Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

13.  Związki  zawodowe  ponownie  wyraziły  sprzeciw  wobec  propozycji  dotyczącej 
uchylenia przepisu  umożliwiającego  zawarcie  ponadzakładowego  układu  zbiorowego 
pracy  dla  cywilnych  pracowników  uczelni  publicznych  przez  ministra  nadzorującego 
uczelnie.  
Uwaga nie została uwzględniona, ponieważ minister nadzorujący nie jest pracodawcą 
pracowników uczelni publicznych (jest nim rektor), ani nie ustala już limitu środków na 
wynagrodzenia  w  uczelniach.  Przepisy  rozporządzenia  dotyczące  warunków 
wynagradzania  za  pracę  i  przyznawania  innych  świadczeń  związanych  z  pracą  dla 
pracowników zatrudnionych w uczelni publicznej będą obowiązywać do czasu objęcia 
tych pracowników układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania; 
14.  Minister  nie  uwzględnił  uwag  zgłaszanych  przez  KRASP,  Komitet  Ewaluacji 
Jednostek  Naukowych,  RGNiSW,  PAN  w  sprawie  złagodzenia  jednego  z  warunków 
uzyskania  tytułu  profesora  dotyczącego  uczestniczenia co najmniej trzy razy 
w charakterze promotora lub promotora pomocniczego w przewodzie doktorskim. 
Opieka  naukowa  nad  osobami  przygotowującymi  rozprawy  doktorskie  jest  istotnym 
elementem rozwoju młodej  kadry  naukowej.  Uwzględniono  natomiast  wniosek 
o wprowadzenie trybu odwoławczego w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego; 
15.  Uwzględniono  uwagę  PAN,  wpisując  Prezesa  PAN  do  grona  osób,  którym 
udostępnia  się  informacje  zawarte  w  ogólnopolskim  wykazie osób, którym nadano 
stopnie naukowe i  tytuł  profesora  oraz  danych  zawartych  w  ogólnopolskiej  bazie 
streszczeń  i  recenzji  rozpraw  doktorskich  oraz  autoreferatów i recenzji 
w postępowaniach habilitacyjnych;  
Ponadto, doprecyzowano definicje „efektów uczenia  się”  i  „potwierdzania  efektów 
uczenia  się”.  Ujednolicono  stosowaną  w  ustawie  terminologię  dotyczącą  pojęć: 
„program  kształcenia”,  „program  studiów”,  „plan studiów”. Doprecyzowano, 
w związku  z  uwagą  PKA,  przepisy  art.  11  ustawy  dotyczące  trybu  uzyskiwania 
uprawnień  do  prowadzenia  studiów  na  określonym  kierunku,  poziomie  i  profilu 
kształcenia.  W  związku  z  uwagami  zgłoszonymi  przez  KRASP,  KRePSZ,  RGNiSW, 
Obywateli Nauki, KEJN określono minimalny wymiar czasu pracy osób zatrudnionych 
w uczelni na niepełnym etacie, zaliczanych do minimum kadrowego kierunku o profilu 
praktycznym.  Doprecyzowano  przepisy  zapewniające  studentom  kontynuację  studiów 
w  przypadku  cofnięcia  lub  wygaśnięcia  uprawnienia  do  prowadzenia  studiów  na 
określonym  kierunku,  poziomie  i  profilu.  Nie  uwzględniono  natomiast  zgłaszanego 
60 
 
przez  uczelnie  postulatu  dotyczącego  wprowadzenia  filozofii  jako  drugiego  kierunku 
studiowanego bez wnoszenia opłat. Zgodnie z art. 170b ustawy – Prawo o szkolnictwie 
wyższym na studiach stacjonarnych w uczelni publicznej jako drugi kierunek studiów 
bez wnoszenia opłat mogą być studiowane kierunki studiów związane z dyscyplinami 
artystycznymi,  które  ze  względu  na  swoją  specyfikę  i  poziom,  wymagają  wiedzy 
i umiejętności  uzyskanych  w  drodze  wcześniejszego  ukończenia  studiów drugiego 
stopnia. 
Uwzględniając  uwagi  Prezesa  PAN,  w  celu  zrównania  dostępu  do  kredytów 
studenckich przez uczestników studiów doktoranckich w uczelniach i jednostkach 
naukowych,  zaproponowano  zmianę  ustawy  z  dnia  17  lipca  1998  r.  o  pożyczkach 
i kredytach  studenckich  (Dz.  U.  Nr  108,  poz.  685,  z  późn.  zm.)  skutkującą 
przywróceniem  możliwości  ubiegania  się  o  ten  kredyt  przez  doktorantów,  którzy 
odbywają studia doktoranckie poza uczelnią.  
3.  Wpływ aktu normatywnego na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa 
i budżet jednostek samorządu terytorialnego 
Różnice w obliczeniach w porównaniu z tekstem założeń do ustawy wynikają ze zmian 
wprowadzonych w trakcie prac nad nowelizacją, z przesunięcia terminu wejścia w życie 
ustawy  (trzy  miesiące  od  dnia  ogłoszenia)  oraz z uwzględnienia  w  OSR,  inaczej  niż 
w założeniach,  tylko  uczelni  publicznych  (uczelnie  niepubliczne  nie  są  jednostkami 
sektora finansów publicznych, podobnie jak instytuty badawcze). 
3.1. 
Budżet państwa 
3.1.1.  Koszty wymagające dodatkowych środków z budżetu państwa 
Ustawa  nie  przewiduje  kosztów,  które  wymagałyby  dodatkowych  środków  z  budżetu 
państwa. 
3.1.2.  Koszty niewymagające dodatkowych wydatków z budżetu 
Przedstawione  w  tej  części  skutki  finansowe  ustawy  nie  będą  niosły  za  sobą 
konieczności  wydatkowania  dodatkowych  środków  budżetowych.  Koszty  po  stronie 
MNiSW  zostaną  pokryte  w  ramach  środków  będących  w  dyspozycji  ministra 
właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. 
Koszty budowy i utrzymania do 2015 r. repozytorium prac dyplomowych,  a  także 
rozszerzenia Zintegrowanego Systemu Informacji o Nauce i  Szkolnictwie  Wyższym 
„POL-on” pokryte będą ze środków europejskich przy wkładzie krajowym na poziomie 
61 
 
15%. Koszty utrzymania repozytorium i dodatkowych elementów systemu po 2015 r. 
pokryte będą ze środków własnych MNiSW.  
W obliczeniach przewidziano również wzrost wydatków po stronie MNiSW w związku 
ze zmianami w ustawie.  Wzrost  zadań  wiązał  się  będzie  przede  wszystkim 
z wprowadzeniem monitoringu karier zawodowych absolwentów z wykorzystaniem 
danych z systemu ubezpieczeń  społecznych  oraz  obsługą  systemu  POL-on. Koszty 
zostały  oszacowane  z  uwzględnieniem  kosztu  pracy  1  pracownika  o  średnim 
wynagrodzeniu  w  MNiSW  (w  przeliczeniu  na  cały  rok)  i  będą  pokrywane  w  ramach 
środków będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. 
W przypadku monitoringu karier koszt pracy pracowników ZUS jest zaniedbywalny 
i został pominięty w obliczeniach. 
Uwzględniono  także  koszt  funkcjonowania  Konwentu  Rzeczników  działającego  przy 
ministrze właściwym do spraw szkolnictwa wyższego. Kluczowe założenia dotyczące 
np.  liczby  spotkań  w  ciągu  roku,  liczby  spraw,  honorariów,  zwrotu  kosztów  podróży 
przyjęte  zostały  na  podstawie  doświadczeń  Ministerstwa  z  podmiotami  o  podobnym 
charakterze. MNiSW szacuje, że koszt ten zamknie się w kwocie 160 tys. zł rocznie. 
Nie  wpłynie  natomiast  na  wzrost  kosztów  rozszerzenie  zakresu  uprawnionych  do 
otrzymywania  stypendiów  o  żołnierzy  zawodowych,  kandydatów  na  żołnierzy 
zawodowych,  funkcjonariuszy  służb  publicznych  oraz  funkcjonariuszy  służb 
państwowych  w  służbie  kandydackiej,  którzy  nie  zostali  skierowani  na  studia  przez 
przełożonych i nie otrzymywali pomocy w związku z pobieraniem nauki na podstawie 
odrębnych przepisów. Jedynym skutkiem ustawy będzie niewielki wzrost liczby osób 
uprawnionych do uzyskiwania stypendiów, wśród których następnie będzie rozdzielane 
wsparcie na podstawie właściwych w danej uczelni kryteriów. 
Projekt  ustawy  przewiduje  możliwość  wprowadzenia  przez  Prezesa  PAN  oraz 
ministrów  nadzorujących  instytuty  badawcze  stypendiów  za  wybitne  osiągnięcia 
doktorantów na studiach doktoranckich prowadzonych przez instytuty  naukowe  PAN 
lub  instytuty  badawcze.  Stypendia  te  będą  finansowane  w  ramach  dotychczasowych 
środków  właściwych  dysponentów.  Liczba  doktorantów ww. jednostek wynosi ok. 
3 tys., co stanowi ok. 7–8%  liczby  doktorantów  ogółem.  Zważywszy,  iż  stypendium 
ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego za wybitne osiągnięcia może być 
przyznane maksymalnie 100 doktorantom na studiach doktoranckich prowadzonych 
przez uczelnie w kwocie maksymalnie 25 tys. zł, przyjmując te same proporcje i realną 
62 
 
wysokość  stypendium  przyznanego  na  rok  akademicki  2012/2013  (22  tys.  zł),  łączny 
koszt  przyznania  stypendium  za  wybitne  osiągnięcia  dla  12  doktorantów  jednostek 
naukowych nie powinien  przekroczyć  kwoty  264  tys.  zł.,  z  czego  maksymalnie 
154 tys. zł  (7  stypendiów)  –  dla doktorantów instytutów naukowych  PAN  (część  28) 
i 110  tys.  zł  –  łącznie  dla doktorantów jednostek finansowanych przez  właściwych 
ministrów,  tj.  ministra  właściwego  ds.  zdrowia,  ministra  właściwego  ds.  gospodarki, 
ministra właściwego ds. środowiska, ministra właściwego ds. rolnictwa  oraz Ministra 
Obrony Narodowej  (czyli  koszt  22 tys.  zł  stypendium  przyznawanego  przez  każdego 
z wymienionych ministrów). Liczba stypendiów i  ich  wysokość  może  być  jednak 
ustalona przez właściwych ministrów i Prezesa PAN na niższym lub wyższym poziomie 
(rozwiązanie to ma charakter fakultatywny), np. Minister Zdrowia deklaruje przyznanie 
3 stypendiów i przeznaczenie na ten cel 60 tys. zł w ramach posiadanych przez niego 
środków.  Zatem  odpowiednie  środki  na  ten  cel  będą  wygospodarowywane  w  ramach 
budżetu  PAN  i  budżetów  ministrów  nadzorujących  poszczególne instytuty badawcze. 
Z tego  też  powodu  powyższe  kwoty  nie  zostały  uwzględnione  w  zbiorczej  tabeli  ze 
skutkami finansowymi ustawy. 
Dodatkowych  środków  nie  będzie  wymagać  również  przyznanie  prawa  doktorantom 
instytutów badawczych i instytutów naukowych  PAN  do  otrzymywania  pożyczek 
i kredytów studenckich na podstawie ustawy z dnia 17  lipca  1998  r.  o  pożyczkach 
i kredytach studenckich.  Kredyty i pożyczki dla tej  grupy doktorantów będą udzielane 
w  ramach  środków,  którymi  obecnie  dysponuje  Fundusz  Pożyczek i Kredytów 
Studenckich. 
3.1.3.  Skutki budżetowe likwidacji kolegiów 
Przedmiotowy projekt będzie miał wpływ na sektor finansów publicznych w zakresie 
likwidacji  wyłącznie  20  publicznych  zakładów  kształcenia  nauczycieli  prowadzonych 
przez  4  samorządy  województw  i  1  samorząd  miasta,  ponieważ  większość  organów 
prowadzących  publiczne  zakłady  kształcenia  nauczycieli  podjęła  już  uchwały 
intencyjne w sprawie zaprzestania rekrutacji na pierwszy rok i likwidacji: 
−  z końcem roku szkolnego 2013/2014 – 12 kolegiów, 
−  z  końcem  roku szkolnego 2014/2015 –  21 kolegiów  (stan  na  dzień  6  września 
2013 r.). 
63 
 
Ponadto,  z  końcem  roku  szkolnego  2012/2013  przestały  funkcjonować  w  systemie 
oświaty  2  zakłady  kształcenia  nauczycieli,  gdyż  włączono  je  z  dniem  1  października 
2013 r. w struktury szkolnictwa wyższego. 
Publiczne  zakłady  kształcenia  nauczycieli  finansowane  są  z  części  oświatowej 
subwencji  ogólnej.  W  odniesieniu  do  20  zakładów  kształcenia  nauczycieli,  o  których 
mowa  powyżej,  w  2013  r.  naliczono  jednostkom  samorządu  terytorialnego  kwotę 
44.095  tys.  zł,  uwzględniając  4.359  słuchaczy  kolegiów  i  110  wychowanków 
internatów.  
Stosownie do art. 27 i art. 28 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek 
samorządu  terytorialnego  (Dz.  U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, z  późn.  zm.)  sposób 
ustalania  subwencji  oświatowej  jest  wprost  przesądzony  ustawą,  a  kwota  subwencji 
określana  jest  corocznie  w  ustawie  budżetowej.  Podstawę  działań  zmierzających  do 
zaplanowania  w  kolejnych  latach  budżetowych  środków  ujmowanych  w  części 
oświatowej  subwencji  ogólnej  stanowi  przepis  art.  28  ust.  1  ww.  ustawy.  W  świetle 
powyższego kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich 
jednostek  samorządu  terytorialnego  ustala  się  w  wysokości  łącznej  kwoty  części 
oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku 
bazowym,  skorygowanej  o  kwotę  innych  wydatków  z  tytułu  zmiany  realizowanych 
zadań oświatowych.  
Podziału  subwencji  oświatowej  –  po odliczeniu rezerwy ustawowej –  między  gminy, 
powiaty i województwa samorządowe dokonuje się według kryteriów ustalonych przez 
ministra  właściwego  ds.  oświaty  i  wychowania,  zgodnie z zasadami przyjmowanymi 
w rozporządzeniu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla 
jednostek  samorządu  terytorialnego  w  danym  roku,  biorąc  pod  uwagę  zakres 
realizowanych  przez  te  jednostki  zadań  oświatowych,  z  uwzględnieniem 
w szczególności typów i rodzajów szkół i placówek oświatowych prowadzonych przez 
jednostki, stopni awansu zawodowego nauczycieli oraz liczby uczniów i wychowanków 
w tych szkołach i placówkach oświatowych (art. 28 ust. 5 i 6). 
Zakres  zadań  oświatowych  realizowanych  przez  poszczególne  jednostki  samorządu 
terytorialnego, stanowiący podstawę do naliczenia subwencji oświatowej na dany rok 
budżetowy, określany jest na podstawie danych o liczbie: 
−  uczniów (wychowanków) wykazanych w systemie informacji oświatowej (według 
stanu  na  dzień  30  września  i  dzień  10  października  roku  poprzedzającego  rok 
64