Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych

§ 6. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2014 r.2)

M I N I S T E R F I N A N S Ó W

2) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 kwietnia 2011 r.
w sprawie wpłat na pokrycie kosztów działalności Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura (Dz. U. Nr 90
poz. 522), które utraciło moc z dniem wejścia w życie art. 7 ustawy z dnia ... o zmianie niektórych ustaw
w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach
emerytalnych (Dz. U. poz. ...)
4



UZASADNIENIE

Wydanie rozporządzenia w sprawie wpłat na pokrycie kosztów działalności Rzecznika
Ubezpieczonych i jego Biura jest spowodowane zmianą zakresu spraw przekazanych do
uregulowania aktem wykonawczym wydanym na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku
Ubezpieczonych (Dz. U. z 2013 r. poz. 290). Na podstawie art. 7 ustawy z dnia … o zmianie
niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków
zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. …) koszty działalności
Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura będą ponosiły również zagraniczne zakłady
ubezpieczeń.

W odniesieniu do obowiązującego obecnie rozporządzenia zmiany polegają na podwyższeniu
stawki opłat ponoszonych przez zakłady ubezpieczeń z tytułu pokrycia kosztów działalności
Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura do wysokości 0,01% składki przypisanej brutto oraz
rozszerzeniu katalogu podmiotów ponoszących ww. koszty o zagraniczne zakłady
ubezpieczeń, o których mowa w art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950 z późn. zm.).

Podwyższenie stawki opłat ponoszonych przez zakłady ubezpieczeń z tytułu pokrycia
kosztów działalności Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura i rozszerzenie katalogu
podmiotów ponoszących ww. koszty jest spowodowane rosnącymi kosztami Biura Rzecznika
Ubezpieczonych związanymi przede wszystkim z rozpatrywaniem skarg na działalność
zakładów ubezpieczeń oraz prognozowanymi mniejszymi wpłatami od zakładów ubezpieczeń
i powszechnych towarzystw emerytalnych.

Wypełnianie przez Rzecznika Ubezpieczonych zadań ustawowych jest związane m.in.
z rozpatrywaniem skarg dotyczących ubezpieczeń gospodarczych i z zakresu zabezpieczenia
społecznego. Ze sprawozdania Rzecznika Ubezpieczonych za rok 2012 wynika, że liczba
skarg z zakresu ubezpieczeń gospodarczych kierowanych do Rzecznika Ubezpieczonych
wzrosła z 7 631 w roku 2008 do 15 273 w roku 2012. W ww. okresie liczba rozpatrywanych
skarg dotyczących działalności zakładów ubezpieczeń zwiększyła się o 100%. W I półroczu
5

2013 roku Rzecznik Ubezpieczonych otrzymał 8543 pisemne skargi z zakresu ubezpieczeń
gospodarczych. Dla porównania w I półroczu 2012 roku wpłynęło 7443 skarg, co oznacza, iż
nastąpił wzrost o 14,8%. Do ustawowych zadań Rzecznika Ubezpieczonych należy również
m.in. rozpatrywanie skarg z zakresu zabezpieczenia społecznego. Jednakże liczba skarg
z tego zakresu, z których w kolejnych latach ponad 90% dotyczyło działalności
powszechnych towarzystw emerytalnych była znacznie niższa niż liczba skarg na działalność
zakładów ubezpieczeń. W latach 2008–2012 liczba takich skarg wynosiła odpowiednio 141,
1186, 117, 119 oraz 143. Znacząco wyższa liczba skarg na działalność PTE w 2009 r. była
spowodowana skargą zbiorową (1048 osób) na działalność jednego z PTE. W 2009 r. skargi
z zakresu zabezpieczenia społecznego stanowiły 12,16% wszystkich skarg rozpatrywanych
przez Rzecznika Ubezpieczonych, natomiast w pozostałych latach ich udział nie przekraczał
1,81% (pozostałe skargi dotyczyły ubezpieczeń gospodarczych i były związane
z działalnością zakładów ubezpieczeń).

Ze sprawozdań Rzecznika Ubezpieczonych za kolejne lata kalendarzowe oraz pisma
Rzecznika Ubezpieczonych do Ministra Finansów z dnia 29 maja 2013 r. wynika, iż
przychody Biura Rzecznika z tytułu opłat zakładów ubezpieczeń w analizowanym okresie
wzrosły 4,07 mln zł do 4,236 mln zł i w zależności od roku stanowiły około 70%–75%
przychodów Biura. Opłaty PTE w analizowanym okresie wzrosły z 1,36 mln zł do
1,869 mln zł i stanowiły 25%–30% przychodów Biura Rzecznika. Oznacza to, że opłaty PTE
w praktyce były w dużym stopniu wykorzystywane na pokrycie kosztów Rzecznika
Ubezpieczonych związanych z wykonywaniem przez Rzecznika Ubezpieczonych zadań
ustawowych z zakresu ubezpieczeń gospodarczych.

W oparciu o sprawozdania Rzecznika Ubezpieczonych, dane na temat rocznego zbioru
składki brutto zakładów ubezpieczeń na stronach KNF oraz przebieg toczących się prac nad
projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty
emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (których
skutkiem będzie prawdopodobnie znaczące zmniejszenie przychodów Biura Rzecznika
Ubezpieczonych z tytułu opłat PTE) należy wnioskować, że przy utrzymaniu
dotychczasowego wskaźnika opłat zakładów ubezpieczeń, w następnych latach dochody
Biura Rzecznika Ubezpieczonych mogą być niewystarczające na pokrycie wydatków
i w konsekwencji uniemożliwić wykonywanie ustawowych zadań przez Rzecznika.

6

Rada Ministrów w dniu 27 września 2013 roku zatwierdziła ostateczną wersję projektu
budżetu państwa na rok 2014. Planowane dochody Rzecznika Ubezpieczonych w roku 2014
wyniosą 7,09 mln zł, natomiast planowane wydatki wyniosą 7,29 mln zł. Prognozowane
wydatki są wyższe o 200 tys. zł od dochodów w związku ze zmianą siedziby Biura Rzecznika
Ubezpieczonych od 1 lipca 2013 roku. Brak pokrycia wydatków w dochodach został
wykazany w projekcie planu finansowego Rzecznika Ubezpieczonych jako ujemny wynik
finansowy.

Należy również zwrócić uwagę na zmniejszający się w 2013 r. zbiór składki brutto zakładów
ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeń wykonujące działalność w zakresie ubezpieczeń na życie
rezygnują ze sprzedaży ubezpieczeń na życie i dożycie, w których świadczenie zakładu
ubezpieczeń jest równe składce powiększonej o ustalony w umowie ubezpieczenia wskaźnik
(tzw. „polisolokat”). Ma to wpływ na łączną wielkość zbioru składek brutto,
a w konsekwencji na przychody Biura Rzecznika Ubezpieczonych z tytułu opłat zakładów
ubezpieczeń. Z informacji uzyskanych z Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF)
wynika, że zbiór składek brutto z tytułu tzw. „polisolokat” w roku 2011 r. wyniósł
8,03 mld zł. Z danych zamieszczonych na stronach KNF wynika, że łączny zbiór składki
brutto z ubezpieczeń w roku 2012 wyniósł 62,63 mld zł. W I półroczu 2013 r. łączny zbiór
składek brutto z ubezpieczeń wyniósł 29,94 mld zł i był niższy o 3,29 mld zł niż
w analogicznym okresie roku poprzedniego. Spadek łącznego zbioru składek brutto był
spowodowany spadkiem w sektorze ubezpieczeń na życie o 3,58 mld zł, wynikającym
z rezygnacji ze sprzedaży tzw. „polisolokat” przez zakłady ubezpieczeń. Przyjmując
szacunkowo, że w drugim półroczu wystąpi analogiczny spadek zbioru składek brutto, łączny
spadek zbioru składek brutto w 2013 r., w stosunku do poprzedniego roku kalendarzowego,
wyniesie 6,58 mld zł. Przy obecnie stosowanym wskaźniku wysokości opłat ponoszonych
przez zakłady ubezpieczeń ze spadku zbioru składek brutto o 6,58 mld zł wynikałby spadek
opłat na pokrycie działalności Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura ponoszonych przez
zakłady ubezpieczeń o około 445 tys. zł.

W celu zapewnienia skuteczności działalności Rzecznika i jego Biura, biorąc pod uwagę
powyższe, proponuje się zwiększenie wskaźnika opłat zakładów ubezpieczeń z 0,0071% do
0,01% zbioru składek brutto. Przy założeniu zbioru składek brutto z 2012 r. pozwoliłoby to na
wzrost przychodów Biura Rzecznika Ubezpieczonych od krajowych zakładów ubezpieczeń
o około 1,730 mln zł (z kwoty 4,236 mln zł do kwoty 5,966 mln zł). Z kolei przy przyjęciu
7

założeń, zgodnie z którymi spadek zbioru składek brutto w stosunku do roku 2012 wyniesie
6,58 mld zł, zwiększenie opłat do wysokości 0,01% zbioru składek brutto pozwoliłoby na
osiągnięcie przez Biuro Rzecznika Ubezpieczonych szacunkowych przychodów od
krajowych zakładów ubezpieczeń w wysokości 5,339 mln zł, tj. o około 1,103 mln zł więcej
niż w 2012 r. Wzrost przychodów Biura Rzecznika Ubezpieczonych od krajowych zakładów
ubezpieczeń mógłby pozwolić na pokrycie zmniejszenia przychodów Biura z tytuł opłat
powszechnych towarzystw emerytalnych.

W świetle art. 25 ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty
emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych w dniu 3 lutego
2014 r. aktywa otwartych funduszy emerytalnych zostaną zmniejszone do 48,5% wartości
aktywów z dnia 31 stycznia 2014 r. Zgodnie z ww. ustawą począwszy od dnia 1 lipca 2014 r.
członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych będzie miało charakter dobrowolny.
Z informacji zawartej w piśmie Rzecznika Ubezpieczonych do Ministra Finansów wynika, że
w 2012 r. przychody Biura Rzecznika Ubezpieczonych z tytułu opłat powszechnych
towarzystw emerytalnych wyniosły 1,869 mln zł. Trudno przewidzieć wartość aktywów
funduszy wg stanu na dzień 31 stycznia 2014 r. oraz zmianę wartości aktywów otwartych
funduszy emerytalnych w 2014 r., a także dokonanie oceny jaki procent członków OFE
zdecyduje się w nich pozostać. Tym niemniej spadek przychodów Biura Rzecznika
Ubezpieczonych z tytułu opłat PTE może być znaczący. Przy bardzo pesymistycznym
założeniu, że na koniec stycznia 2014 r. wartość aktywów będzie równa 100% wartości
aktywów z dnia 31 grudnia 2012 r., a w okresie luty – grudzień 2014 r. średnioroczna wartość
aktywów otwartych funduszy emerytalnych w 2014 r. będzie równa 48,5% wartości aktywów
z dnia 31 grudnia 2012 r., szacunkowy spadek przychodów Biura Rzecznika Ubezpieczonych
z tytułu opłat PTE wyniesie 810,8 tys. zł.

Proponowane rozszerzenie katalogu podmiotów ponoszących koszty działalności Rzecznika
Ubezpieczonych i jego Biura wiąże się z wprowadzonymi zmianami w art. 22 ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku
Ubezpieczonych i ma na celu zapewnienie równego traktowania krajowych i zagranicznych
zakładów ubezpieczeń. W chwili obecnej koszty działalności Rzecznika Ubezpieczonych
pokrywane są jedynie ze składek krajowych zakładów ubezpieczeń. W ocenie projektodawcy
uprzywilejowane traktowanie zagranicznych zakładów ubezpieczeń nie jest uzasadnione,
ponieważ Rzecznik Ubezpieczonych reprezentuje także interesy ubezpieczonych
8