Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

wychowania przedszkolnego będzie występował jedynie wówczas, gdy
np. dane przedszkole będzie się cieszyło wyjątkowo dużym zainteresowaniem
ze strony rodziców.
Jeżeli po przyjęciu kandydatów zamieszkałych na terenie danej gminy,
publiczne przedszkole (publiczna inna forma wychowania przedszkolnego)
dysponuje nadal wolnymi miejscami, można przyjąć dzieci zamieszkałe poza
obszarem tej gminy, które ubiegają się o przyjęcie do tego przedszkola lub
innej formy wychowania przedszkolnego. Do przyjęcia tych dzieci stosuje się
przepisy dotyczące pierwszego i drugiego etapu postępowania rekrutacyjnego
przeprowadzanego w stosunku do dzieci zamieszkałych na terenie gminy.
Dzieci nieposiadające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego są
przyjmowane do publicznego przedszkola integracyjnego oraz oddziału
integracyjnego w publicznym przedszkolu ogólnodostępnym na zasadach
opisanych powyżej (propozycja brzmienia art. 20c ust. 8 – art. 1 pkt 12
projektu ustawy).
1.3. Rekrutacja do publicznych szkół podstawowych i gimnazjów
Aktualnie szczegółowe zasady rekrutacji do publicznych szkół podstawowych
i gimnazjów określają przepisy § 3–5 rozporządzenia z dnia 20 lutego 2004 r.
w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych oraz przepisy rozporządzenia
z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola
oraz publicznych szkół.
Wymienione przepisy przede wszystkim gwarantują przyjęcie do szkół
podstawowych i gimnazjów z wyznaczonymi obwodami kandydatów
zamieszkałych w obwodach tych szkół. W przypadku gdy taka szkoła
dysponuje wolnymi miejscami, na wniosek rodziców, można przyjąć do niej
również kandydatów zamieszkałych poza obwodem szkoły. Kryteria, którymi
powinien kierować się dyrektor przyjmując kandydatów zamieszkałych poza
obwodem szkoły, są uregulowane w statutach odpowiednio szkół
podstawowych i gimnazjów. Przepisy rozporządzenia z dnia 20 lutego 2004 r.
w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych wskazują jedynie, że
absolwenci szkół podstawowych posiadający tytuł laureata konkursu
15
przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim i ponadwojewódzkim, mają prawo
dowolnego wyboru gimnazjum, w konsekwencji zobowiązano dyrektorów
gimnazjów do przyjęcia tych uczniów.
Podzielając stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, że przedstawione wyżej
kwestie wymagają uregulowania ustawowego, proponuje się następujące
rozstrzygnięcia w przepisach projektu (propozycja brzmienia art. 20a ust. 4 i 5;
art. 20d ust. 1 i art. 20e ustawy – art. 1 pkt 12 projektu ustawy).
Zachowane zostaje dotychczasowe rozwiązanie gwarantujące miejsce w szkole
z wyznaczonym obwodem kandydatom zamieszkałym w obwodzie tej szkoły.
Wobec tych kandydatów nie przeprowadza się postępowania rekrutacyjnego –
są oni przyjmowani do publicznej szkoły podstawowej lub publicznego
gimnazjum z wyznaczonym obwodem z urzędu (proponowane brzmienie
art. 20a ust. 5 ustawy). Oznacza to, że dyrektor nie może odmówić przyjęcia do
szkoły kandydata zamieszkałego w jej obwodzie. Obowiązkiem rodziców
w tym przypadku jest jedynie zgłoszenie dyrektorowi szkoły, że ich dziecko
będzie uczęszczało do szkoły (proponowane brzmienie art. 20e ust. 1 ustawy).
Przepisy projektu ustawy zaspokajając w pierwszej kolejności miejsca nauki
uczniom zamieszkałym w obwodzie danej szkoły mają na uwadze dobro
dziecka, w tym zapewnienie dziecku możliwości regularnego uczęszczania na
zajęcia szkolne. Ponadto, ze względu na ukształtowanie sieci szkolnej
w sposób zapewniający spełnienie warunków określonych w art. 17 ust. 2
ustawy, rozstrzygnięcie takie sprzyja również zaspokojeniu potrzeb osób, które
z przyczyn losowych mają trudną sytuację, w szczególności rodzinną lub
zdrowotną (szkoła obwodowa jest szkołą łatwo dostępną, z założenia znajduje
się w dogodnym położeniu względem miejsca zamieszkania).
W przypadku, gdyby o przyjęcie do szkoły z wyznaczonym obwodem ubiegali
się kandydaci zamieszkali poza obwodem tej szkoły, o ile szkoła dysponuje
wolnymi miejscami, przewiduje się przeprowadzenie postępowania
rekrutacyjnego (propozycja brzmienia art. 20e ust. 3 i 4 ustawy).
W postępowaniu rekrutacyjnym brane są pod uwagę przesłanki sprzyjające
wychowawczej i opiekuńczej roli rodziny, określone przez organ prowadzący
szkołę, uwzględniające zapewnienie jak najpełniejszej realizacji potrzeb
dziecka i jego rodziny oraz lokalnych potrzeb społecznych. Zachowuje się
16
uprawnienia kandydatów posiadających
tytuł laureata konkursu
przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim do przyjęcia
do wybranego przez nich gimnazjum.
Opisane wyżej rozwiązania będą miały zastosowanie do szkół podstawowych
i gimnazjów, którym wyznaczono obwód, prowadzonych przez jednostki
samorządu terytorialnego, a także prowadzonych przez osoby prawne inne niż
jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, którym określono
obwód na podstawie art. 58 ust. 2 zdanie drugie ustawy. W przypadku szkół
podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez osobę prawną inną niż
jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną, którym nie
wyznaczono obwodu, proponuje się przeprowadzenie postępowania na
podstawie kryteriów właściwych odpowiednio dla etapu pierwszego i drugiego
dla szkół z wyznaczonym obwodem, tj. z pominięciem kryteriów związanych
z miejscem zamieszkania w obwodzie szkoły.
1.4. Rekrutacja do publicznych szkół ponadgimnazjalnych
Aktualnie, zasady rekrutacji do publicznych szkół ponadgimnazjalnych
określają § 8–11 rozporządzenia z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków
i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia
z jednych typów szkół do innych, a także statuty szkół, które, zgodnie
rozporządzeniem z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, określają szczegółowe zasady
rekrutacji. W rozporządzeniu w sprawie warunków i trybu przyjmowania
uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do
innych przewidziano ogólne kryteria, które należy spełnić przy ubieganiu się
o przyjęcie do każdej szkoły ponadgimnazjalnej, oraz pewne szczególne
rozstrzygnięcia stosowane przy przyjmowaniu do wybranych typów szkół.
Obowiązujące obecnie przepisy przewidują, że do klasy pierwszej publicznej
szkoły ponadgimnazjalnej przyjmuje się ucznia posiadającego świadectwo
ukończenia gimnazjum. Ponadto, w przypadku ubiegania się o przyjęcie do
szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, kandydat musi posiadać
zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia
w określonym zawodzie, wydane na podstawie odrębnych przepisów (ustawa
17
z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy – Dz. U. z 2004 r. Nr 125,
poz. 1317, z późn. zm.).
W obecnym stanie prawnym o przyjęciu kandydatów decydują punkty
przyznane w postępowaniu rekrutacyjnym za spełnienie kryteriów zawartych
w statucie szkoły, które muszą uwzględniać:
− wyniki egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum,
− oceny z języka polskiego i trzech wybranych obowiązkowych zajęć
edukacyjnych,
− szczególne osiągnięcia ucznia wymienione na świadectwie ukończenia
gimnazjum, zwłaszcza ukończenie gimnazjum z wyróżnieniem, udział
w konkursach organizowanych przez kuratorów oświaty, co najmniej na
szczeblu wojewódzkim, osiągnięcia sportowe lub artystyczne, co najmniej
na szczeblu powiatowym.
Zgodnie z § 23 pkt 3 rozporządzenia z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie
warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz
przechodzenia z jednych typów szkół do innych, sposób przeliczania na punkty
wyżej wymienionych kryteriów jest określany corocznie przez kuratorów
oświaty. Skutkiem takiego rozwiązania jest różny sposób określenia tej
punktacji w poszczególnych województwach, co prowadzi do sytuacji,
w której osoby uzyskujące takie same oceny na świadectwie i takie same
wyniki egzaminu gimnazjalnego, mogą być inaczej ocenione w zależności od
województwa, w którym ubiegają się o przyjęcie do szkoły.
Ponadto istnieje możliwość wprowadzenia, na wniosek dyrektora szkoły
skierowany do Ministra Edukacji Narodowej i zaopiniowany przez kuratora
oświaty, dodatkowego kryterium w postaci wyniku sprawdzianu uzdolnień
kierunkowych na warunkach ustalonych przez radę pedagogiczną, jeżeli
program nauczania realizowany w szkole wymaga od kandydatów
szczególnych indywidualnych predyspozycji.
W przypadku równorzędnych wyników uzyskanych w postępowaniu
kwalifikacyjnym pierwszeństwo w przyjęciu do szkoły mają sieroty, osoby
przebywające w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz osoby
umieszczone w rodzinach zastępczych, kandydaci o ukierunkowanych
i udokumentowanych zdolnościach, którym ustalono indywidualny program
18
lub tok nauki oraz kandydaci z problemami zdrowotnymi, ograniczającymi
możliwości wyboru kierunku kształcenia ze względu na stan zdrowia,
potwierdzonymi opinią publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej,
w tym publicznej poradni specjalistycznej.
Niezależnie od opisanych wyżej kryteriów, obowiązujące przepisy w zakresie
rekrutacji przewidują bezwzględne pierwszeństwo w przyjęciu do szkoły
ponadgimnazjalnej kandydatów będących laureatami i finalistami olimpiad
przedmiotowych i laureatami konkursów przedmiotowych o zasięgu
wojewódzkim lub ponadwojewódzkim.
W celu zrealizowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego kryteria
przyjmowania do publicznych
szkół ponadgimnazjalnych określono
w projekcie ustawy. Obecnie obowiązujące rozwiązania są w znacznej mierze
powtórzone w propozycji zawartej w projekcie (proponowane brzmienie
art. 20f – art. 1 pkt 12 projektu ustawy). Tak jak dotychczas, warunkiem
przyjęcia do publicznej szkoły ponadgimnazjalnej jest wcześniejsze
ukończenie gimnazjum, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie
w zawodzie – posiadanie zaświadczenia lekarskiego zawierającego orzeczenie
o braku przeciwwskazań do podjęcia praktycznej nauki zawodu, zgodnie
z przepisami w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół
ponadgimnazjalnych lub wyższych, uczniów tych szkół, studentów
i uczestników studiów doktoranckich. Po spełnieniu przez kandydata wyżej
wymienionych warunków przeprowadzane jest postępowanie rekrutacyjne.
W pierwszym etapie tego postępowania – analogicznie, jak ma to miejsce
obecnie – będą brane pod uwagę wyniki uzyskane na zakończenie nauki
w gimnazjum (odnotowane na świadectwie, potwierdzone zaświadczeniem
o wynikach egzaminu gimnazjalnego oraz stosownymi zaświadczeniami).
W stosunku do obecnych rozwiązań zmianie uległ zakres przedmiotów,
z których oceny obowiązkowo są brane pod uwagę w postępowaniu
rekrutacyjnym. W katalogu wyodrębniono (obok języka polskiego)
matematykę, przedmiot zdawany obecnie obowiązkowo na egzaminie
maturalnym, oraz dwa (a nie jak dotychczas trzy) przedmioty. Ponadto –
zmieniając dotychczasowe rozstrzygnięcia – w projekcie proponuje się
wprowadzenie upoważnienia ustawowego dla ministra właściwego do spraw
19