Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

– 14 –
W nowym ust. 1b w art. 102 zobowiązuje się administratora centralnej ewidencji pojazdów
do przekazywania informacji o wskazanych wyżej przypadkach dających staroście podstawę
do zatrzymania prawa jazdy. Przepis ten wejdzie w życie z dniem 4 styczna 2016 r., tj.
z dniem wejścia w życie pozostających w fazie vacatio legis części przepisów ustawy
o kierujących pojazdami dotyczących m.in. nadzoru nad kierującym, okresu próbnego
i związanego z tym nowego zakresu funkcjonalności centralnej ewidencji kierowców. Od
tego dnia CEK przejmie również prowadzenie ewidencji kierowców naruszających przepisy
ruchu drogowego, w której będą gromadzone informacje także o wskazanych naruszeniach
skutkujących czasowym zatrzymaniem prawa jazdy. Do tego czasu odpowiednie informacje
będą przekazywane staroście przez organy wydające prawomocne rozstrzygnięcia, co wynika
z zaproponowanych przepisów przejściowych.
W dodanym ust. 1c wskazuje się okres, na jaki jest zatrzymywane prawo jazdy, tj. 3 miesiące.
Jednocześnie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, wydanej na skutek rażącego przekroczenia
przez kierowcę dopuszczalnej prędkości lub przewożenia pasażerów w nadmiernej liczbie,
nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności, o którym mowa w art. 108 § 1 k.p.a.
Nadanie tego rygoru jest podyktowane ochroną bezpieczeństwa użytkowników dróg poprzez
niezwłoczne, czasowe wyeliminowanie z ruchu kierującego karygodnie naruszającego
przepisy ruchu drogowego w sposób, o którym mowa.
W nowym ust. 1d reguluje się przypadki swoistej „recydywy” świadczącej o lekceważeniu
rozstrzygnięć uprawnionych organów, tj. gdy pomimo zatrzymania prawa jazdy (czy to
w drodze decyzji, czy też przed jej wydaniem, a więc podczas kontroli drogowej) za rażące
przekroczenie dopuszczalnej prędkości lub przewożenie nadmiernej liczby osób kierowca
ponownie kierował pojazdem (niekoniecznie naruszając przepisy o ruchu drogowym).
Proponuje się, aby w takim przypadku określony w ust. 1c trzymiesięczny okres, na jaki
zatrzymano prawo jazdy, był przedłużony z mocy ustawy do 6 miesięcy.
Jednocześnie przewiduje się dodanie ust. 3 w art. 102, zgodnie z którym w przypadku
odebrania prawa jazdy za jazdę z prędkością 50 km/h powyżej dopuszczalnego limitu
w obszarze zabudowanym lub przewożenia nadmiernej liczby osób i skierowania sprawy do
rozpoznania przez sąd lub organ dyscyplinarny o powyższe naruszenia, w przypadku braku
prawomocnego rozstrzygnięcia w okresie 3 miesięcy albo 6 miesięcy od momentu
zatrzymania prawa jazdy, dokument ten podlega zwrotowi. Celem przepisu jest ograniczenie
– 15 –
nadmiernej dolegliwości zatrzymania dokumentu w przypadku przedłużenia się postępowania
sądowego bądź dyscyplinarnego.
W dodanym ust. 1e, w celu ujednolicenia zasad obliczania okresu, na jaki jest zatrzymywane
prawo jazdy, odwołano się do przepisów ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego.
Przyjęto ponadto, że dla ustalenia początku okresu będzie istotna data zwrotu dokumentu
staroście, a jeżeli prawo jazdy zostało zatrzymane w ramach kontroli drogowej – data tej
czynności. Rozpoczęcie obliczania biegu okresu zatrzymania prawa jazdy będzie zatem
uzależnione od sposobu, w jaki zakończono sprawę o wykroczenie. Jeżeli np. policjant,
wykonując kontrolę ruchu drogowego, stwierdzi przekroczenie dopuszczalnej prędkości
o więcej niż 50 km/h i za to naruszenie nałoży na kierującego prawomocny mandat karny
oraz zatrzyma mu prawo jazdy, okres zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji
administracyjnej liczy się od daty fizycznego zatrzymania dokumentu przez policjanta.
W sytuacji gdy naruszenie będzie ujawnione przy użyciu urządzenia rejestrującego bądź
sprawa o wykrocznie została przekazana do organu orzekającego, a tym samym prawo jazdy
nie zostało zatrzymane przed wydaniem prawomocnego rozstrzygnięcia, początek okresu,
o którym mowa, będzie liczony od daty zwrotu dokumentu staroście. Przyjęcie takiego
rozwiązania zapewni równe traktowanie obywateli, gdyż okres, na jaki cofnięto uprawnienie
do kierowania, będzie tożsamy z okresem, na jaki faktycznie uniemożliwiono kierowanie
pojazdem, zatrzymując dokument do tego uprawniający.
Nie można również wykluczyć, że starosta, wydając decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy, był
już w posiadaniu prawa jazdy danego kierowcy z innego tytułu, np. zostało ono zatrzymane
przez policjanta po stwierdzeniu, że jest zniszczone w stopniu powodującym jego
nieczytelność (art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. b Prawa o ruchu drogowym). W takim przypadku okres
zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej liczy się od dnia jej wydania.
W ust. 1 w art. 103, określającym przypadki cofania uprawnień do kierowania pojazdami,
dodaje się pkt 5, zgodnie z którym starosta cofa uprawnienie do kierowania pojazdami
w sytuacji ewidentnego niezdyscyplinowania kierowcy, tj. gdy pomimo zastosowania art. 102
ust. 1d (skutkującego z mocy ustawy wydłużeniem do 6 miesięcy czasowego zatrzymania
prawa jazdy) ponownie kierował on pojazdem.
Zmiana brzmienia ust. 2 uwzględnia przekazywanie staroście przez administratora CEK
informacji dających podstawę do cofnięcia uprawnienia do kierowania pojazdami na
podstawie nowego, dodanego pkt 5 w ust. 1. Przepis ten, tak jak w obecnym brzmieniu, oraz
– 16 –
jak proponowany nowy ust. 1b w art. 102, wejdzie w życie z dniem 4 stycznia 2016 r., tj. po
przejęciu przez CEK roli swoistego „centrum dystrybucji informacji o kierowcach”. Do tego
czasu stosowną informację w zakresie pkt 5 będzie przekazywał staroście organ kontroli
ruchu drogowego, który podczas kontroli drogowej stwierdził takie okoliczności, bądź organ
Policji prowadzący ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, o której
mowa w art. 130 Prawa o ruchu drogowym.
W zmienionym ust. 4 w art. 103 uwzględnia się pkt 5 dodany w ust. 1, co jest oczywistą
konsekwencją wydania bezterminowej decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania
pojazdami w przypadku ponownego kierowania pojazdem w wydłużonym już okresie
czasowego zatrzymania prawa jazdy (zastosowanie art. 102 ust. 1d); w takim przypadku
odzyskanie uprawnienia do kierowania pojazdami następuje po spełnieniu wszystkich
wymagań stawianych osobom ubiegającym się o uprawnienie po raz pierwszy.
Zmiana brzmienia ust. 6 w art. 103 ma charakter porządkujący. Z dotychczasowego
brzmienia przepisu wynika bowiem, że marszałek województwa mazowieckiego „cofa prawo
jazdy, podczas gdy starosta cofa uprawnienie do kierowania pojazdami”, tak więc
proponowana zmiana zmierza do ujednolicenia terminologii.
W art. 3 pkt 4 projektu, zmieniającym m.in. brzmienie art. 104 ustawy o kierujących
pojazdami, uwzględnia się projektowany pkt 5 w art. 103 ust. 1. Zgodnie z proponowanym
brzmieniem osoba, która wielokrotnie kierowała pojazdem w okresie czasowego zatrzymania
prawa jazdy, co skutkowało cofnięciem uprawnienia do kierowania pojazdami, aby owo
uprawnienie odzyskać, będzie musiała spełnić wszystkie wymagania stawiane osobom po raz
pierwszy ubiegającym się o to uprawnienie. Należy zaznaczyć, że rozwiązanie to będzie
dotyczyło jedynie tej osoby, która w wyniku rażącego przekroczenia prędkości lub
przewożenia nadmiernej liczby osób czasowo utraciła prawo jazdy, a następnie w trakcie
trwania okresu zatrzymania prawa jazdy co najmniej dwukrotnie stwierdzono fakt kierowania
przez nią pojazdem. Dotyczy to również osoby, której za takie naruszenia podczas kontroli
drogowej funkcjonariusz zatrzymał prawo jazdy, ale jeszcze wobec niej nie zakończono
procedury zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej. Dolegliwość tego
rozwiązania będzie rosła proporcjonalnie do liczby posiadanych kategorii prawa jazdy.
Z uwagi na fakt, iż z dniem 4 stycznia 2016 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy z dnia
5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, przewidująca nowe zasady działania Centralnej
Ewidencji Pojazdów i Kierowców, jest konieczne dodanie przepisów przejściowych,
– 17 –
regulujących do tego czasu przekazywanie staroście informacji w przypadku rażącego
przekroczenia prędkości oraz przewożenia nadmiernej liczby osób i tym samym stosowania
przewidzianych w projekcie sankcji.
Przedmiotowy projekt ustawy nie podlega notyfikacji zgodnie z przepisami dotyczącymi
krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych. Notyfikacji takiej podlegać natomiast
będzie mógł akt wykonawczy, o którym mowa w projektowanym art. 81 ust. 17 ustawy z dnia
20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.
W toku prac nad projektem nie zostały zgłoszone żadne podmioty zainteresowane pracami
nad projektem w trybie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa.
Data sporządzenia
Nazwa projektu
13.06.2014 r.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych Źródło:
innych ustaw
Decyzja Rady Ministrów
Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące

Ministerstwo Sprawiedliwości
Nr w wykazie prac
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
UD 150
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych


Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra,
Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu
Michał Królikowski, Podsekretarz Stanu w MS
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Tomasz Darkowski, Dyrektor Departamentu Prawa Karnego MS
(tel. 22 52 12 252)
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Poprawa poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez silniejsze nakłanianie kierowców do
przestrzegania przepisów ruchu drogowego (ze szczególnym uwzględnieniem ograniczeń prędkości) oraz
eliminację przypadków przewożenia zbyt dużej liczby pasażerów.

Przedmiotowe rozwiązania są również związane z potrzebą surowszego karania sprawców przestępstw
polegających na prowadzeniu pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości.

Przestępstwa komunikacyjne związane ze stanem nietrzeźwości opisane są w rozdziale XXI Kodeksu
karnego.
Stan nietrzeźwości jest określony w art. 115 § 16 kk i zachodzi, gdy:
– zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę
wartość lub
– zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia
przekraczającego tę wartość.

Od stanu nietrzeźwości należy odróżnić stan po użyciu alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila w wydychanym
powietrzu), z którym związana jest odpowiedzialność za popełnienie wykroczenia, prowadzenia pojazdu
po użyciu alkoholu, określonego w art. 87 kw.

Można wyróżnić dwa typy przestępstw komunikacyjnych popełnionych w stanie nietrzeźwości. Pierwszym
są zwykłe czyny związane z naruszeniem reguł bezpieczeństwa ruchu, takie jak wypadek komunikacyjny
(art. 177 kk), katastrofa w ruchu lądowym (art. 173 kk), czy sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy
(art. 174 kk), które zgodnie z art. 178 kk ze względu na popełnienie ich w stanie nietrzeźwości traktowane
są surowiej (w doktrynie istnieją wątpliwości, czy przepis wprowadzający taką odpowiedzialność,
tj. art. 178 kk stanowi odrębny typ kwalifikowany, czy stanowi ustawowe okoliczności zaostrzające
wymiar kary). Drugim typem jest przestępstwo formalne polegające na samym tylko prowadzeniu pojazdu
w stanie nietrzeźwości (art. 178a kk).

Zgodnie z art. 177 kk wypadek powoduje osoba, która naruszeniem, chociażby nieumyślnym, zasad
bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym
inna osoba odniosła obrażenia ciała powyżej 7 dni. Czyn taki popełniony przez trzeźwego sprawcę podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3. Postacią kwalifikowaną wypadku, czyli tzw. ciężkim wypadkiem, jest
wypadek, w wyniku którego inna osoba poniosła śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu. Trzeźwy
sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 177 § 2 kk). Katastrofą
w komunikacji, stosownie do art. 173 § 1 kk, jest sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach. Trzeźwy
sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeśli następstwem katastrofy jest śmierć