osoby, np.: Szanowni
Państwo! Drodzy koledzy! Dzisiejsze spotkanie zaczniemy od...
 jako wyraz poza tekstem, kierujący tekst do konkretnej osoby, np.: Szanowna Pani
Profesor! Dziękuję bardzo za pomoc przy redagowaniu artykułu... Drogi Dziadku!
Spotkanie z Tobą było niezapomnianym przeżyciem...

Zdania pojedyncze
1. Rozwijanie zdań pojedynczych, np.: Brat czyta. / Mój młodszy brat od rana do wieczora
czyta książki o wakacyjnych przygodach grupy szkolnych przyjaciół.
2. Skracanie zdań pojedynczych, np.: Znany polski aktor otrzymał ciekawą propozycję
zagrania w najnowszym filmie słynnego reżysera Romana Polańskiego. / Aktor otrzymał
propozycję.
3. Zamiana zdań złożonych na pojedyncze, np.: Kolega namawiał nas, żeby my wyjechali
wcze nie. Kolega namawiał nas na wczesny wyjazd.

Zdania złożone
1. Współrzędnie ze spójnikami, np.: oraz, a także, lub, albo, lecz, czy, dlatego, toteż, czyli, to
jest, jednak, natomiast, za .
2. Podrzędnie:
 ze spójnikami, np.: kto, co, że, żeby, aby, by, ponieważ, bo, dlatego że, gdyż, kiedy, gdy,
je li, jeżeli, ... to, gdyby, ... to, im. tym, zanim, choć/chociaż, mimo/pomimo że, jak, gdzie,
skąd, dokądś
 rozpoczynanymi zaimkami względnymi (np. który) i spójnikami, np.: Chłopak, na którego
czekała przez tyle lat, nigdy już nie wróci.
3. Zamiana zdań pojedynczych na złożone, np.: Michel przyjechał rok temu do Polski. Chciał
tu studiować slawistykę. Michel przyjechał rok temu do Polski, dlatego że chciał tu studiować
slawistykę.
4. Okresy warunkowe:
 rzeczywiste, np.: Jeżeli tak bardzo chcesz, pójdziemy w sobotę na koncert Maryli
Rodowicz.
 możliwe, np.: Je li zdam / Je libym zdał wszystkie egzaminy w czerwcu, pojadę na
wakacje do Włoch.
 nierzeczywiste, np.: Gdybym wiosną więcej pracował, skończyłbym już pracę
magisterską, ale ponieważ tak się nie stało, wciąż muszę nad nią pracować.
5. Zdania wielokrotnie złożone, np.: Kolega nagle wstał i nie patrząc na nikogo podszedł do
drzwi, otworzył je, chwilę pomy lał, po czym bez słowa wyszedł z klasy.
6. Mowa niezależna i mowa zależna:
 wykładniki formalne mowy niezależnej i zależnej;
 zamiana mowy niezależnej na mowę zależną, np.: Mama powiedziałaŚ Idź po zakupy! /
Mama powiedziała, żebym poszedł po zakupy.
7.
Synonimia syntaktyczna, np.: Wyjechali z powodu epidemii. / Wyjechali na skutek
epidemii. / Wyjechali wskutek epidemii. W razie pożaru należy wezwać straż pożarną. /
W przypadku pożaru należy wezwać straż pożarną. Zapłacony przez ojca rachunek był bardzo
- 85 -
wysoki. / Rachunek, który został zapłacony przez ojca, był bardzo wysoki. / Rachunek, który
zapłacił ojciec, był bardzo wysoki.


IV. STYLISTYKA
1. Rodzaje stylu:
 styl formalny;
 styl nieformalny;
 styl potoczny.
2. rodki stylistyczne:
 elipsy, np.: Co za szczę cie!;
 antonimy, np.: szczupły - tęgiś
 synonimy, np.: miniony - ubiegłyś
 epitety, np.: szlachetny człowiek, porządny obywatelś
 porównania, np.: wysoka jak topola, blady jak cianaś
 homonimy (w ograniczonym zakresie), np.: rysy (na szkle) - Rysy (szczyt);
 deminutiva (zdrobnienia), np.: stolik, książeczkaś
 hipocoristica (spieszczenia), np.: siostrzyczka, Józioś
 composita, np.: drogowskaz, trzypokojowy, ludożercaś
 onomatopeje (w ograniczonym zakresie), np.: miauczeć.
3. Umiejętność kompozycji tekstu.
4. Zachowanie spójności tekstu.

C. ROZUMIźNIź TźKSTÓW PISANYCH Ogólny opis umiejętności
Zdający na poziomie B2 rozumieją globalnie i szczegółowo fragmenty tekstów oraz całe
teksty pisane w różnych stylach i formach z zakresu określonego w katalogach intencjonalno-
pojęciowym i tematycznym (zob. Katalogi A i 6).
Rozumieją najważniejsze treści i intencje zawarte w popularnych formach tekstów
użytkowych oraz literackich (rozumienie globalne), a także wykazują się umiejętnością
wyszukiwania w nich konkretnych informacji (rozumienie selektywne), nawet jeśli teksty te
charakteryzuje skomplikowana struktura leksykalna i składniowa.
Zdający potrafią stosować strategie ułatwiające rozumienie tekstów, takie jak rozumienie
kontekstowe, czytanie pobieżne w celu wyszukiwania informacji oraz dostosowywać tempo
czytania do postawionych przed nimi zadań.

Rodzaje tekstów:
 pojedyncze napisy intencjonalne i tematyczne (informacje, nakazy i zakazy,
ostrzeżenia, szyldy, ogłoszenia, reklamy itp.);
 oryginalne teksty lub fragmenty tekstów na tematy związane z prywatną, publiczną,
zawodową oraz edukacyjną sferą życia.


Rejestr tekstów:
 użytkowy (1) instytucjonalny: ogłoszenia (ogłoszenia drobne, reklamy)ś
informacje (np. opisy właściwości produktów
spożywczych, farmaceutycznych, kosmetycznych itp.; instrukcje obsługi, przepisy kulinarne;
ogłoszenia);
formularze (np. z danymi osobowymi); notatki, wiadomo ci, komentarze prasoweś artykuły,
wywiady prasowe;
- 86 -
(2)
listy,
e-maile,
kartki
pocztowe,
prywatny:
pamiętniki, wspomnienia itp.

 literacki
(1)
fragmenty opowiadań, nowel, powie ciś
epicki:

(2)
reportaże
mieszany:
.

Role komunikacyjne:
 nieznajomy, znajomy;
 kolega, przyjaciel;
 członek rodziny;
 gość;
 podróżny;
 uczący, uczący się (uczeń);
 kupujący, sprzedający;
 wynajmujący, właściciel;
 pracownik, pracodawca;
 przełożony, podwładny;
 klient, konsument;
 lekarz, pacjent;
 petent;
 widz, czytelnik, słuchacz;
 uczestnik, świadek zdarzenia;
 kierowca, właściciel pojazdu;
 poszkodowany.

D. PISANIE
Ogólny opis umiejętności
Zdający na poziomie B2 potrafią poprawnie planować, komponować i redagować
wypowiedzi przewidziane dla tego poziomu (zob. Formy wypowiedzi zamieszczone poniżej),
stosując technikę pisania sterowanego i samodzielnego. Umieją wypowiadać się na tematy
zamieszczone w katalogu tematycznym (zob. Katalog 6) i wyrażają funkcje komunikacyjne
objęte katalogiem intencjonalno-pojęciowym (zob. Katalog A).
Zdający wykazują się znajomością słownictwa stosownego dla danej formy wypowiedzi i jej
tematu, posługują się formami stylu oficjalnego i nieoficjalnego odpowiednio do sytuacji oraz
znają struktury gramatyczne wymienione w Li cie zagadnień gramatycznych dla poziomu 62.
Zdający znają i stosują odpowiednie konwencje socjokulturowe, a także wykonują działania
mediacyjne (np. tłumaczenie wewnątrzjęzykowe) i interakcyjne (np. pisanie listów
formalnych).
Zdający wykazują się znajomością następujących zagadnień z zakresu ortografii i interpunkcji
(stopień ich opanowania może być niepełny):
 polski alfabet i poprawny zapis liter;
 zasady pisowni spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych;
 zasady pisowni spółgłosek twardych i miękkich;
 zasady pisowni wyrazów dużymi i małymi literami;
 zasady pisowni ji, ii, i;
 zasady pisowni ę, en, em, ą, on, omś
- 87 -
 zasady pisowni ó/u;
 zasady pisowni rz/żś
 zasady pisowni h/ch;
 zasady pisowni łącznej i rozłącznej;
 zasady interpunkcji.
Pismo zdających powinno być czytelne i odpowiadać polskim normom.
Formy wypowiedzi:

 życzenia
charakterystyka*
 pozdrowienia
opowiadanie
 zaproszenie
sprawozdanie
 zawiadomienie
recenzja
 ogłoszenie
esej**
 list prywatny formalny
podanie***
 list prywatny nieformalny
(auto)biografia
 opis osoby
list motywacyjny
 opis przedmiotu
list urzędowy****
 opis miejsca
reklama
 opis krajobrazu
rozprawka (tekst argumentacyjny)
 opis sytuacji



*Chodzi zarówno o charakterystykę osoby, jak i środowiska (np. młodzieży) lub elementów
rzeczywistości.
**Mowa o „eseju szkolnym”, czyli formie, w której piszący przedstawia swoje poglądy,
rozważania czy refleksje na dany temat.
***Mowa o treści podania – bez nagłówków, daty i podpisu. źlementy te wchodzą w skład
materiału wyjściowego.
****Chodzi o listy oficjalne do osoby i/lub instytucji.

Role komunikacyjne:
 nieznajomy, znajomy;
 kolega, przyjaciel;
 członek rodziny;
 gość;
 podróżny;
 uczący, uczący się (uczeń);
 pracodawca, pracownik;
 przełożony, podwładny;
 petent;
 kupujący, sprzedający;
 lekarz, pacjent;
 klient, konsument;
 widz, czytelnik, słuchacz;
 uprawiający sport;
 wynajmujący (np. samochód, lokal, mieszkanie);
 kierowca, właściciel pojazdu;
 świadek zdarzenia.

ź. MÓWIźNIź

Ogólny opis umiejętności
- 88 -