Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz niektórych innych ustaw

– 5 – 
egzaminu  sędziowskiego  przeprowadzanego  przez  Krajową  Szkołę)  wychodzi  naprzeciw 
aspiracjom wspomnianej grupy zawodowej. 
 
2. Przedstawienie rzeczywistego stanu w dziedzinie, która ma zostać uregulowana 
Według  danych z przełomu  2013  oraz  2014  r.,  w  Krajowej  Szkole  Sądownictwa 
i Prokuratury szkoliło się w sumie 575 aplikantów: 199 na aplikacji ogólnej, 102 na aplikacji 
prokuratorskiej oraz 208 na aplikacji sędziowskiej. 
Aplikacja ogólna trwa 12 miesięcy, a nabór na nią odbywa się w drodze 2-etapowego 
konkursu, który przeprowadza Krajowa Szkoła. Test i zadania konkursowe przygotowywane 
są przez specjalnie powołane gremia (zespoły konkursowe), złożone z sędziów, prokuratorów 
oraz pracowników naukowych, naukowo-dydaktycznych lub dydaktycznych szkół wyższych. 
Podobnie wyniki konkursu ustala organ kolegialny o mieszanym składzie, którego członkami 
są m.in. przedstawiciele Krajowej Rady Sądownictwa i Krajowej Rady Prokuratury. Decyzję 
w sprawie przyjęcia na aplikację ogólną wydaje jednak Dyrektor KSSiP (na podstawie listy 
kwalifikacyjnej przedłożonej mu przez komisję konkursową) po uprzednim sprawdzeniu, czy 
dany  kandydat  spełnia  przesłanki  ustawowe,  w  tym  czy  nie  został  skazany  prawomocnym 
wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Od przedmiotowej decyzji przysługuje 
odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, zaś od rozstrzygnięcia wydanego przez Ministra – 
skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. 
W  trakcie  aplikacji  ogólnej  aplikanci  odbywają  zarówno  zajęcia  w  Krajowej  Szkole 
Sądownictwa  i  Prokuratury  w  Krakowie,  jak  i  praktyki  przewidziane  programem  aplikacji. 
Oceny uzyskiwane przez aplikantów z owych praktyk, a ponadto ze sprawdzianów, którymi 
zakończone  są  poszczególne  bloki  programowe,  stanowią  następnie  podstawę  do  ustalenia 
swego rodzaju rankingu aplikantów (listy klasyfikacyjnej). Ranking ten przesądza w istocie 
o możliwości  kontynuowania  nauki  na  jednej  z  aplikacji  specjalistycznych.  W  praktyce 
bowiem  szansę  taką  otrzymują  jedynie  najlepsi  aplikanci,  jako  że  łączny  limit  miejsc  na 
aplikacjach  sędziowskiej  oraz  prokuratorskiej  jest  mniejszy  niż  limit  przyjęć  na  aplikację 
ogólną. Np. zgodnie z zarządzeniami Ministra Sprawiedliwości, w roku 2013 r. przewidziano 
200 miejsc na aplikacji ogólnej (nabór dokonany w 2012 r.), podczas gdy na aplikacjach 
specjalistycznych  dla  rocznika,  który  rozpoczął  szkolenie  z  początkiem  2014  r.  (czyli  po 
ukończeniu  wskazanej  powyżej  aplikacji  ogólnej),  utworzono  w sumie 140 miejsc (85 na 
aplikacji sędziowskiej i 55 na aplikacji prokuratorskiej). Aplikanci, którzy ukończyli aplikację 
– 6 – 
ogólną i nie szkolą się dalej, mogą znaleźć zatrudnienie na stanowiskach asystenta sędziego 
albo asystenta prokuratora. 
Aplikacja sędziowska trwa 48 miesięcy, przy czym jej częścią jest staż na stanowisku 
referendarza sądowego, natomiast aplikacja prokuratorska trwa 30 miesięcy. W trzydziestym 
miesiącu  aplikacji  przeprowadza  się  egzamin  (odpowiednio  sędziowski  lub  prokuratorski), 
który sprawdza  wiedzę  oraz  umiejętności  aplikantów  za  pomocą  zadań  praktycznych  (etap 
pisemny)  oraz  kazusów  (etap  ustny).  Tak  jak  w  przypadku  konkursu  na  aplikację  ogólną, 
opracowanie  zadań  i  kazusów  na  egzaminy  sędziowski  oraz  prokuratorski  powierza  się 
zespołom złożonym z osób dysponujących wiedzą specjalistyczną, a samo przeprowadzenie 
tych egzaminów należy do zadań komisji egzaminacyjnych, których członkami są sędziowie 
tudzież  prokuratorzy  oraz  przedstawiciele  Krajowej  Rady  Sądownictwa  i  Krajowej  Rady 
Prokuratury. 
Pierwszy egzamin sędziowski zakończył się w dniu 13 września 2013 r. Dopuszczono 
do niego wszystkich uprawnionych aplikantów (70), z czego do drugiego etapu przeszło 67 
osób. Ostatecznie omawiany egzamin zdało 66 aplikantów I rocznika aplikacji sędziowskiej. 
Co  się  tyczy  egzaminu  prokuratorskiego,  to  przystąpiło  do  niego  74  aplikantów  I  rocznika 
aplikacji sędziowskiej i wszyscy zostali dopuszczeni do części ustnej. Jedna osoba egzaminu 
nie zdała. 
Zgodnie z ustawą, aplikanci mogą otrzymywać stypendia. We wskazanym wyżej okresie 
(2013/2014) wszystkie osoby odbywające szkolenia w Krajowej Szkole korzystały z takiego 
wsparcia finansowego, a jego wysokość wynosiła (brutto): 3.300 zł w przypadku aplikantów 
aplikacji  ogólnej i 3.800  zł  w  przypadku  aplikantów  aplikacji  specjalistycznych.  Co  ważne, 
uzyskanie  stypendium  obliguje  aplikanta  do  podjęcia  zatrudnienia  w  instytucjach  wymiaru 
sprawiedliwości  po  ukończeniu  aplikacji  i  utrzymania  go  przez  minimum  3  lata.  Ustawa 
nakłada  poza  tym  na  aplikantów  szereg  innych  obowiązków.  Ich  naruszenie  (podobnie  jak 
uchybienie godności aplikanta) może skończyć się odpowiedzialnością porządkową, a nawet 
prowadzić  do  skreślenia  z  listy  aplikantów.  Z  kolei  za  szczególne  osiągnięcia  lub  zadania, 
wykonywane na  rzecz  Krajowej  Szkoły  Sądownictwa  i  Prokuratury  (poza  obowiązkami 
związanymi z odbywaną aplikacją) aplikanci mogą otrzymywać od Dyrektora KSSiP nagrody. 
Warto  również  dodać,  że  okres  aplikacji  wlicza  się  do  okresów  zatrudnienia,  od  których 
zależą uprawnienia pracownicze, naturalnie pod warunkiem jej ukończenia. 
– 7 – 
Aplikant  aplikacji  sędziowskiej,  który  odbył  staż  referendarski  może  zgłosić  swoją 
kandydaturę  na  stanowisko  sędziego  sądu  rejonowego.  Za  to  w  odniesieniu  do  aplikantów 
aplikacji prokuratorskiej, którzy  pomyślnie  przeszli  cały  cykl  szkolenia  i  złożyli  egzamin 
prokuratorski, ustawa przewiduje możliwość zatrudnienia na stanowisku asesora. Propozycje 
objęcia takiego stanowiska składane są aplikantom według listy klasyfikacyjnej sporządzonej 
w oparciu o  wyniki  egzaminu  prokuratorskiego.  Listę  taką  opracowuje  Dyrektor  KSSiP, 
a wspomniane propozycje zatrudnienia –  według  obowiązującego  stanu  prawnego  –  składa 
aplikantom Minister Sprawiedliwości. Okres co  najmniej roku pracy  w charakterze asesora 
prokuratorskiego  jest  jednym  warunków,  od  których  zależy  powołanie  na  stanowisko 
prokuratora prokuratury rejonowej. 
Wśród  zagadnień  ustrojowych  regulowanych  ustawą  o  Krajowej  Szkole  Sądownictwa 
i Prokuratury,  na  szczególną  uwagę  zasługują  kwestie  związane  z  kierowaniem  Krajową 
Szkołą.  Zadanie  to  wykonuje  Dyrektor  KSSiP,  powoływany  i  odwoływany  przez  Ministra 
Sprawiedliwości,  po  zasięgnięciu  opinii  Krajowej  Rady  Sądownictwa  i  Krajowej  Rady 
Prokuratury, na 5-letnią  kadencję.  W  myśl  art.  13  ustawy  o  Krajowej  Szkole  Sądownictwa 
i Prokuratury,  odwołanie  Dyrektora  Krajowej  Szkoły  może  być  następstwem  m.in.  tego,  że 
nie realizuje on obowiązków związanych z pełnioną funkcją lub przestał spełniać wymagania 
stawiane  do  jej  objęcia.  Ustawa  nie  normuje  kwestii  związanych  z  powoływaniem  czy  też 
odwoływaniem  zastępców  Dyrektora  KSSiP.  Obecnie  jest  ich  czterech  (zastępca  do  spraw 
organizacyjnych, zastępca ds. ekonomiczno-finansowych, zastępca ds. aplikacji oraz zastępca 
ds. szkolenia ustawicznego i współpracy międzynarodowej). 
Drugim  organem,  który  ma  wpływ  na  działalność  Krajowej  Szkoły  Sądownictwa 
i Prokuratury jest jej Rada Programowa skupiająca przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości, 
środowiska  sędziowskiego  oraz  prokuratorskiego,  jak  również  przedstawicieli  pozostałych 
zawodów prawniczych i szkół wyższych. To w kompetencjach Rady mieści się nade wszystko 
opracowywanie rocznych harmonogramów  działalności  szkoleniowej  Krajowej  Szkoły, 
uchwalanie programów aplikacji, opiniowanie składu zespołów i komisji konkursowych oraz 
zespołów i komisji egzaminacyjnych, zgłaszanie i opiniowanie kandydatów na wykładowców 
Krajowej Szkoły, wyrażanie opinii w sprawie odwołania Dyrektora KSSiP, a także wyrażanie 
opinii we wszystkich sprawach dotyczących działalności Krajowej Szkoły. Kadencja członków 
Rady  Programowej  trwa  4  lata,  a  ich  odwołanie  jest  możliwe  tylko  w  ściśle  określonych 
okolicznościach, o których mowa w art. 8 ustawy. 
– 8 – 
3. Wykazanie różnic pomiędzy dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym 
Kształcenie wstępne 
Przewiduje się likwidację aplikacji ogólnej i uwzględnienie w niezbędnym zakresie jej 
dotychczasowego  programu  w  programie  aplikacji  sędziowskiej  oraz  prokuratorskiej, które 
będą jedynymi aplikacjami realizowanymi przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury. 
Proponuje się, by aplikacje te trwały 36 miesięcy (art. 1 pkt 7, art. 27 ust. 1). W aktualnym 
stanie prawnym czas trwania aplikacji ogólnej oraz  sędziowskiej (łącznie z 18-miesięcznym 
stażem) wynosił 60 miesięcy, zaś aplikacji ogólnej i prokuratorskiej w sumie 42 miesiące. 
Stosownie do  projektowanego  art. 18  ustawy o KSSiP, nabór na aplikacje  sędziowską 
oraz  prokuratorską  odbywać  się  ma na analogicznych zasadach jak do tej pory nabór na 
aplikację ogólną, tj. w drodze konkursu, który  przeprowadzać będzie komisja konkursowa, 
podczas  gdy  opracowanie  testu  i  zadań  nadal  pozostanie  w  gestii  zespołu  konkursowego, 
powoływanego  przez  Ministra  Sprawiedliwości,  po  zasięgnięciu  opinii  Rady  Programowej. 
Zmiany  zostaną  wprowadzone  jedynie  w  zakresie  dokumentów wymaganych od osób 
przystępujących  do  konkursu  (art. 1 pkt 7, art. 17 ust. 4). Obecnie kandydaci na  aplikację 
ogólną, w ramach zgłoszenia do konkursu, składają m.in. wniosek o dopuszczenie do konkursu, 
życiorys  oraz  3  zdjęcia  czyniące  zadość  wymaganiom  obowiązującym  przy  wydawaniu 
dowodów osobistych. Projekt zakłada rezygnację z wymienionych dokumentów i zdjęć, za to 
dodatkowo od kandydatów wymagać się będzie przedłożenia zaświadczenia o stanie zdrowia. 
Zaświadczenie takie będzie wydawane w analogicznym trybie jak zaświadczenia przedkładane 
przez kandydatów na stanowiska sędziowskie, w związku z czym istotne zmniejszone zostanie 
ryzyko  kształcenia  osób,  które  w  przyszłości  –  ze  względu  na  stan  zdrowia  –  nie  byłyby 
w stanie  wykonywać  obowiązków  sędziego  bądź  prokuratora.  Nowością  będzie  też  wyraźne 
wskazanie w nowelizowanej ustawie, że zgłoszenie (a zatem i wymagane dokumenty) będą 
mogły  być  przesyłane  z  wykorzystaniem  narzędzi  komunikacji  elektronicznej,  o  ile  rzecz 
jasna taką formę dopuści Dyrektor Krajowej Szkoły w ogłoszeniu o naborze. 
W miejsce pisemnego oświadczenia o gotowości podjęcia aplikacji ogólnej (składanego 
już po przeprowadzeniu konkursu oraz sporządzeniu i opublikowaniu w Biuletynie Informacji 
Publicznej listy kwalifikacyjnej) wprowadzony zostanie pisemny wniosek o przyjęcie na daną 
aplikację  (proponowany art. 23).  Złożenie  takiego  wniosku  będzie  w  istocie  momentem 
inicjującym  postępowanie  administracyjne  prowadzone przez Dyrektora KSSiP  w sprawie 
przyjęcia na  aplikację sędziowską bądź prokuratorską. Postępowanie to  kończyć się będzie 
– 9 – 
wydaniem decyzji administracyjnej o przyjęciu lub odmowie przyjęcia na aplikację sędziowską 
albo prokuratorską. Szacuje się, że proponowane rozwiązanie zredukuje liczbę wydawanych 
corocznie decyzji administracyjnych związanych  z  rekrutacją  kandydatów na szkolenia 
wstępne  prowadzone  przez  Krajową  Szkołę  (dotychczas  w  sprawie  przyjęcia  na  aplikację 
ogólną wydawano ok. 2000 decyzji rocznie). 
W celu wyeliminowania pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych proponuje się 
doprecyzowanie brzmienia przepisu, który stanowi, że w razie uwzględnienia odwołania lub 
skargi  od  decyzji  o  nieprzyjęciu  na  aplikację,  Dyrektor  Krajowej  Szkoły  wydaje  decyzję 
„o przyjęciu na aplikację” (obowiązujący art. 23 ust. 4 ustawy o KSSIP). Projekt przewiduje, 
że  w  takiej  sytuacji  wydawana  będzie  niezwłocznie  decyzja  „w  sprawie  przyjęcia  na 
aplikację”, co oznacza, że ponownie badane będą wszystkie przesłanki przyjęcia na aplikację 
(co ma znaczenie zwłaszcza  w  przypadku uchylenia decyzji wyłącznie  ze  względów  stricte 
formalnych) – art. 25 ust. 7. 
Jak już zaznaczone zostało w pierwszej części niniejszego uzasadnienia, proponuje się 
ograniczenie podstaw zaskarżenia decyzji wydawanych na tym etapie. Jest to konsekwencja 
doświadczeń zebranych przez okres obowiązywania ustawy. Zgodnie z projektowanym art. 25 
ust. 4 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, od decyzji Dyrektora KSSiP ma 
przysługiwać odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, aczkolwiek – jak wynika z art. 25 ust. 5 
–  w  odwołaniu  będą  mogły  zostać  podniesione  jedynie  zarzuty  związane  z  naruszeniem 
„warunków  i  trybu  rekrutacji  na  aplikację  sędziowską  lub  prokuratorską,  określonych 
w ustawie i przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 52 pkt 1 ustawy”. 
Wypada w tym miejscu nadmienić, że zasady rekrutacji na studia prowadzone na uczelniach, 
w tym treść powołanego powyżej art. 169 ust. 14 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo 
o szkolnictwie wyższym, spotkały się z aprobatą sądów administracyjnych, które jak dotąd nie 
kwestionowały możliwości ograniczenia zakresu kontroli odwoławczej decyzji wydawanych 
w sprawach o przyjęcie  na  studia.  Otóż,  Wojewódzki  Sąd  Administracyjny  w  Warszawie 
w wyroku z dnia 8 sierpnia 2008 r. (sygn. akt I SA/Wa 133/08), odnosząc się do tej kwestii, 
stwierdził:  „Sprawowana  zaś  przez  sądy  administracyjne  kontrola  tych  decyzji  dotyczy 
jedynie zgodności z prawem postępowania decyzyjnego uprawnionych organów. Podkreślić 
należy, że ocena prac egzaminacyjnych należy  wyłącznie do osób w tym celu powołanych 
przez Uczelnię,  a  ilość  uzyskanych  punktów  będących  wyrazem  tej  oceny,  nie  stanowi 
elementu  decyzji  administracyjnej.  Poza  kognicją  sądu  administracyjnego  pozostają  zatem