Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw

W projekcie proponuje się również zmiany w przepisach Kodeksu pracy. Zmiany te
wynikają z konieczności umożliwienia pracownikowi – ojcu dziecka wychowującemu
dziecko – skorzystania z urlopu macierzyńskiego w przypadku zgonu matki, jak również
porzucenia przez nią dziecka. Jednocześnie proponuje się, aby pracownica legitymująca
się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, której stan zdrowia będzie
uniemożliwiał sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, mogła zrezygnować
z urlopu po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni tego urlopu, a niewykorzystana część
urlopu mogła być udzielona pracownikowi – ojcu dziecka. Przedmiotowa regulacja
wprowadza również analogiczne rozwiązania dla pracowników, w przypadku gdy matka
dziecka niezdolna do samodzielnej egzystencji nie jest pracownicą.
4. Wyeliminowanie nierównego traktowania ubezpieczonych urodzonych przed 1949 r.
w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 1948 r.
W projekcie ustawy zawarte zostały również propozycje zmian w ustawie z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą emerytalną”. Osoby
urodzone przed 1949 r. nie zostały objęte reformą emerytalną, dlatego ich emerytury co
do zasady są obliczane wg tzw. starych zasad wymiaru, określonych w art. 53 ustawy.
Emerytura przyznana osobie urodzonej przed 1949 r. na podstawie art. 27 ustawy
emerytalnej może być jednak obliczona wg tzw. nowych zasad wymiaru, jeżeli zostały
spełnione warunki określone w art. 55 ustawy emerytalnej. Ubezpieczony urodzony
przed 1949 r., który po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował
ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej po dniu
31 grudnia 2008 r., ma prawo do jej obliczenia na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa
od obliczonej zgodnie z art. 53 tej ustawy.
Intencją wprowadzenia przepisu art. 55 było zachęcenie osób urodzonych przed 1949 r.
do opóźnienia przejścia na emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego
i niekorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury. Dlatego uznano, że przepis ten nie
powinien mieć zastosowania do osoby, która przed osiągnięciem wieku emerytalnego
miała ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, a tym bardziej, jeżeli pobierała to
świadczenie.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego (uchwała z dnia 4 lipca 2013 r. II UZP 4/13, wyrok
z dnia 10 lipca 2013 r. II UK 424/12, z dnia 7 listopada 2013 r. II UK 143/12, z dnia
9 września 2013 r. II UK 23/13, z dnia 29 stycznia 2014 r. I UK 411/13 oraz z dnia
12
19 marca 2014 r. I UK 345/13) prezentowany jest jednak odmienny pogląd. Zdaniem
Sądu Najwyższego ubezpieczony urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który po
osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił
o emeryturę, o której mowa w art. 27, po dniu 31 grudnia 2008 r. ma prawo do jej
wyliczenia na podstawie art. 26 także i niezależnie od tego, czy wcześniej złożył
wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą.
W związku z tą opinią proponuje się zmianę art. 55 ustawy emerytalnej polegającą na
dodaniu regulacji wskazującej, że prawo do obliczenia emerytury na podstawie art. 26,
czyli wg nowych zasad, ma również ubezpieczony, który przed zgłoszeniem wniosku
o emeryturę, o której mowa w art. 27, miał ustalone prawo do emerytury z innego tytułu.
Jeżeli pobierał wcześniej przyznaną emeryturę, to podstawa obliczania emerytury
przyznanej z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego byłaby pomniejszana o kwotę
stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Wprowadzenie regulacji analogicznej do art. 25 ust. 1b pozwoliłoby na uniknięcie
patologii w postaci nierównego traktowania ubezpieczonych urodzonych przed 1949 r.
w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 1948 r.
5. Pozostałe zmiany
Projekt ustawy zawiera również propozycję nowelizacji art. 9 ust. 4 ustawy z dnia
30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, z późn. zm.). Proponowane
zmiany mają na celu dostosowanie tych przepisów do zmian dokonanych ustawą z dnia
21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 996) oraz ustawą
z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 257, poz. 1725).
Zmiany w ustawie z dnia 25 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270,
poz. 1599, z późn. zm.), w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r.
Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.), w ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży
Granicznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 116, poz. 675, z późn. zm.), w ustawie z dnia 20 grudnia
1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403, z późn. zm.),
w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1340, z późn. zm.), w ustawie z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu
13
(Dz. U. z 2014 r. poz. 170, z późn. zm.), w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 427, z późn. zm.), w ustawie
z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu
(Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.), w ustawie z dnia 23 listopada 2002 r.
o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2013 r. poz. 499, z późn. zm.), w ustawie z dnia
11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90,
poz. 593, z późn. zm.), w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.), w ustawie z dnia
9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 621,
z późn. zm.), w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o służbie funkcjonariuszy Służby
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2006 r.
Nr 104, poz. 710, z późn. zm.), w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2014 r.
poz. 253, z późn. zm.), w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U.
z 2014 r. poz. 173 i 616) oraz w ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji
w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2011 r. Nr 113, poz. 657, z późn. zm.) mają charakter
dostosowujący.
Zgodnie z proponowanymi zmianami od dnia 1 stycznia 2018 r. Prezes Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego nie będzie zwracał ZUS kosztów związanych
z wyprodukowaniem i dystrybucją druków zaświadczeń lekarskich o czasowej
niezdolności do pracy.
Charakter dostosowawczy mają również proponowane zmiany w ustawie z dnia
2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708, z późn. zm.). Biorąc
pod uwagę zmiany w zakresie danych niezbędnych do prowadzenia przez ZUS rejestru
lekarzy, lekarzy dentystów, felczerów i starszych felczerów, proponuje się
uwzględnienie tych zmian w centralnym rejestrze lekarzy, który jest tworzony m.in. na
podstawie danych z rejestru prowadzonego przez ZUS. Jednocześnie proponuje się
wprowadzenie przepisu umożliwiającego korzystanie przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych z informacji zgromadzonych w Centralnym Rejestrze Lekarzy i Lekarzy
Dentystów.
W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U.
z 2013 r. poz. 1442, z późn. zm.) proponuje się zmiany umożliwiające uzależnienie
wysokości opłaty pobieranej przez ZUS od komorników sądowych za udostępnienie
14
danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych od formy złożenia wniosku,
udostępnienia danych i wysokości ponoszonych przez ZUS kosztów związanych
z udzielaniem informacji.
Proponuje się określenie maksymalnej wysokości opłaty pobieranej za udostępnienie
komornikom sądowym danych niezbędnych do prowadzenia egzekucji na poziomie 2%
wysokości prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do
ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok
kalendarzowy. Celem tej regulacji jest umożliwienie ustalenia niższych stawek dla
komorników występujących o udzielenie informacji w formie elektronicznej.
Proponuje się, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. Ze zmian
określonych w projektowanym art. 55 ust. 1 ustawy wynika, że zaświadczenia lekarskie
docelowo mają być wystawiane w formie dokumentu elektronicznego, jednakże z uwagi
na konieczność dostosowania się do nowych regulacji proponuje się, aby do końca
2017 r. funkcjonowały dwa systemy – stary i nowy.
Konsekwencją zmian mających wejść w życie od dnia 1 stycznia 2015 r. jest
konieczność utworzenia przez płatników składek profilu informacyjnego płatnika
składek przed dniem wejścia w życie projektowanych regulacji. Proponuje się, aby
przepis ten wszedł w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy.
Jednocześnie proponuje się, aby projektowane zmiany dotyczące rozszerzenia kręgu
osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego, zmiany w przepisach dotyczących
zasiłku opiekuńczego oraz zmiany w przepisach Kodeksu pracy weszły w życie po
upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy.
Ponadto proponuje się, aby przepisy dotyczące ustalania podstawy wymiaru zasiłków
przysługujących ubezpieczonym niebędącym pracownikami, jak również zmiany
dostosowujące w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych oraz w ustawie emerytalnej weszły w życie pierwszego dnia
czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy.
Na podstawie § 22 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 września
2011 r. w sprawie sporządzania pism w postaci dokumentów elektronicznych,
doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii
dokumentów elektronicznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 206, poz. 1216) w okresie
przejściowym dokonana będzie wizualizacja dokumentu elektronicznego.
Projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.
15
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej.


16