Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw

Z  analizy  informacji  zamieszczonych  w  bazie  portalu  Międzynarodowego  Biura 
Dokumentacji Fiskalnej (IBFD) wynika, że ograniczenia w odliczaniu podatku VAT są 
stosowane  w  19  państwach  członkowskich.  W  6  państwach  stosuje  się  częściowe 
ograniczenie w odliczaniu podatku, natomiast 13 państw członkowskich co do zasady 
stosuje całkowity zakaz odliczania podatku z tytułu nabywania tego typu pojazdów.  
Poniżej przedstawiono ogólne zasady dotyczące odliczania podatku VAT przy nabyciu 
samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych stosowane przez 
poszczególne państwa członkowskie.  
Włochy na mocy decyzji derogacyjnych (decyzja otrzymana w 2007 r. jest sukcesywnie 
przedłużana na kolejne lata stosują ograniczenie do 40% prawa do odliczenia podatku 
na  wydatki  związane  z  pojazdami,  które  nie  są  wykorzystywane  wyłącznie  do  celów 
działalności  gospodarczej.  Państwo  włoskie  uznało  bowiem,  że  tylko  w  40% 
przedmiotowe  pojazdy  wykorzystywane  są  do  celów  działalności  gospodarczej 
podatnika, natomiast pozostałe 60% związane jest z prywatnym użytkiem. 
Ograniczone prawo do odliczenia podatku od wydatków związanych z pojazdami, które 
nie są używane wyłącznie do celów działalności gospodarczej stosowane jest również 
w Rumunii. Podstawą stosowanego ograniczenia jest decyzja wykonawcza Rady z dnia 
26 kwietnia  2012 r. (2012/232/UE).  Z  preambuły  tej  decyzji  wynika,  że  władze 
Rumunii  uznały,  że  pojazdy  silnikowe  do  3,5  tony  co  do  zasady  tylko  w  połowie  są 
wykorzystywane  do  celów  działalności  gospodarczej.  W  związku  z  tym  przyjęto,  że 
podatnicy  mają  prawo  do  odliczenia  50%  kwoty  podatku  od  wydatków  związanych 
z takimi pojazdami. 
  
W  Wielkiej  Brytanii  obowiązują  również  limity  w  odliczaniu  podatku  w  związku 
z używaniem  przez  podatników  podobnego  typu  samochodów.  Stosowane  dotychczas 
ograniczenie  zostało  przedłużone  do  dnia  31  grudnia  2016  r.  (decyzja  Rady  z  dnia 
15 listopada 2013 r. 2013/681/UE). Wielka Brytania wskazała, że 50% limit odliczania 
odpowiada  rzeczywistemu  wykorzystywaniu  tych  pojazdów  i  w  dalszym  ciągu 
powinien mieć zastosowanie.  
 
                                                 
2  Ostatnia decyzja derogacyjna z dnia 15 listopada 2013 r. Nr 2013/679/UE –  Dz. Urz. UE L 316 
z 27.11.2013, str. 37. 
3 Dz. Urz. UE L 117 z 01.05.2012, str. 7. 
4 Dz. Urz. UE L 316 z 27.11.2013, str. 41. 
3 
 
Na mocy decyzji Rady z dnia 22 kwietnia 2013 r. (2013/191/UE)  ograniczenie 
w odliczaniu podatku  w  związku  z  ponoszonymi  wydatkami  związanymi  z  tego  typu 
samochodami  wprowadziła  także  Łotwa.  W  tym  państwie  członkowskim  uznano,  że 
samochody  osobowe  wykorzystywane  są  do  celów  działalności  gospodarczej  tylko 
w 80%, w związku z tym w takiej części podatek może zostać odliczony. 
W  każdym  z  ww.  państw  członkowskich  wprowadzeniu  ograniczenia  w  odliczaniu 
podatku  VAT  towarzyszyło  –  w celu  uniknięcia  podwójnego  opodatkowania  – 
równoczesne  zawieszenie  poboru  tego  podatku  od  użytku  prywatnego  pojazdów 
objętych tym ograniczeniem.  
Z  wnioskiem  o  możliwość  stosowania  ograniczenia  w  odliczaniu  podatku  VAT  od 
wydatków  związanych  z  tego  typu  samochodami  wystąpiła  również  Estonia,  która 
wyraziła chęć wprowadzenia ograniczenia od 1 lipca 2014 r. Obecnie nie są stosowane 
ograniczenia w prawie do odliczenia podatku w zakresie samochodów i paliwa do ich 
napędu. 
Ograniczone do 50% prawo do odliczenia podatku od pojazdów używanych na potrzeby 
transportu pasażerskiego i transportu towarów (w tym pojazdy używane do przewozu 
pasażerów i towarów) stosowane jest również w Belgii.  
Na  terenie  Hiszpanii  obowiązuje  zasada,  zgodnie  z  którą  podatek  VAT  podlega 
odliczeniu od tego typu pojazdów w 50%. Możliwe jest odliczenie w innej wysokości 
niż  50%,  jednakże  wówczas  podatnik  musi  wykazać,  że  używa  takiego  pojazdu  do 
działalności gospodarczej w wyższej proporcji.  
Wszystkie wymienione powyżej państwa członkowskie Unii Europejskiej podkreślają, 
że w przypadku wykorzystywania ww. pojazdów bardzo trudne jest dokładne określenie 
zakresu ich  wykorzystywania  do  celów  niezwiązanych  z  prowadzeniem  działalności 
gospodarczej,  a  nawet  jeśli  jest  to  możliwe,  procedura  jest  bardzo  skomplikowana 
i czasochłonna.  W  związku  z  tym  ułatwieniem  w  takiej  sytuacji  jest  wprowadzenie 
ograniczenia w odliczaniu  podatku  z  tego  tytułu  przy  równoczesnym  odejściu  od 
obowiązku  rozliczania  VAT  w przypadku wykorzystywania takich pojazdów do 
prywatnych celów. 
 
                                                 
5 Dz. Urz. UE L 113 z 25.04.2013, str. 11. 
4 
 
W kilkunastu państwach członkowskich w stosunku do tego typu pojazdów stosuje się 
całkowite  ograniczenie  w  odliczaniu,  np.  w  Bułgarii  podatek  VAT  z  tytułu  nabycia 
samochodu osobowego nie podlega odliczeniu. Istnieje możliwość odliczenia podatku 
tylko jeżeli samochód jest wynajmowany.  
Całkowity zakaz odliczania podatku z tego tytułu stosuje również Cypr. Wyjątkiem od 
zakazu  odliczania  są  objęte  miedzy  innymi  pojazdy,  które  zostały  nabyte  w  celu  ich 
zbycia (pojazd musi być sprzedany przed jego użyciem).  
Również  w  Danii  podatek  VAT  z  tytułu  nabycia,  wynajmu/leasingu  samochodów 
przeznaczonych do przewozu do 9 osób nie podlega odliczeniu.  
Natomiast we  Francji podatnicy  nie mają prawa do odliczenia podatku  VAT z tytułu 
nabycia pojazdów, które są przeznaczone do transportu osób, nawet jeżeli pojazdy te są 
wykorzystywane  również  do  przewozu  towarów.  Wyjątkiem  są  m.in.  pojazdy  mające 
być przedmiotem leasingu. 
Brak  prawa  do  odliczenia  podatku  VAT  w  stosunku  do  pojazdów  posiadających  do 
9 miejsc stosowany jest również w Grecji.  
Całkowity  zakaz  odliczania podatku przy nabyciu tego typu pojazdów funkcjonuje 
również  na  terenie  Irlandii.  Wyjątek  stanowią  m.in.  samochody  przeznaczone  do 
odprzedaży.  
Brak prawa do odliczenia podatku VAT z tytułu nabycia samochodów osobowych jest 
również  stosowany  w  Szwecji.  W  tym  państwie  członkowskim  funkcjonuje  również 
ograniczone do 50% prawo do odliczenia podatku, które ma zastosowanie do pojazdów 
leasingowanych lub wynajmowanych do celów działalności gospodarczej.  
Na  Węgrzech  co  do  zasady  podatek  VAT  od  tego  typu  samochodów  nie  może  być 
odliczany. Wyjątek stanowią m.in. samochody przeznaczone do odprzedaży.  
Natomiast w Austrii podatnicy nie mogą odliczyć podatku VAT od wydatków z tytułu 
nabycia, wynajmu, leasingu czy utrzymania i używania samochodów osobowych.  
Całkowity  zakaz  odliczania  podatku  VAT  przy  zakupie  czy  wynajęciu  samochodów 
osobowych i niektórych pojazdów stosuje również Chorwacja. 
5 
 
Na  Litwie  podatnicy  nie  mają  prawa  do  odliczania  podatku  VAT  przy  zakupie 
samochodów  osobowych,  które  przeznaczone  są  do  przewozu  nie  więcej  niż  9  osób 
(wraz z kierowcą).  
Całkowity  zakaz  odliczania  podatku  VAT  przy  zakupie  pojazdów  silnikowych  oraz 
paliwa wykorzystywanego do ich napędu obowiązuje również na Malcie. 
Również  w  Portugalii  obowiązuje  całkowity  zakaz  odliczania  podatku VAT przy 
zakupie  pojazdów  silnikowych  i  paliwa  do  ich  napędu.  Wyjątkiem  zostały  objęte 
niektóre  paliwa,  tj.  olej  napędowy,  gaz  płynny  i  biopaliwa  –  przy nabyciu których 
stosuje się 50% ograniczenie. 
Finlandia dopuszcza w przypadku samochodów osobowych  pełne  odliczenie  podatku 
od wydatków związanych z tego typu pojazdami, ale pod warunkiem że wydatki te są 
całkowicie związane z działalnością gospodarczą podatnika.  
Luksemburg  nie  stosuje  żadnych  ograniczeń  w  odliczaniu  podatku  związanego 
z wykorzystywanymi  przez  podatników  pojazdami,  ale  przy  wskazaniu,  że  poniesione 
wydatki związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą. 
Niemcy na mocy decyzji wykonawczej Rady z dnia 13 listopada 2012 r. 
(2012/705/UE)stosują całkowity zakaz odliczania podatku od towarów i usług (w tym 
również  w  stosunku  do  samochodów)  wykorzystywanych  w  ponad  90%  do  celów 
prywatnych  podatnika  lub  jego  pracowników.  Jeżeli  jednak  ww.  współczynnik  jest 
niższy  wówczas  podatnik  ma  prawo  do  odliczenia  podatku  w  całości,  jednakże 
każdorazowe prywatne użycie musi być opodatkowane. 
Pełne  prawo  do  odliczenia  podatku  w  stosunku  do  nabywanych  przez  podatnika 
samochodów stosowane jest również w Czechach. Jeżeli jednak samochód używany jest 
do  celów  innych  niż  działalność  gospodarcza  wówczas,  podobnie jak w systemie 
niemieckim, podatnik obowiązany jest do opodatkowania takiego użycia.  
W  Holandii  podatnicy  odliczają  podatek  VAT  od  nabywanych  pojazdów,  jednakże 
każdorazowe użycie do  celów prywatnych skutkuje obowiązkiem rozliczenia podatku 
z tego tytułu.  
Brak jest informacji w IBFD co do zasad odliczenia podatku w stosunku do 
nabywanych przez podatnika samochodów na Słowacji i w Słowenii.  
                                                 
6 Dz. Urz. UE L 319 z 16.11.2012, str. 8. 
6 
 
Problemy  dotyczące  określenia  zakresu  wykorzystywania  samochodów  osobowych 
i niektórych pojazdów samochodowych  do  celów  niezwiązanych  z  prowadzeniem 
działalności  gospodarczej  zostały  również  zdiagnozowane  w  Polsce.  Problemom  tym 
towarzyszyło  „sztuczne”  kształtowanie  się  rynku  samochodowego  wywołane 
konsekwencjami  płynącymi  z  wyroku  Trybunału  Sprawiedliwości  Unii  Europejskiej 
(dalej: TSUE) w sprawie C-414/07  Magoora.  W  rzeczywistości  doszło  do 
zróżnicowania  rynku  samochodowego,  którego  przyczyną  było  w  dużej  mierze 
nierówne podatkowe traktowanie poszczególnych, podobnych samochodów. Analizując 
różne  koncepcje  usuwania  zakłóceń  na  rynku  samochodowym  oraz  potrzebę 
zapewnienia neutralności podatkowej, uznano, że w warunkach polskich optymalnym 
wyborem  (z  punktu  widzenia  zachowania  równowagi  budżetowej  i  zachowania 
interesów  podatników  wykorzystujących  samochody  w  działalności  gospodarczej) 
będzie  wdrożenie  koncepcji  ograniczonego  prawa  do  odliczania  z  jednoczesnym 
brakiem opodatkowania ich użytku prywatnego. Odrzucono w ramach tych analiz ideę 
pełnego  odliczenia  VAT  i  opodatkowania  użytku  prywatnego  na  zasadach  ogólnych 
(idea  była  zbyt  kosztowna  dla  budżetu  państwa,  wiązała  się  również  z  wyrażeniem 
zgody na nieopodatkowanie istotnej części prywatnej konsumpcji przedsiębiorców lub 
ich pracowników w sytuacji gdy u innych osób taka konsumpcja jest opodatkowana na 
zasadach  ogólnych).  Zrezygnowano  również  w  tych  analizach  z  koncepcji  pełnego 
odliczenia  oraz  wprowadzenia  ryczałtowego  opodatkowania  prywatnego  użytku  jako 
systemu skomplikowanego i kosztownego budżetowo, mogącego rodzić spory między 
przedsiębiorcami a  administracją  podatkową  (należy  zwrócić  uwagę,  że  tego  rodzaju 
system  stosowany  w  Holandii  był  już  przedmiotem  orzeczenia  TSUE),  natomiast 
w przypadku  obligatoryjnego  ryczałtu  wymagającego  precedensowej  derogacji,  której 
efekt koncepcyjny byłby zbliżony do wnioskowanego przez Polskę rozwiązania.  
Wybrana  przez  Polskę  koncepcja  rozwiązania  „kwestii  samochodowej”,  jak  już 
wskazano,  jest  najpowszechniej  stosowana  wśród  państw  członkowskich  UE  i  była 
(w wersji  ostatecznie  przyjętej  w  decyzji  derogacyjnej)  wspierana  przez  Komisję 
Europejską.  
                                                 
7  Wnioskowane  rozwiązanie  zakłada  –  za  pomocą  ograniczonego  odliczenia  –  „niejako” jednorazowe 
ryczałtowe „opodatkowanie” prywatnego użytku zamiast opodatkowania rozciągniętego w czasie. Należy 
jednak  zwrócić  uwagę,  że  efekt  jednorazowego  „opodatkowania”  będzie  łagodzony wprowadzanym 
systemem korekt. 
7