Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Druk nr 3194


Warszawa, 10 lutego 2015 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pan

Radosław Sikorski

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej



Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Panu Marszałkowi podjętą przez Senat
na 70. posiedzeniu w dniu 7 lutego 2015 r. uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych wraz z projektem tej ustawy.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Andrzeja Matusiewicza do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 7 lutego 2015 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Jednocześnie upoważnia senatora Andrzeja Matusiewicza do reprezentowania Senatu w
pracach nad projektem.



MARSZAŁEK SENATU




Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Art. 1. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1025, z późn. zm.)) w art. 79 w ust. 1 w pkt 3 w lit. c kropkę zastępuje
się przecinkiem i dodaje się lit. d w brzmieniu:
„d) zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, jeżeli
postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2014 r. poz.
1296 i 1306 oraz z 2015 r. poz. 2 i 4.
U Z A S A D N I E N I E

1. Cel projektowanej ustawy
Projektowana ustawa o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ma
na celu realizację postulatu sformułowanego przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu
z dnia 29 lipca 2014 r. (sygn. akt S 4/14).
Sentencja orzeczenia oraz jego uzasadnienie zostały opublikowane w OTK ZU Nr 7A,
poz. 91.

2. Przedmiot i istota wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego
W myśl art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1025; dalej jako: u.k.s.c.), sąd z urzędu zwraca
stronie połowę opłaty uiszczonej od pisma wszczynającego postępowanie w instancji,
w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej. Wyrokiem z dnia 18 marca 2014 r.
(sygn. akt SK 53/12) Trybunał przesądził, że przepis w przytoczonym wyżej brzmieniu jest
zgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Dyspozycja art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c u.k.s.c. znajduje zastosowanie we wszystkich
sprawach cywilnych rozpoznawanych przez sądy, niezależnie od charakteru postępowania,
a zatem również w postępowaniach odrębnych, m.in. w postępowaniu nakazowym. W tym
ostatnim jednak obowiązują nieco inne zasady, gdy chodzi o wnoszenie opłaty od pisma
inicjującego postępowanie, jakim jest pozew. Mianowicie: powód nie uiszcza tu całej opłaty
(tak jak to jest w pozostałych postępowaniach – art. 18 ust. 1 u.k.s.c.), lecz na zasadzie art. 19
ust. 2 pkt 1 u.k.s.c. obowiązany jest wnieść czwartą część należnej opłaty. Z kolei stosownie
do art. 19 ust. 4 u.k.s.c. trzy czwarte części opłaty pobiera się od pozwanego, jeżeli wystąpi
on z zarzutami od nakazu zapłaty.
Wydając afirmatywne rozstrzygnięcie w sprawie ze skargi konstytucyjnej, Trybunał
Konstytucyjny uznał, iż celowe jest zasygnalizowanie organom stanowiącym prawo, że
regulacje odnoszące się do postępowania nakazowego wymagają uzupełnienia na gruncie
u.k.s.c. o postanowienie, które będzie podstawą zwrotu części uiszczonej opłaty w razie
wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty i późniejszego zawarcia ugody przed sądem I instancji.
TK stwierdził bowiem, że formuła, którą ustawodawca posłużył się w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c

– 2 –
u.k.s.c. nie obejmuje wspomnianego powyżej wypadku, ponieważ pismo zawierające zarzuty
nie należy do pism „wszczynających postępowanie w instancji”. Zarzuty od nakazu zapłaty
nie są klasycznym, tzn. dewolutywnym środkiem odwoławczym, przenoszącym rozpoznanie
danej sprawy do sądu wyższego rzędu. Zalicza się je do środków zaskarżenia o charakterze
„opozycyjnym”, gdyż powodują jedynie przedstawienie sprawy do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia temu sądowi, który wydał zaskarżony nakaz zapłaty. W konsekwencji więc
w postępowaniu nakazowym dochodzi do przełamania zasady, wedle której ciężar finansowy
postępowania rozkłada się w ten sposób, że w sytuacji, gdy sprawa kończy się zawarciem
ugody sądowej, podmiot inicjujący określony etap postępowania (niekoniecznie rozumiany
jako postępowanie w danej instancji) otrzymuje zwrot części uiszczonej opłaty.
Zdaniem sądu konstytucyjnego, rozwiązania, które wyrażają wspomnianą zasadę, są
słuszne i racjonalne, i to zarówno z punktu widzenia aksjologii postępowania cywilnego, jak
i ekonomii tegoż postępowania, albowiem uwzględniają szybkość oraz rzeczywisty koszt
załatwienia sprawy. Z tych właśnie względów (stanowiących skądinąd ratio legis uregulowania
objętego treścią art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c u.k.s.c.) zasadne jest – w ocenie TK – by także stronie
wnoszącej zarzuty od nakazu zapłaty zwracana była część opłaty sądowej.

3. Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
Zgodnie z projektowanym stanem prawnym, w przypadku zawarcia ugody przed sądem
pierwszej instancji orzekającym w następstwie skutecznego wniesienia zarzutów od nakazu
zapłaty, pozwany (podmiot wnoszący zarzuty) uzyska zwrot sumy pieniężnej odpowiadającej
połowie kwoty pobranej na podstawie art. 19 ust. 4 u.k.s.c. Tym samym jego skłonność do
ugodowego zakończenia sporu będzie premiowana w analogiczny sposób, jak koncyliacyjna
postawa powoda, który to – nawiasem mówiąc – zachowa prawo do zwrotu połowy opłaty
uiszczonej wraz z wniesieniem pozwu. Jak wykazano wyżej, do tej pory w u.k.s.c. nie było
tego typu instrumentu, który nie tylko powoda, lecz również pozwanego motywowałby do
zawarcia ugody w razie przekazania sprawy sądowi w związku z wniesieniem zarzutów od
wydanego wcześniej nakazu zapłaty.
Proponowane rozwiązanie, w ślad za sugestią Trybunału Konstytucyjnego, zakłada
zwrot połowy opłaty wniesionej przez pozwanego i ma znajdować zastosowanie wyłącznie
w sytuacji, gdy ugoda została zawarta w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Gdyby zaś do
ugody doszło już po poddaniu sporu kognicji sądu drugiej instancji, czyli po wywiedzeniu