Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich

upraw przez ubezpieczycieli na niekorzyść rolników. Mając na uwadze stanowisko
środowiska rolniczego uwolnienia stawki dokonano więc jedynie dla upraw warzyw
gruntowych oraz drzew i krzewów owocowych.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że proponowany przepis nie stanowi
naruszenia zasady równości wynikającej z art. 32 Konstytucji, tj. zasady
demokratycznego państwa prawa.
Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach
rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020 intensywność
pomocy nie może przekroczyć 65% kosztów składek ubezpieczeniowych, dlatego
w projekcie ustawy zaproponowano określenie górnego poziomu wysokości dopłat.
Mając na uwadze powyższe oraz uwzględniając sytuację finansową budżetu państwa
pozostawiono bez zmian upoważnienie dla Rady Ministrów do określania corocznie,
w terminie do dnia 30 listopada, w drodze rozporządzenia, wysokości dopłat na rok
następny. Zatem Rada Ministrów corocznie będzie określać wysokość dopłat, jaka
będzie stosowana z budżetu państwa do składek ubezpieczenia, z uwzględnieniem
środków przewidzianych w projekcie ustawy budżetowej.
W art. 5 ust. 2c ustawy proponuje się, aby w przypadku ustalenia składki ubezpieczenia
upraw warzyw gruntowych oraz drzew i krzewów owocowych z zastosowaniem stawki
taryfowej przekraczającej 6% sumy ubezpieczenia dopłaty do składek producentów
rolnych były stosowane do wysokości 5% sumy ubezpieczenia. Pozostałą część składki
w całości zapłaci rolnik. Wprowadzenie powyższego przepisu ma na celu zwiększenie
ochrony ubezpieczeniowej tych upraw rolnych, w tym przez zwiększenie liczby
zawartych z producentami rolnymi umów ubezpieczenia. Aktualnie znaczna część
stawek taryfowych ustalana jest przez zakłady ubezpieczeń na poziomie
przekraczającym 6% sumy ubezpieczenia upraw rolnych, co wpływa na brak
stosowania dopłat z budżetu państwa do składek ubezpieczeń. Producenci rolni nie
mogąc uzyskać dopłat z budżetu państwa do składek ubezpieczeń upraw rolnych
z powodu ograniczonych możliwości finansowych rezygnują z zawarcia umów
ubezpieczenia upraw rolnych z pełną składką. Stawki taryfowe, tak jak dotychczas,
będą ustalane przez zakład ubezpieczeń w zależności od skali ryzyka. Zgodnie z ustawą
z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950,
z późn. zm.) zakład ubezpieczeń ustala wysokość stawek taryfowych po dokonaniu
oceny ryzyka ubezpieczeniowego. Stawkę tę ustala się w wysokości, która powinna co
4

najmniej zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań z umów ubezpieczenia
i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń.
Zgodnie z unijnymi zasadami stosowania pomocy państwa w opłacaniu składek
ubezpieczeniowych kosztami kwalifikowanymi są koszty składek ubezpieczeniowych
z tytułu ubezpieczenia od strat spowodowanych przez m.in. klęski żywiołowe,
niekorzystne zjawiska klimatyczne porównywalne z klęską żywiołową, a także inne
niekorzystne zjawiska klimatyczne, przez które rozumie się warunki pogodowe, które
nie spełniają warunków określonych w pkt 35 wytycznych, tj. nie spełniają definicji
niekorzystnego zjawiska klimatycznego porównywalnego z klęską żywiołową.
Z danych zakładów ubezpieczeń, które zawierają umowy w sprawie dopłat do składek
ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, dotyczących wysokości stawek
taryfowych za ubezpieczenie upraw rolnych od zdarzeń losowych określonych
w ustawie, wynika, iż w większości oferowane są pakiety ubezpieczeń, natomiast
ubezpieczenia od pojedynczych ryzyk dotyczą powodzi, suszy, gradu, przymrozków
wiosennych oraz ujemnych skutków przezimowania. Oferowane przez zakłady
ubezpieczeń wysokości stawek taryfowych uzależnione są od gatunku danej rośliny,
zakresu ubezpieczanych ryzyk, lokalizacji danej uprawy (rodzaju gleb, strefy
zagrożenia ryzykiem) oraz aktualnej oceny ryzyka. Przykładowe wysokości stawek
taryfowych ubezpieczenia poszczególnych upraw rolnych od pojedynczych ryzyk oraz
pakiety ryzyk ujętych w taryfach stawek stanowiących załączniki do umów zawartych
przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z zakładami ubezpieczeń na stosowanie dopłat
do składek ubezpieczeń w 2014 r. kształtują się następująco:
5



Ryzyka/wysokości stawek taryfowych
G,
G,
G,
Usp,
G,
G,
Usp,
G,
G,
Usp,
Pw,
Usp,
Pw,
Pw,
G,
G,
H,
Usp,
Pw,
Po, Po,
G,
G,
H,
H,
Po,
Usp,
Wyszczególnienie
G
Usp,
Po
Usp
Pw
S
Dn,
Pw,
H,
S, Pi,
Pw
Usp
Dn,
Dn,
H,
Pw,
Pw
Pi,
Po,
Dn,
H, OziL
Pi,
Pi,
Dn,
Po
OziL
S
Pi,
Dn,
OziL
OziL
Pi,
OziL
Pi,
OziL
OziL
zboża jare
0,39-2,0



0,47-4,0



5,0-12,0

6,0-13,0
0,98-4,6
0,5-3,6
2,0-15,0
2,0-4,5
zboża ozime
0,39-2,25
1,89-10,0
1,8-8,0
1,67-9,0
0,54-4,0
4,0-10,0
4,5-11,0
5,0-12,0
6,0-14,0
5,5-13,0
6,6-15,0
kukurydza
0,35-5,0
1,0-5,0


1,0-3,0
2,0-17,0

0,47-5,0

3,0-5,5


5,0-12,0

6,0-13,0
rzepak jary



1,33-5,0



5,5-14,0

6,0-15,0
rzepak ozimy
0,95-4,0
2,5-6,7
3,62-13,0
3,6-10,0
1,0-4,8
3,15-11,0
5,5-12,0
4,0-6,5
6,0-14,0
6,0-16,0
1,33-5,0
6,0-15,0
7,0-17,0
8,0-18,0
rzepik
2,5-13,0
1,5-12,0
4,0-10,0
2,0-15,0
2,5-11,0
5,5-12,0
6,0-14,0
6,0-16,0
ziemniaki
0,35-2,0
1,0-10,0


1,0-5,0

0,47-5,0

3,0-7,0


5,0-14,0

6,0-16,0
buraki cukrowe
0,39-3,6
1,0-6,0



0,54-5,0

3,0-5,5


5,0-13,0

6,0-15,0
1,0-3,0
chmiel
3,0-12,0


2,0-16,0

5,0-12,0

5,0-8,5


5,0-12,0

6,0-14,0
5
2,0-12,0
tytoń
5,0-12,0

2,0-18,0

6,0-12,0

6,0-10,0


6,0-14,0

7,0-16,0
warzywa gruntowe
1,0-12,0
1,5-12,0
1,0-5,0
2,0-18,0
6,0-15,0
3,0-12,0
7,0-12,0
3,0-9,0
10,0-15,0
10,0-14,0
6,0-17,0
11,0-16,0
6,6-18,0
6,0-9,0
owoce drzew i krzewów
5,0-12,0
7,7-15,0
5,0-15,0
1,5-15,0
5,4-10,0
2,0-17,0
8,0-15,0
5,5-15,0
9,0-14,0
9,0-15,0
10,0-16,0
10,0-16,0
11,0-17,0
11,0-17,0
12,0-19,0
owocowych
drzewa i krzewy
0,5-12,0
1,0-15,0
1,5-12,0
1,0-5,0
0,5-2,0
1,5-17,0
1,0-15,0
2,0-15,0
3,0-6,0
2,0-4,5
4,5-7,0
3,0-8,0
4,5-10,0
4,5-9,0
5,0-11,0
owocowe
truskawki
1,0-12,0
1,0-13,2
1,5-12,0
2,0-9,0
1,0-7,2
2,0-17,0
3,0-15,0
2,5-12,0
5,0-13,0
3,0-11,0
5,0-18,0
4,0-17,0
5,0-16,0
5,0-18,0
6,0-17,0
rośliny strączkowe
0,58-6,0
0,64-12,0

1,5-12,0

1,0-3,6
2,0-15,0

0,77-5,0

3,0-6,0


5,0-13,0

6,15



















G
grad
















Pw
przymrozki wiosenne














Usp
ujemne skutki przezimowania













Po
powódź
















Pi
piorun
















S
susza
















H
huragan
















Dn
deszcz nawalny















OziL
obsunięcie się ziemi i lawiny















A zatem uwolnienie granicznej stawki taryfowej w odniesieniu do warzyw
gruntowych oraz drzew i krzewów owocowych powinno wpłynąć na zwiększenie
powierzchni upraw rolnych objętych ochroną ubezpieczeniową. W przypadku ustalenia
przez rolnika z zakładem ubezpieczeń składki ubezpieczenia z uwzględnieniem stawki
taryfowej dla upraw warzywniczych lub sadowniczych w wysokości powyżej 6% sumy
ubezpieczenia, rolnik otrzyma dopłatę do składki wyliczonej przy zastosowaniu
wysokości stawki taryfowej stanowiącej 5% sumy ubezpieczenia, natomiast część
składki wyliczonej z zastosowaniem stawki taryfowej powyżej 6% zapłaci rolnik we
własnym zakresie. Dla przykładu: w przypadku ubezpieczenia warzyw gruntowych od
ryzyka gradu i przymrozków wiosennych przy stawkach taryfowych ustalonych
w zależności od strefy zagrożenia ryzykiem od 1,5% do 12% sumy ubezpieczenia oraz
dopłaty do składki w wysokości 50% producent rolny obecnie przy stawce taryfowej:
– minimalnej – zapłaci składkę w kwocie 234,37 zł od 1 ha uprawy warzyw gruntowych
(z dopłatą w kwocie 234,37 zł),
– maksymalnej – zapłaci składkę w całości w kwocie 3750 zł od 1 ha uprawy.
Natomiast w przypadku wprowadzenia nowych rozwiązań w zakresie stawek
taryfowych uprawniających do uzyskania dopłaty do składki ubezpieczeniowej
w wysokości 65% składki producent rolny zapłaci składkę w przypadku stawki
taryfowej:
– minimalnej – w kwocie 164,06 zł od 1 ha uprawy warzyw gruntowych (dopłata
wyniesie 304,69 zł),
– maksymalnej – w kwocie 2 734,38 zł od 1 ha uprawy (dopłata wyniesie 1 015,62 zł).










w tys. zł

Kwoty wydatkowane na ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, w tym:
Lata

Dopłaty do składek ubezpieczeń:
dofinansowanie odszkodowań
Razem w tym:
z tytułu szkód spowodowanych
upraw rolnych
zwierząt gospodarskich
przez suszę *
2006
9 861,3
9 810,2
51,1
–
2007
31 437,7
31 332,4
105,3
–
2008
97 637,6
10 728,3
54,3
86 855,0
2009
132 360,0
130 913,9**
59,1
1 387,0
2010
99 121,2
99 043,3
77,9
–
2011
124 711,0
124 166,7
89,7
454,6
2012
162 412,2
162 248,8
123,2
40,2
2013
164 407,1
164 245,5
161,6
–
* Wykazane w poszczególnych latach kwoty dofinansowania odszkodowań obejmują również dofinansowanie
odszkodowań wypłaconych przez zakłady ubezpieczeń w związku z suszą w grudniu roku poprzedniego.
** Uwzględniono kwotę 50 578,2 tys. zł dotyczącą umów zawartych w roku 2008, do których dopłaty do składek
zostały przekazane ze środków roku 2009.
Od początku funkcjonowania systemu, pomimo że zakładano objęcie ochroną
ubezpieczeniową co najmniej 7 mln ha upraw, faktycznie objęta ochroną
ubezpieczeniową w poszczególnych latach była znacznie niższa powierzchnia upraw,
tj. w roku: 2006 – 311 740 ha, 2007 – 575 029 ha, 2008 – 1 832 036 ha,
2009 – 2 808 104 ha, 2010 – 2 845 777 ha, 2011 – 3 032 634 ha, 2012 – 2 751 438 ha,
2013 – 3 398 811 ha.
W przypadku ubezpieczenia zwierząt gospodarskich proponuje się utrzymanie
dotychczasowej stawki taryfowej (0,5% sumy ubezpieczenia) uprawniającej do
stosowania dopłaty. W 2010 r. ubezpieczonych było 689 200 szt. zwierząt
gospodarskich, w 2011 r. – 1 245 670 szt., w 2012 r. – 2 079 000 szt. i w 2013 r. –
4 073 830 szt.
Za monitorowanie wydatków na dopłaty do składek ubezpieczeń upraw rolnych
i zwierząt gospodarskich stosowanych na podstawie ustawy o ubezpieczeniach upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich jest odpowiedzialny minister właściwy do spraw
rolnictwa. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami minister właściwy do spraw
rolnictwa zawiera z zakładami ubezpieczeń umowy w sprawie dopłat do składek
ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na rok kalendarzowy, w których
określa się wysokość limitu dopłat do tych składek.
A zatem, tak jak to ma miejsce obecnie, limity dopłat do składek ubezpieczeń upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich stosowanych na podstawie ustawy o ubezpieczeniach
upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na każdy rok będą określane w umowach
zawieranych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa z zakładami ubezpieczeń
w ramach dotacji przewidzianej na ten cel w ustawie budżetowej na dany rok. Środki na
dopłaty do składek ubezpieczeń zostaną przekazane do wysokości ustalonych w tych
umowach, co oznacza, iż po wyczerpaniu limitu na dopłaty do składek nie mogą być
zawierane umowy ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich
z producentami rolnymi z dopłatami do składek. W przypadku zgłoszenia przez zakłady
ubezpieczeń limitów dopłat przekraczających limit wydatków na dany rok zostaną
wprowadzone mechanizmy korygujące, polegające na zmniejszeniu limitów tych dopłat
w umowach zawieranych z zakładami ubezpieczeń przez ministra właściwego do spraw
rolnictwa do wysokości wydatków ustalonych w ustawie budżetowej na dany rok na ten
cel.
8