Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw

 
Druk nr 2337 
 
 
Warszawa, 12 marca 2014 r. 
SEJM 
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 
kwietnia  1997  r.  i  na  podstawie  art.  32  ust.  2  regulaminu  Sejmu  niżej  podpisani 
posłowie wnoszą projekt ustawy: 
 
 -  o zmianie ustawy -  Kodeks wyborczy 
oraz niektórych innych ustaw. 
 
Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy 
upoważniamy pana posła Witolda Pahla. 
 
 
 (-)   Elżbieta  Achinger;   (-)   Tadeusz Arkit;  (-)   Paweł  Arndt;   (-)   Joanna 
Bobowska; 
 (-)   Jerzy Borowczak;  (-)   Łukasz 
Borowiak;   (-)   Jacek 
Brzezinka; 
 (-)   Beata Bublewicz;  (-)   Jerzy Budnik;  (-)   Marian 
Cycoń; 
 (-)   Barbara Czaplicka;  (-)   Zofia Czernow;  (-)   Zenon 
Durka; 
 (-)   Jerzy Fedorowicz;  (-)   Krzysztof Gadowski;  (-)   Andrzej 
Gałażewski; 
 (-)   Elżbieta 
Gapińska; 
 (-)   Lidia 
Gądek; 
 (-)   Artur 
Gierada; 
 (-)   Czesław 
Gluza;   (-)   Tomasz  Głogowski;   (-)   Rafał 
Grupiński;   (-)   Iwona Guzowska;  (-)   Katarzyna Hall;  (-)   Marek 
Hok; 
 (-)   Renata Janik;  (-)   Bożena 
Kamińska; 
 (-)   Jan 
Kaźmierczak; 
 (-)   Krystyna 
Kłosin; 
 (-)   Brygida Kolenda-
Łabuś;  (-)   Agnieszka Kołacz-Leszczyńska;   (-)   Ewa Kołodziej;  (-)   Domicela 
Kopaczewska;   (-)   Sławomir  Kowalski;   (-)   Jacek  Kozaczyński;   (-)   Iwona 
Kozłowska;  (-)   Ligia Krajewska;  (-)   Elżbieta Królikowska-Kińska;  (-)   Marek 
Krząkała;   (-)   Tomasz Kulesza;  (-)   Józef Lassota;  (-)   Arkadiusz 
Litwiński;   (-)   Zofia  Ławrynowicz;   (-)   Rajmund Miller;  (-)   Anna 
Nemś;   (-)   Małgorzata  Niemczyk;   (-)   Tomasz Piotr Nowak;  (-)   Marzena 
Okła-Drewnowicz; (-) Witold Pahl;  (-)   Paweł  Papke;   (-)   Małgorzata 
Pępek;   (-)   Lucjan Marek Pietrzczyk;  (-)   Mirosław  Pluta;   (-)   Dorota 
Rutkowska; 
 (-)   Marek 
Rząsa;   (-)   Krystyna  Sibińska;   (-)   Henryk 
Siedlaczek;   (-)   Bożena  Sławiak;   (-)   Wiesław  Suchowiejko;   (-)   Paweł 
Suski; 
 (-)   Bożena 
Szydłowska; 
 (-)   Iwona 
Śledzińska-
Katarasińska;   (-)   Marcin  Święcicki;   (-)   Aleksandra  Trybuś;   (-)   Łukasz 
Tusk;   (-)   Piotr Van der Coghen;  (-)   Monika Wielichowska;  (-)   Marek 
Wojtkowski; 
 (-)   Ewa Wolak;  (-)   Ryszard Zawadzki;  (-)   Jerzy 
Ziętek;  (-)   Ewa Żmuda-Trzebiatowska. 
-projekt- 
 
USTAWA 
z dnia …………… 2013 r. 
o zmianie ustawy — Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw 
 
Art. 1. W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. — Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, z 
późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 
1)  w art. 492: 
a)  w § 1 uchyla się pkt 6, 
b)  w § 1 po pkt 5 dodaje się pkt 6a w brzmieniu: 
„6a)  stwierdzenia  przez  radę  gminy,  w  drodze  uchwały,  trwałej  niezdolności  wójta  do 
sprawowania urzędu;”, 
c)  § 2a otrzymuje brzmienie: 
„§ 2a. Wygaśnięcie mandatu wójta z przyczyn, o których mowa w § 1 pkt 3, pkt 4 - w 
zakresie powodów wskazanych w art. 10 § 2 i art. 11 § 2, oraz pkt 7, stwierdza komisarz 
wyborczy,  w  drodze  postanowienia,  w  terminie  14  dni  od  dnia  wystąpienia  przyczyny 
wygaśnięcia mandatu. Postanowienie komisarza wyborczego ogłasza się w wojewódzkim 
dzienniku  urzędowym  oraz  podaje  do  publicznej  wiadomości  w  Biuletynie  Informacji 
Publicznej.”, 
d)  po § 2a dodaje się § 2b i 2c w brzmieniu: 
„§ 2b. Uchwałę, o której mowa w § 1 pkt 6a rada gminy podejmuje na wniosek wójta, grupy 
radnych stanowiących  co  najmniej  ¼    rady  lub  wojewody,  po  zasięgnięciu  opinii  lekarza 
orzecznika  Zakładu  Ubezpieczeń  Społecznych.  Uchwałę  rady  gminy  w  przedmiocie 
wygaśnięcia  mandatu  wójta  doręcza  się  niezwłocznie  zainteresowanemu  i  przesyła  się 
wojewodzie oraz komisarzowi wyborczemu. Przed podjęciem uchwały o stwierdzeniu trwałej 
niezdolności wójta do sprawowania urzędu należy umożliwić wójtowi złożenie wyjaśnień. 
§  2c.  Wygaśnięcie  mandatu  wójta  z  przyczyny,  o  której  mowa  w  §  1  pkt  6a  stwierdza 
komisarz wyborczy w drodze  postanowienia,  w  terminie  14  dni  od  bezskutecznego  upływu 
terminu do wniesienia skargi, o której mowa w art. 493 § 1a jeżeli zaś skargę wniesiono – w 
terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego oddalającego skargę. 
Postanowienie  komisarza  wyborczego  ogłasza  się  w  wojewódzkim  dzienniku  urzędowym 
oraz podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej.”; 
2)  w art. 493: 
a)  § 1 otrzymuje brzmienie: 
„§  1.  Od  uchwały  rady  gminy  albo  postanowienia  komisarza  wyborczego  o  wygaśnięciu 
mandatu wójta z przyczyn, o których mowa w art. 492 § 1 pkt 1-6a,  zainteresowanemu 
przysługuje skarga do sądu administracyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia uchwały 
albo postanowienia. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, który stwierdził wygaśnięcie 
mandatu.”, 
b)  po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu: 
 
1 
„§  1a.  Od  uchwały  rady  gminy,  o  której  mowa  w  art.  492  §  1  pkt  6a,  zainteresowanemu, 
wojewodzie oraz komisarzowi wyborczemu przysługuje skarga do sądu administracyjnego w 
terminie 7 dni od dnia doręczenia uchwały. Skargę wnosi się za pośrednictwem rady gminy, 
która stwierdziła trwałą niezdolność wójta do sprawowania urzędu.”, 
c)  § 2 otrzymuje brzmienie: 
„§ 2. Sąd administracyjny rozpatruje skargę, o której mowa w § 1 i § 1a, w terminie 14 dni od 
dnia jej wniesienia. Skargę kasacyjną wnosi się w terminie 14 dni.”. 
 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 
 
 
UZASADNIENIE 
Celem projektowanej ustawy jest dostosowanie regulacji art. 492 § 1 ustawy z dnia 5 
stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r., Nr 21, poz. 112 ze zm.) do wymogów 
konstytucyjnych,  tj.  zapewnienie  jego  zgodności  z  art.  60  w  związku  z  art.  32  Konstytucji 
Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 29 lit. 1 Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych 
(Dz. U. z 2012 r., poz. 1169). 
Obowiązujący obecnie Kodeks wyborczy przewiduje w art. 492 § 1 pkt 6, że mandat 
wójta (burmistrza, prezydenta miasta, dalej: wójta) wygasa wskutek orzeczenia niezdolności 
do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji w trybie określonym w przepisach o 
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej do końca 
kadencji.  Wygaśnięcie  mandatu  wójta  z  tej  przyczyny  stwierdza  komisarz  wyborczy,  w 
drodze  postanowienia,  w  terminie  14  dni  od  dnia  wystąpienia  przyczyny  wygaśnięcia 
mandatu.  Postanowienie  komisarza  wyborczego  ogłasza  się  w  wojewódzkim  dzienniku 
urzędowym oraz podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej (art. 
492 § 2a). 
Opisana regulacja budzi wątpliwości co do jej zgodności z Konstytucją RP, a także z 
Konwencją o Prawach  Osób Niepełnosprawnych. Wątpliwości te znalazły odzwierciedlenie 
we wniosku, złożonym do Trybunału Konstytucyjnego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, 
w którym zarzucił on omawianym rozwiązaniom sprzeczność z art. 60 w związku z art. 32 
Konstytucji oraz z art. 29 lit. 1 Konwencji. W uzasadnieniu wniosku Rzecznik argumentował, 
że  regulacja  ta  pozostaje  w  sprzeczności  z  ustanowionym  w  art.  60  ustawy  zasadniczej 
prawem  dostępu  obywateli  polskich  korzystających  z  pełni  praw  publicznych  do  służby 
publicznej  na  jednakowych  zasadach,  a  także  z  wyrażoną  w  art.  32  Konstytucji  zasadą 
 
2 
równości. We wniosku podkreślono także , że „w przypadku osób ubiegających się o dostęp 
do służby publicznej niemożliwe jest wprowadzenie zróżnicowania ich sytuacji na podstawie 
jakichkolwiek pozakonstytucyjnych przesłanek”. Wymóg nielegitymowania się orzeczeniem 
o  niezdolności  do  pracy  lub  niezdolności  do  samodzielnej  egzystencji,  jest  takim 
niedopuszczalnym pozakonstytucyjnym warunkiem, ograniczającym  dostęp  do  służby 
publicznej,  jaką  w  tym  przypadku  jest  urząd  wójta  (burmistrza,  prezydenta  miasta).  Tym 
samym więc konieczne  jest jego usunięcie. Ocena zdolności do pracy czy do samodzielnej 
egzystencji w trybie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 
jest bowiem jedynie warunkiem uprawniającym do ubiegania się o określone świadczenia z 
Funduszu  Ubezpieczeń  Społecznych,  nie  może  zaś  stanowić  przesłanki  per se 
uniemożliwiającej  sprawowanie  urzędu  z  wyboru.  Warto  dodać,  że  utrata mandatu jest 
środkiem  bezpośrednio  dotyczącym  wójta  i  ogranicza  możliwość  korzystania  przezeń  z 
biernego  prawa  wyborczego.  Jednocześnie,  z  uwagi  na  fakt,  że  wójt  otrzymuje  mandat  w 
wyborach  bezpośrednich,  jego  utrata  dotyczy  także  wyborców.  Ponieważ  jednak  może  w 
konkretnych  przypadkach  okazać  się,  że  osoba  wybrana  na  stanowisko  wójta  będzie 
niezdolna do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, konieczne jest wprowadzenie 
do systemu prawa procedury stwierdzania takiej niezdolności oraz następstw jej stwierdzenia, 
pozostających jednakże w zgodzie ze standardami konstytucyjnymi i międzynarodowymi.  
Należy zaznaczyć, że samo wprowadzenie procedury wygaśnięcia mandatu z powodu 
niezdolności wójta do sprawowania urzędu nie może być uznane za niezgodne z Konstytucją. 
Już w wyroku z 13 marca 2007 r. (sygn. akt K 8/07) Trybunał Konstytucyjny zauważył, że 
„wygaśnięcie  mandatu  […]  dotyka  zarówno  czynnego,  jak  i  biernego  prawa  wyborczego. 
Dzieje się tak dlatego, że wyniki przeprowadzonych wyborów, a więc praktycznej realizacji 
zasady  ludowładztwa,  przewidzianej  w  art.  4  Konstytucji,  ulegają  tu  przekreśleniu,  w  ich 
aspekcie  czynnym  i  biernym.  Tym  samym  ulega  przekreśleniu  zasada  trwałości  mandatu 
pochodzącego z wyborów bezpośrednich. […] Prawo bierne obejmuje sobą uprawnienie do 
bycia  wybranym,  a  także  do  sprawowania  mandatu  uzyskanego  w  wyniku  niewadliwie 
przeprowadzonych wyborów”.  Trybunał  zaznaczył  jednocześnie,  że  „jest  –  co oczywiste – 
możliwe  pozbawienie  mandatu  na  zasadach  przewidzianych w ustawie i z przyczyn 
koniecznych  w  demokratycznym  państwie  prawa.  Przyczyny  te  podlegają  jednak  kontroli 
konstytucyjności, właśnie m. in. z punktu widzenia proporcjonalności przyczyn decydujących 
o przekreśleniu wyniku wyborów” oraz że „wyniki wyborów mogą zostać podważone (w tym 
znaczeniu  czynne  prawo  wyborcze  nie  może  być  traktowane  jako  prawo  o  absolutnym 
 
3