Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje ustawa
Proponowane rozwiązania będą miały wpływ na:
− lekarzy, lekarzy dentystów, felczerów i starszych felczerów upoważnionych do
wystawiania zaświadczeń lekarskich,
− podmioty lecznicze,
− ubezpieczonych i inne osoby zobowiązane do dokumentowania niezdolności do
pracy lub służby,
− płatników składek,
− ZUS,
− Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
− komorników sądowych.
2. Zakres konsultacji społecznych
Projekt ustawy został przekazany do konsultacji następującym partnerom społecznym:
1) Związkowi Pracodawców Business Centre Club;
2) Konfederacji „Lewiatan”;
3) Pracodawcom Rzeczypospolitej Polskiej;
4) Związkowi Rzemiosła Polskiego;
5) Krajowej Izbie Gospodarczej;
6) NSZZ „Solidarność”;
7) Ogólnopolskiemu Porozumieniu Związków Zawodowych;
8) Forum Związków Zawodowych.
Projekt ustawy został przekazany również do zaopiniowania następującym
organizacjom:
1) Naczelnej Radzie Lekarskiej;
2) Ogólnopolskiemu Związkowi Zawodowemu Lekarzy;
3) Porozumieniu Zielonogórskiemu;
4) Krajowej Radzie Komorniczej;
5) Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji.
Wykaz rozbieżności powstałych w toku konsultacji międzyresortowych oraz wyniki
konsultacji społecznych przedstawione zostały w formie załączników do projektu
ustawy (załączniki nr 1 i 2).
17
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych
3.1. Wprowadzenie elektronicznego systemu zaświadczeń lekarskich
Wyliczenie ewentualnych oszczędności ZUS w związku z automatyzacją wprowadzania
danych do baz danych i procedur zarządzania dokumentami ZUS ZLA oparte jest
na następujących założeniach:
Średnio miesięcznie wpływa do ZUS około 2 mln zwolnień lekarskich. Jeden druk ZUS
ZLA jest wprowadzany do systemu ok. 20 sekund, co oznacza konieczność zatrudnienia
56 osób w pełnym wymiarze czasu pracy.
Dodatkowe zadania związane z obsługą dokumentów, jakimi są zwolnienia lekarskie,
dotyczą:
− procesu przyjmowania i wydawania bloczków ZUS ZLA na sali obsługi klienta,
zgodnie z rygorami obsługi druków ścisłego zarachowania (rejestracja bloczków,
obsługa zastrzeżenia bloczków utraconych, obsługa osób uprawnionych
i upoważnionych, procedura wyjaśnień z lekarzami zdarzeń związanych z bloczkami
itp.);
− procesu zarządzania dokumentami – ich archiwizacji i przechowywania oraz kosztów
z tym związanych.
Należy przyjąć, że obsługa dokumentów ZUS ZLA (poza wprowadzeniem ich do
systemu) wymaga dwukrotnie dłuższego czasu i zatrudnienia dodatkowych 50 osób
w pełnym wymiarze czasu pracy.
Ponadto niewątpliwą oszczędnością dla ZUS wynikającą z wdrożenia e-zwolnień będzie
brak potrzeby zakupu bloczków zaświadczeń lekarskich.
Zgodnie z obecnie obowiązującą umową koszt druku jednego bloczka wynosi 1,48 PLN,
co przy średniorocznym zużyciu 900 890 daje kwotę 1 333 317 zł w skali roku.
Dodatkowo ZUS dzięki automatycznemu rejestrowaniu e-zwolnień będzie mógł na
bieżąco analizować zakres wprowadzanych danych oraz skuteczniej realizować
procedury kontrolne zwolnień, gdyż nie będzie występowało opóźnienie w dostarczaniu
i wprowadzaniu papierowych zwolnień do systemu ZUS.
Obecnie lekarze, lekarze dentyści, felczerzy i starsi felczerzy wystawiający zwolnienia
lub osoby przez nich upoważnione kontaktują się z ZUS dwukrotnie, najpierw w celu
pobrania bloczków zaświadczeń lekarskich, a następnie w celu dostarczenia
wypełnionych druków do ZUS, pocztą lub osobiście.
18
Wdrożenie e-zwolnień zniesie konieczność wizyt lekarzy, lekarzy dentystów, felczerów
i starszych felczerów w ZUS i wysyłki korespondencji do placówek ZUS oraz obsługi
zdarzeń związanych z utratą druków ZUS ZLA (w tym w wyniku kradzieży). Obecnie
ZUS obsługuje w tym zakresie ponad 140 tys. lekarzy.
Dodatkowo w związku z założeniem, że system ma wspierać wystawiającego
w wypełnianiu zwolnień lekarskich, informacje wprowadzane manualnie do systemu
zostaną ograniczone do minimum. Wyeliminuje to błędy, gdyż podstawowe dane będą
automatycznie uzupełniane przez system oraz weryfikowane on-line. Dotyczy to m.in.
następujących danych:
– numeru PESEL (będzie podlegał weryfikacji),
– czasu choroby, który będzie weryfikowany co do dat,
– danych pracodawcy.
Zgodnie z danymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:
1) W 2012 r.:
a) łączna liczba zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA złożonych w ZUS w celu
uzyskania zasiłku wynosiła 4 281 054,
b) liczba korekt zaświadczeń lekarskich zarejestrowanych w aplikacji zasiłkowej
(BC) – 150 321 (3,51%);
2) W 2013 r.:
a) łączna liczba zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA złożonych w ZUS w celu
uzyskania zasiłku – 4 551 465,
b) liczba korekt zaświadczeń lekarskich zarejestrowanych w aplikacji zasiłkowej
(BC) – 149 420 (3,28%);
3) W I kwartale 2014 r.:
a) łączna liczba zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA złożonych w ZUS w celu
uzyskania zasiłku – 1 093 798,
b) liczba korekt zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA zarejestrowanych w aplikacji
zasiłkowej (BC) – 16 075 (1,47%).
Pozytywne skutki regulacji odczuje również zdecydowana większość ubezpieczonych,
którzy mają obowiązek dostarczenia zwolnień lekarskich do płatników.
Obecnie ubezpieczeni są zobowiązani do dostarczenia zwolnienia lekarskiego płatnikowi
w terminie 7 dni. Dostarczają kopie zaświadczeń do płatników w bardzo różny sposób:
osobiście po zakończeniu choroby (zwykle po chorobie trwającej tydzień), pocztą lub
19
przez osobę upoważnioną. Chory pacjent leczy się, a niejednokrotnie łamiąc zalecenia
lekarza wychodzi z domu, aby dostarczyć zwolnienie do płatnika składek
w wyznaczonym ustawowo terminie.
Nie zakłada się dodatkowych kosztów po stronie wystawiających zaświadczenia
lekarskie, gdyż już obecnie w służbie zdrowia wymagane jest posiadanie komputera oraz
dostępu do Internetu. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Prezesa Narodowego
Funduszu Zdrowia na koniec 2013 r. 99,85% świadczeniodawców posiadało
upoważnienie do korzystania z usługi Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień
Świadczeniobiorców (systemu e-WUŚ), czyli zgłosiło chęć korzystania on-line
z potwierdzania prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, na podstawie dokumentu
elektronicznego, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r.
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, prawa do
świadczeń opieki zdrowotnej.
Szczegółowe przedstawienie stanu przygotowania gabinetów lekarskich do prowadzenia
elektronicznych zwolnień lekarskich nie jest możliwe. W Centrum Systemów
Informacyjnych Ochrony Zdrowia realizującym zadania z zakresu budowy systemów
teleinformatycznych trwają obecnie prace nad przygotowaniem badania, którego celem
będzie zidentyfikowanie stopnia zinformatyzowania podmiotów wykonujących
działalność leczniczą oraz dostosowania podmiotów leczniczych w zakresie możliwości
realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji
w ochronie zdrowia. Jednakże należy wskazać, że projekt ustawy proponujący zmianę
formy wystawiania zaświadczeń lekarskich z papierowej na elektroniczną wpisuje się
w projekty zakładające pełną informatyzację służby zdrowia, a zmiana formy
wystawiania zaświadczeń lekarskich z papierowej na elektroniczną nie będzie
generowała dodatkowych kosztów.
Kosztem dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie dostosowanie Kompleksowego
Systemu Informacyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (KSI ZUS) pod kątem
projektu e-zwolnienie. Koszt wykonania modyfikacji przez dotychczasowego
wykonawcę został oszacowany wstępnie na ok. 2 mln zł netto. Zakres zmiany dotyczy
przede wszystkim przyjmowania zwolnień do systemów merytorycznych oraz zasad ich
obsługi w związku ze skuteczniejszym ich rejestrowaniem.
20
Należy zaznaczyć, że płatnikami zwolnionymi z obowiązku zakładania profilu
w Nowym Portalu Informacyjnym (NPI) ZUS będą płatnicy rozliczający składki za nie
więcej niż 5 osób.
Pozostali płatnicy, którzy zatrudniają około 80% wszystkich ubezpieczonych, będą
zobowiązani do posiadania profilu w NPI.
Ponadto wprowadzenie elektronicznych zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności
do pracy znacząco wpłynie na usprawnienie kontroli poprawności wystawiania zwolnień
lekarskich. Dzięki automatycznemu rejestrowaniu zaświadczeń Zakład Ubezpieczeń
Społecznych będzie mógł na bieżąco analizować zakres wprowadzanych danych oraz
skuteczniej realizować procedury kontrolne zwolnień. Obecnie czynności kontrolne
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku krótkookresowych zwolnień są
utrudnione, ponieważ zaświadczenia lekarskie w praktyce wpływają do Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z opóźnieniem lub często po okresie, na jaki zostały
wystawione. Po wdrożeniu elektronicznych zaświadczeń lekarskich dane do systemu
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będą trafiały on-line.
Zakładając, że w wyniku wdrożenia procesu wystawiania elektronicznych zwolnień
lekarskich usprawnione kontrole umożliwią zredukowanie liczby nieprawidłowo
wystawionych zwolnień o 2,5%, to szacunkowe oszczędności FUS wyniosą około
212 mln zł.
Tabela 1. Absencja chorobowa w latach 2010–2013 r.
.
2010
2011
2012
2013
Absencja chorobowa ogółem
(łącznie z finansowaną przez zakłady pracy i z Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych)
Liczba dni w tys.
187805
189528
189528
197046
Wypłaty w mln
PLN
11143,6
11713,8
11713,8
13316,6
Absencja chorobowa finansowana z FUS

2010
2011
2012
2013
Liczba dni w tys.
119327
121606
125207
130046
Wypłaty w mln
PLN
6820,8
7223,4
7823,8
8499,2

3.2. Wprowadzenie zmian w obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
Z danych ZUS wynika, że z ubezpieczenia chorobowego trwającego do 120 dni
i obliczonego od podstawy wymiaru składki przekraczającej 6000 zł, w 2012 r.

1 Szacunki na podst. danych zawartych w tabeli 1.
21