Rządowy projekt ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności

zastosowanie mają przepisy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, przy czym wzorem
regulacji mających zastosowanie do LGD w ramach PROW 2007–2013, tj. art. 15
ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U.
z 2013 r. poz. 173), zwanej dalej „ustawą PROW 2007–2013”, oraz do lokalnych grup
rybackich (LGR) w ramach Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora
rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007–2013” (PO RYBY 2007–2013),
tj. w art. 16 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju
sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz. U. Nr 72,
poz. 619 i Nr 157, poz. 1241), zwanej dalej „ustawą EFR”, projektowana ustawa (art. 4
ust. 3) zawiera szczególne przepisy (odmienne w stosunku do przepisów ustawy
– Prawo o stowarzyszeniach) mające zastosowanie jedynie do LGD w ramach RLKS.
Zgodnie z art. 4 ust. 3 pkt 1 projektowanej ustawy członkami zwyczajnymi LGD oprócz
osób fizycznych mogą być także osoby prawne, w tym jednostki samorządu
terytorialnego, co pozwoli LGD spełnić warunek zawarty w art. 32 ust. 2 lit. b
rozporządzenia nr 1303/2013 dotyczący składu LGD. Z uwagi na zadania samorządu
województwa w zakresie RLKS z możliwości bycia członkiem LGD wyłączone są
natomiast województwa. Przepis ten wyklucza także klasyfikowanie LGD jako
stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 84 ustawy
z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.)
oraz w art. 75 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U.
z 2013 r. poz. 595, z późn. zm.), nad działalnością których, zgodnie z art. 8 ust. 5 pkt 1
ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, nadzór sprawuje właściwy wojewoda. W praktyce,
jeśli chodzi o jednostki samorządu terytorialnego, w skład LGD będą mogły wchodzić
jedynie gminy i powiaty.
Kluczowa rola samorządów województwa znalazła wyraz także w art. 4 ust. 3 pkt 2,
zgodnie z którym nadzór nad LGD sprawuje marszałek województwa, a nie starosta, jak
by wynikało to z art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach.
Co do zasady, stowarzyszenie, zgodnie z art. 34 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach,
może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych
w odrębnych przepisach, a dochód z tej działalności służy realizacji celów statutowych
i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Z uwagi jednak na
specjalną rolę jaką LGD odgrywać będzie w systemie realizacji RLKS projektowana
8

ustawa (wzorem ustawy PROW 2007–2013 i ustawy EFR) wskazuje, że LGD może
prowadzić działalność gospodarczą służącą realizacji LSR i w zakresie określonym
w jej statucie (art. 4 ust. 3 pkt 3).
Zgodnie z art. 34 ust. 3 lit. f rozporządzenia nr 1303/2013 zadania LGD obejmują
m.in. wybór operacji i ustalanie kwoty wsparcia. O ile jednak w ramach PROW
2007–2013, czy PO RYBY 2007–2013, wybór operacji dokonywany był przez odrębny
organ LGD/LGR (inny niż organy wymagane ustawą – Prawo o stowarzyszeniach),
w przypadku RLKS proponuje się, aby zadania z art. 34 ust. 3 lit. f rozporządzenia
nr 1303/2013 realizowane były albo przez oddzielny organ (radę), albo przez zarząd
LGD. Przesądzenie tej kwestii powinno znaleźć się w statucie LGD, zgodnie z art. 4
ust. 3 pkt 4 projektowanej ustawy. Jeśli jednak LGD (walne zebranie członków albo
zebranie delegatów) zdecyduje o powołaniu rady, zgodnie z art. 4 ust. 4 projektowanej
ustawy, członkowie rady nie mogą być równocześnie ani członkami organu kontroli
wewnętrznej LGD, ani członkami jej zarządu, ani pracownikami tej LGD.
Niezależnie od tego, czy wyboru operacji i ustalania kwoty wsparcia w danej LGD
dokonuje rada czy zarząd organ ten powinien spełniać zasady dotyczące podejmowania
decyzji wynikające z art. 32 ust. 2 lit. b rozporządzenia nr 1303/2013 (zakaz
dominującej pozycji dla którejkolwiek z grup interesu). Mając na uwadze powyższe
oraz znaczenie wiedzy i doświadczenia osób realizujących te zadania, projektowana
ustawa (art. 4 ust. 5) przewiduje ograniczenie, co do możliwości udzielania
pełnomocnictw przez członków rady.
Mając na uwadze dotychczas funkcjonujące LGD oraz LGR, zgodnie z przepisem
dostosowującym (art. 27 projektowanej ustawy), za LGD uznaje się także LGD
w rozumieniu ustawy PROW 2007–2013 oraz LGR w rozumieniu ustawy EFR, o ile
spełnią wymagania określone w art. 4 ustawy i przepisach rozporządzenia
nr 1303/2013. Z kolei z uwagi na podstawę tworzenia LGD określoną w art. 4
proponuje się, aby projektowana ustawa (art. 25) zmieniła art. 15 ustawy PROW
2007–2013, uchylając możliwość tworzenia nowych LGD na podstawie tej ostatniej
ustawy.
Mając na uwadze kluczową rolę samorządów województw w realizacji RLKS oraz
postulat skoordynowanego wsparcia, zawarty w art. 32 ust. 3 rozporządzenia
nr 1303/2013, istotne jest, aby w sprawach związanych z daną LSR właściwy był
zawsze ten sam samorząd województwa – dotyczy to zarówno udzielania wsparcia, jak
9

i wyboru LSR. W przypadku udzielania wsparcia w ramach LSR właściwy będzie
zarząd województwa, z którym została zawarta umowa ramowa dotycząca LSR,
w ramach której realizowana ma być operacja. Dotyczy to wszystkich poddziałań
(zakresów wsparcia) RLKS z wyjątkiem wsparcia przygotowawczego, które udzielane
jest przed wyborem LSR. W przypadku wsparcia przygotowawczego i samego wyboru
LSR właściwy będzie samorząd województwa, na obszarze którego znajduje się
siedziba wnioskodawcy, zgodnie z art. 21 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania
administracyjnego (k.p.a.). W przypadku wyboru LSR wynika to z art. 12 ust. 1
projektowanej ustawy, który, wyłączając stosowanie k.p.a. w postępowaniu w sprawie
oceny spełnienia warunków wyboru i w sprawie wyboru LSR, wskazuje, że przepisy
dotyczące m.in. właściwości miejscowej wskazane w k.p.a. mają zastosowanie.
Ponieważ stowarzyszenie ma swobodę w określaniu swojej siedziby, a właściwym
samorządem województwa powinien być ten, na obszarze którego realizowana ma być
LSR, projektowana ustawa zawiera ograniczenie, zgodnie z którym siedziba LGD może
być jedynie w miejscowości położonej w województwie, którego obszar objęty jest
LSR (art. 4 ust. 2). Podejście się nie zmienia w przypadku LSR, których obszar
wykracza poza granice jednego województwa (LGD/LSR tzw. międzywojewódzkie) –
grono potencjalnych właściwych samorządów województw ograniczone jest jedynie do
województw, których obszary (fragmenty obszarów) objęte są LSR, a rozstrzygające
jest położenie siedziby LGD. W przypadku udzielania wsparcia w ramach pozostałych
poddziałań właściwy będzie zarząd województwa, z którym zawarta jest umowa
ramowa, zgodnie z art. 24 projektowanej ustawy.
Art. 5–14 projektowanej ustawy dotyczą zasad wyboru LSR. W art. 5 projektu ustawy
określono warunki, jakie musi spełniać LSR oraz wskazano obszary tematyczne, jakich
dotyczyć będą kryteria wyboru LSR, a także wprowadzono zastrzeżenie, iż wyboru
LSR dokonuje się do wysokości dostępnych środków przeznaczonych na realizację
LSR wskazanych w ogłoszeniu o naborze wniosków o wybór LSR.
Zgodnie z art. 33 ust. 6 rozporządzenia nr 1303/2013 liczba ludności obszaru objętego
LSR nie może być mniejsza niż 10 000 i większa niż 150 000 mieszkańców, jednak
w należycie uzasadnionych przypadkach i na wniosek państwa członkowskiego,
Komisja może przyjąć lub zmienić te limity w decyzji akceptującej lub zmieniającej
odpowiednio umowę partnerstwa, na podstawie art. 15 ust. 2 lub 3, w przypadku tego
państwa w celu uwzględnienia obszarów o bardzo niskiej lub wysokiej gęstości
10

zaludnienia lub w celu zapewnienia spójności terytorialnej obszarów objętych
strategiami rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność. Zapisy UP wskazują, że
w Polsce w przypadku LGD na obszarach wiejskich i rybackich liczba ludności objęta
LSR powinna wynosić minimum 30 000, a maksimum 150 000 mieszkańców oraz
obszar realizacji LSR musi obejmować co najmniej dwie gminy, natomiast
w przypadku LGD na obszarach miejskich minimalna liczba ludności objętych LSR
wynosi 20 000 mieszkańców, niezależnie czy dotyczy całego miasta, dzielnicy czy
grupy dzielnic. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w projektowanym art. 5 ust. 1
pkt 2. Jako uzasadnienie podniesienia limitu do 30 000 powołano się na rekomendacje
wynikające z niezależnej ekspertyzy oraz realizację większej liczby operacji dzięki
ograniczeniu wydatków na koszty bieżące LGD oraz spójność terytorialną obszaru
objętego LSR. Zgodnie z PROW 2014–2020 działanie LEADER (RLKS realizowany
z udziałem EFRROW) realizowane może być na obszarach wiejskich, przez które
rozumieć należy obszar całego kraju, z wyłączeniem obszaru miast o liczbie
mieszkańców większej niż 20 000. Zatem w przypadku LSR, która finansowana ma być
z udziałem środków EFRROW, warunki dotyczące minimalnej liczby ludności
i minimalnej liczby gmin muszą być spełnione w odniesieniu do obszaru wiejskiego, co
znalazło wyraz w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a projektowanej ustawy.
Zgodnie z zapisami UP dopuszcza się realizację strategii jedno- lub
wielofunduszowych, jednak przy zachowaniu podstawowej zasady 1 LGD – 1 obszar
– 1 LSR. Wyjątek może dotyczyć obszarów zdominowanych przez sektor rybacki, na
których w szczególnie uzasadnionych przypadkach zarząd województwa może dopuścić
funkcjonowanie dwóch spójnych LSR – ogólnej i branżowej rybackiej. Podstawowym
obszarem realizacji LSR, na którym funkcjonuje tylko jedna LGD, jest obszar gminy.
Mając na uwadze doświadczenia wynikające z wyboru LGD do realizacji LSR
w ramach PROW 2007–2013, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3 projektowanej ustawy,
zachowanie powyższej zasady wymagać będzie, aby gminy, których obszar objęty jest
LSR, były członkami LGD realizującej tę LSR i nie były członkami innych LGD.
Wyjątkiem od tej zasady mogą być LSR współfinasowane jedynie ze środków EFMR
(LSR rybacka) – w takim przypadku dopuszcza się objęcie przez LSR rybacką obszaru,
który jest również objęty LSR współfinansowaną z innych niż EFMR funduszy EFSI.
W konsekwencji oznacza to, że dana gmina będzie mogła być członkiem zarówno LGD
realizującej LSR rybacką, jak i LGD realizującej LSR współfinansowaną z innych niż
11

EFMR funduszy EFSI bez uszczerbku dla możliwości wybrania tych LSR do
finansowania (art. 5 ust. 2).
W art. 5 ust. 3 pkt 1 projektowanej ustawy wskazano obszary, których dotyczyć będą
kryteria wyboru LSR. Jeśli chodzi o „poziom zaangażowania w realizację LSR środków
innych niż środki przewidziane na realizację programu”, to kryterium w tym obszarze
powinno
dotyczyć
poziomu
zaangażowania
środków
własnych
wnioskodawcy/beneficjenta oraz LGD. Jednak same kryteria wskazane zostaną
w regulaminie konkursu, którego szczegółowe wymogi wskazane są w art. 9
projektowanej ustawy.
Aby uniknąć wątpliwości dotyczącej spełniania warunków powiązanych z liczbą
ludności, w art. 5 ust. 4 projektowanej ustawy wskazano, że liczba ludności powinna
być ustalana na podstawie danych ogłoszonych przez Główny Urząd Statystyczny
według stanu na 31 grudnia 2013 r.
Ponadto, w projektowanej ustawie wskazano, iż wyboru LSR dokonuje się na wniosek
LGD (art. 6) składany do właściwego zarządu województwa na odpowiednim
formularzu i w określonym terminie (art. 7), określono zawartość ogłoszenia oraz
miejsce i termin jego podania do publicznej wiadomości (art. 8), a także podmiot
odpowiedzialny za opracowanie formularza wniosku o wybór LSR, tj. ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi oraz ministra właściwego do spraw rybołówstwa
oraz jego udostępnienie, tj. zarząd województwa (art. 7 pkt 1).
Wybór LSR dokonywany jest w drodze konkursu (art. 9. ust. 1) przeprowadzanego na
podstawie regulaminu konkursu. W art. 9 ust. 2 określono następujące elementy, które
w szczególności powinien zawierać regulamin:
1) tryb składania wniosków o wybór LSR i sposób uzupełniania w nich braków oraz
poprawiania w nich oczywistych omyłek;
2) kryteria wyboru LSR wraz z podaniem ich znaczenia i sposobu oceny;
3) minimalną liczbę punktów, której uzyskanie jest niezbędne do wyboru LSR;
4) sposób ustalania wysokości dostępnych środków przeznaczonych na realizację LSR;
5) sposób podania do publicznej wiadomości wysokości środków dostępnych w ramach
konkursu przeznaczonych na realizację LSR;
6) sposób podania do publicznej wiadomości wyników konkursu;
7) formę i sposób udzielania LGD wyjaśnień w kwestiach dotyczących konkursu.
12