Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw

11

Data sporządzenia
Nazwa projektu:
07.04.2014 r.
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie form
prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty Źródło:
działalności
wychowawczej,
edukacyjnej,
informacyjnej art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca
i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
uzależnieniem.
Nr w wykazie prac:
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
nr w wykazie prac legislacyjnych Ministra
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Edukacji Narodowej: 8
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu

lub Podsekretarza Stanu
Tadeusz Sławecki, Sekretarz Stanu
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Teresa Szopińska-Grodzka (22) 34 74 651
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie form działalności wychowawczej, edukacyjnej,
informacyjnej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem stanowi wykonanie
upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, zgodnie z którym minister
właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określi,
w drodze rozporządzenia, formy prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych
uzależnieniem, mając na względzie dobro dzieci i młodzieży.
Projektowane rozporządzenie zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej
wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226), wydane na podstawie
upoważnienia zawartego w art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U.
Nr 24, poz.198), zgodnie, z którym minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe formy działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.
Wydanie nowego rozporządzenia w sprawie form działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej
i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem jest również związane z potrzebą
dostosowania jego przepisów do nowych rozwiązań i aktów prawnych, w szczególności określających:
− podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół,
− zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach,
− warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach,
− warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych,
− szczegółowe zasady działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych
poradni specjalistycznych.
Projekt rozporządzenia przyczyni się do realizacji systemowych działań z zakresu profilaktyki narkomanii oraz
wpłynie na zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży eksperymentujących ze środkami odurzającymi lub
substancjami psychotropowymi, lub nowymi substancjami psychoaktywnymi i używających ich w sposób
problemowy.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Z § 1 obowiązującego rozporządzenia usunięto przepis definiujący „zagrożonych uzależnieniem”, gdyż znajduje

12

się on w art. 4 pkt 14 projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych
ustaw. Zgodnie z użytym w ustawie określeniem „osoby zagrożonej uzależnieniem” rozumie się osobę, u której
zespół zjawisk psychicznych i oddziaływań środowiskowych stwarza duże prawdopodobieństwo powstania
uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych lub nowych substancji psychoaktywnych
albo osobę sporadycznie używającą środków odurzających lub substancji psychotropowych, lub nowych
substancji psychoaktywnych.
W § 2 – projektowane zmiany wskazują na ścisłe obszary działań wychowawczych, edukacyjnych,
informacyjnych i zapobiegawczych w szkole i w placówce. Dokonano zmian w § 2 pkt. 2, w którym określono
ważną z punktu widzenia działań informacyjnych grupę odbiorców, tj. nauczycieli, uczniów i rodziców lub
prawnych opiekunów. Rozszerzono w § 2 pkt. 3 obszar działań o prowadzenie zajęć z dziećmi i młodzieżą, które
należy dostosować w treści i formie do stopnia zagrożenia wynikającego z podejmowanych przez nie zachowań
ryzykownych, a w pkt. 5 poszerzono krąg osób, które powinny zostać przygotowane z zakresu przeciwdziałania
uzależnieniom, o „innych pracowników szkoły.” W profilaktyce narkomanii ważne jest, aby nauczyciele, a także
pracownicy administracyjni i obsługi, wspólnie działali na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom, gdyż tylko
systemowe podejście może przynieść pożądane rezultaty.
W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z przepisu określającego, że dyrektor szkoły i placówki odpowiada za
organizację zadań wychowawczych i zapobiegawczych wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem
oraz przygotowanie nauczycieli do tych zadań, ponieważ regulacja ta wynika z przepisów art. 39 ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) oraz art. 7 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.). W przypadku szkoły
i placówki niepublicznej o zakresie zadań jej organów, w tym dyrektora, rozstrzyga statut szkoły i placówki
nadany przez organ prowadzący.
W projekcie rozporządzenia zrezygnowano także z powtarzania przepisu dotyczącego organizowania w szkołach
i placówkach pomocy psychologiczno pedagogicznej oraz prowadzenia edukacji prozdrowotnej i promocji
zdrowia psychicznego (§ 4 obowiązującego rozporządzenia). Obowiązek udzielania i organizowania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej wynika z ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach.
W § 3 projektu rozporządzenia (§ 5 obowiązującego rozporządzenia), wprowadzono zmiany porządkowe
wynikające z przepisów, które mają zastosowanie do szkół i placówek publicznych oraz polegające
na dostosowaniu terminologii dotyczącej podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej
do przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz przepisów w sprawie:
– ramowych planów nauczania w szkołach publicznych,
– ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół,
– zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach
i placówkach.
W § 4 projektu rozporządzenia zaktualizowano w ust. 1 pkt. 4 nieobowiązującą już ustawę z dnia 24 kwietnia
1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zastępując ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
W § 5 projektu uzupełniono zakres form działalności wychowawczej i zapobiegawczej, zgodnie
z upoważnieniem zawartym w art. 22 ust. 3 projektu ustawy o zamianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
oraz niektórych innych ustaw.
Przepis § 8 dostosowuje treść rozporządzenia do nowych rozwiązań i aktów prawnych, (m.in. podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół oraz zasad
udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach
i placówkach).
Przepis § 8 projektu określa obowiązek przygotowania przez szkoły i placówki w ramach programu
wychowawczego szkoły i programu profilaktyki planu działań wychowawczych, edukacyjnych, informacyjnych,
zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem.
W związku z wprowadzeniem w § 8 projektu rozporządzenia obowiązku przygotowania planu działań
wychowawczych, edukacyjnych, informacyjnych, zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci

13

i młodzieży zagrożonej uzależnieniem w ramach programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki,
wprowadzono przepis przejściowy w § 10 projektu rozporządzenia, który umożliwi szkołom i placówkom
uzupełnienie programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki o plan, o którym mowa w § 8,
w terminie 6. miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.
W § 9 projektu rozporządzenia przepis poszerzający zakres współdziałania szkół i placówek na rzecz rozwijania
zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, w tym profilaktyki i leczenia uzależnień o możliwość współdziałania
z podmiotami leczniczymi, które mogą obejmować swoim zakresem świadczenia podstawowej i specjalistycznej
opieki zdrowotnej. Zaprojektowany przepis umożliwia szkołom i placówkom szerszy zakres współpracy służący
efektywnej realizacji planu, o którym mowa w § 8 projektu rozporządzenia.

3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
W odniesieniu do problematyki przeciwdziałania narkomanii kraje członkowskie Unii Europejskiej korzystają
ze wspólnej bazy EDDRA – Exchange on Drug Demand Reduction Action, zainicjowanej w 1996 r.
i kontynuowanej do chwili obecnej. Głównym zadaniem bazy EDDRA jest upowszechnienie informacji na
temat programów z zakresu promocji zdrowia, w tym ograniczania popytu na narkotyki, realizowanych
w krajach członkowskich Unii Europejskiej, spełniających kryteria dobrej jakości. Aktualnie w europejskiej
bazie danych jest zamieszczonych ponad 400 programów realizowanych w krajach członkowskich Unii
Europejskiej oraz Norwegii, w tym
Przetwory konopi (marihuana i haszysz) to najbardziej rozpowszechnione substancje nielegalne. W latach
1995–2003 obserwowano wyraźną tendencję wzrostową odsetka uczniów eksperymentujących z przetworami
konopi. W 2007 r. nastąpił spadek wskaźników do poziomu zbliżonego do 1999 r. Natomiast w 2011 r.
nastąpił wzrost z 16% do 24%. Specjaliści wysuwają hipotezę, że gwałtowny wzrost zainteresowania
przetworami konopi jest efektem prób wyeliminowania nowych narkotyków, tzw. dopalaczy i związanej
z nimi dyskusji prowadzonej w mediach.
Środki zastępcze tzw. „dopalacze”, obecnie określane mianem nowych substancji psychoaktywnych. Do
ich używania, co najmniej raz w życiu, przyznało się 11% gimnazjalistów. Odsetek aktualnych użytkowników
wyniósł 7%. Z badań z 2011 roku według kryterium – 30 dni przed badaniem, po substancje te sięgało tylko
3% badanych. Niskie wyniki wiązać można ze znacznym ograniczeniem dostępności „dopalaczy”
w konsekwencji zamknięcia sklepów z tymi substancjami jesienią 2010 roku.
Leki nasenne i uspokajające. Poważnym problemem w Polsce jest niekontrolowane używanie przez
młodzież leków nasennych i uspakajających (barbituranów i trankwilizerów). Ponad 20% nastolatek i ponad
10% nastoletnich chłopców brało je bez wskazań lekarza. Stwierdzono także rosnącą skalę pozamedycznego
i nieodpowiedzialnego użycia przez młodzież popularnych produktów leczniczych, (leki na kaszel)
zawierających pseudoefedrynę i dekstrometorfan (DXM) w celu wywołania odurzenia. Osoby nadużywające
DXM opisują różne poziomy odurzenia, od lekkich zawrotów głowy, zaburzeń kolorów, dźwięków do
halucynacji wzrokowych, pozacielesnych odczuć dysocjacyjnych oraz utraty kontroli motorycznej. Skutki
uboczne zażycia mogą się pogłębić kiedy lek przeciwkaszlowy zawierający DXM zawiera także inne składniki
w celu leczenia objawów innych niż tylko kaszel. Lekarstwa na kaszel czasem nadużywane są
w połączeniu z innymi lekarstwami, alkoholem i nielegalnymi środkami odurzającymi, co może potęgować
niebezpieczne skutki uboczne. Młodzież często znajduje informacje na ten temat w internecie.
Inne substancje nielegalne. Do substancji nielegalnych innych niż przetwory konopi zaliczamy takie środki
jak: amfetamina, halucynogeny, crack, kokaina, heroina, ecstasy. Spośród wymienionych substancji
najbardziej rozpowszechniona okazuje się amfetamina. Sięganie po amfetaminę i halucynogeny – po wzroście
w latach 1995–1999 – w latach 2003–2007 uległo spadkowi. W 2011 r. wskaźniki te nieznacznie wzrosły.
W 2011 r. wszystkie pozostałe substancje były próbowane przez nie więcej niż 3% badanych.
Eksperymentowanie z takimi środkami jak ecstasy czy kokaina wzrastało w latach 1995–1999.
W następnych ośmiu latach obserwowano stabilizację. W 2011 r. odsetek eksperymentujących z kokainą
wykazał niewielki wzrost. Zarysowane powyżej trendy mieszczą się w wąskim zakresie zmienności
wskaźnika.
Wynik kontroli Najwyższej Izby Kontroli (NIK) zawarty w „Informacji o wynikach kontroli profilaktyki
narkomanii w szkołach”, w latach szkolnych 2010/2011 i 2011/2012 jest niezadawalający. Zdaniem NIK,
z powodu niedoceniania wagi problemu przez dyrektorów szkół, prowadzona na terenie kierowanych przez
nich szkół profilaktyka narkomanii jest nieskuteczna. Z danych uzyskanych na podstawie 11,5 tys. ankiet
wynika, że ponad 31% uczniów było świadkiem zażywania narkotyków na terenie szkoły lub słyszało o tym
z wiarygodnego źródła. Aż 17% było świadkiem sprzedaży narkotyków na terenie szkoły lub o tym słyszało.
Ponad 28% ankietowanych nauczycieli przyznaje, że w ich szkołach istnieje problem zażywania narkotyków
przez uczniów. Tylko w czasie objętym kontrolą w prawie jednej trzeciej szkół wystąpiły incydenty związane
z narkotykami, które wymagały wezwanie rodziców i Policji.
NIK zwraca uwagę, że szkoły nie wykorzystują skutecznych i sprawdzonych programów profilaktycznych,
rekomendowanych w europejskiej bazie programów EDDRA (Exchange on Drug Demand Reduction Action)
czy w Banku Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego, które są udostępnione na stronie
www.ore.edu.pl. Dyrektorzy często nie mają o nich wiedzy.


3) Sierosławski, J. (2012) Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną – wyniki ogólnopolskiego badania ankietowego
zrealizowanego w 2011 r. w ramach europejskiego programu badań ankietowych w szkołach (ESPAD); Mazur, J. red. (2011) Społeczne
determinanty zdrowia młodzieży szkolnej. Raport z badań HBSC 2010. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa.

11/75rch
Projekt
R O Z P O R Z Ą D Z E N I E
M I N I S T R A Z D R O W I A
z dnia
w sprawie trybu oraz warunków nabywania i wchodzenia w posiadanie,
przechowywania oraz używania do celów szkoleniowych środków odurzających,
substancji psychotropowych, ich preparatów, prekursorów kategorii 1
oraz środków zastępczych
Na podstawie art. 241 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124 oraz z …) zarządza się, co następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) sposób i tryb nabywania lub wchodzenia w posiadanie, ewidencjonowania,
przechowywania oraz stosowania środków odurzających, substancji psychotropowych,
ich preparatów, prekursorów kategorii 1, środków zastępczych lub nowych substancji
psychoaktywnych, w celu przeprowadzania badań lub szkoleń, o których mowa w art. 23
ust. 3 i art. 24 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,
zwanej dalej „ustawą”;
2) sposób i tryb przekazywania zgłoszeń, o których mowa w art. 241 ust. 1 ustawy, zakres
przekazywanych informacji oraz wzory zgłoszeń;
3) sposób niszczenia środków odurzających, substancji psychotropowych, ich preparatów,
prekursorów kategorii 1, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych,
przez jednostki lub podmioty, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 4 ustawy, zwane dalej
„jednostkami lub podmiotami”.
§ 2. 1. Jednostki lub podmioty nabywają odpłatnie środki odurzające, substancje
psychotropowe, ich preparaty i środki zastępcze, od przedsiębiorców posiadających
zezwolenie, o którym mowa w art. 35 ust. 1–3, art. 36 ust. 1 lub art. 40 ust. 1–3 ustawy, na
podstawie zapotrzebowania zawierającego:
1) nazwę i adres jednostki lub podmiotu;
2) nazwę międzynarodową lub nazwę chemiczną oraz, jeżeli takie istnieją, nazwę handlową,
postać farmaceutyczną, dawkę, a w przypadku gdy to konieczne, również referencyjny

1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej – zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia
Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 września 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra
Zdrowia (Dz. U. poz. 1268).
2

numer upoważnienia i kod nomenklatury scalonej;
3) zamawianą ilość;
4) imię i nazwisko osoby upoważnionej do odbioru;
5) datę sporządzenia zapotrzebowania oraz podpis i pieczątkę imienną kierownika jednostki
lub podmiotu albo osoby przez niego upoważnionej.
2. Jednostki lub podmioty nabywają odpłatnie prekursory kategorii 1 od przedsiębiorców
posiadających zezwolenie wydane w trybie określonym w art. 35 3 i art. 40 ust. 3 ustawy, na
podstawie deklaracji klienta, o której mowa w art. 4 rozporządzenia (WE) nr 273/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów
narkotykowych (Dz. Urz. UE L 47 z 18.02.2004, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 8, str. 46, z późn. zm.).
3. Jednostki lub podmioty mogą nieodpłatnie wchodzić w posiadanie środków
odurzających, substancji psychotropowych, ich preparatów, prekursorów kategorii 1, środków
zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych przez przyjęcie:
1) od innych jednostek organizacyjnych administracji rządowej lub szkół wyższych;
2) od innych podmiotów niż wymienione w pkt 1;
3) w sytuacji orzeczenia przez sąd ich przepadku.
4. Wejście w posiadanie, o którym mowa w ust. 2, następuje na podstawie protokołu
zdawczo-odbiorczego zawierającego:
1) nazwę i adres siedziby przekazującego;
2) nazwę i adres siedziby odbierającego;
3) datę wydania i oznaczenie wyroku sądu orzekającego o przepadku, jeżeli wejście
w posiadanie nastąpiło w związku z wyrokiem sądu orzekającym przepadek;
4) nazwę międzynarodową lub nazwę chemiczną oraz, jeżeli takie istnieją, nazwę handlową,
postać farmaceutyczną, dawkę i ilość;
5) datę sporządzenia protokołu;
6) podpisy osób upoważnionych do przekazania i odbioru.
5. Kopia protokołu, o którym mowa w ust. 4, jest przekazywana do wojewódzkiego
inspektora farmaceutycznego właściwego ze względu na siedzibę jednostki lub podmiotu.
§ 3. Środki odurzające, substancje psychotropowe, ich preparaty, prekursory kategorii 1,
środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne są przechowywane przez jednostki lub
podmioty w sposób zabezpieczający je przed kradzieżą lub zniszczeniem, w odpowiednio
zabezpieczonym pomieszczeniu lub w zamkniętych metalowych szafach, lodówkach lub