Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

rodziny wielodzietnej, sprzyjają pogodzeniu obowiązków zawodowych
z obowiązkami rodziców, stwarzają dzieciom poczucie bezpieczeństwa.
Kryteria z tej grupy powinny pośrednio sprzyjać również podwyższaniu
standardu życia rodziny. Kompetencja określania kryteriów tej grupy została
złożona w ręce organów prowadzących przedszkola, szkoły i placówki,
w szczególności jednostek samorządu terytorialnego, ze względu na fakt, że to
te organy, funkcjonując w środowisku lokalnym, są w stanie najlepiej
rozpoznać potrzeby rodzin zamieszkałych na ich terenie. Potrzeby te, jak
również możliwości ich zaspokajania, różnią się w poszczególnych regionach
kraju ze względu m.in. na sytuację gospodarczą, ekonomiczną, jakość
komunikacji w poszczególnych gminach czy powiatach. W związku z tym nie
jest możliwe zaproponowanie jednego uniwersalnego rozwiązania, które
uwzględniłoby wszystkie ważne dla funkcjonowania rodziny okoliczności.
Natomiast organy prowadzące, działające w bezpośredniej relacji ze
społecznością lokalną, w szczególności z rodzinami kandydatów do
publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania
przedszkolnego oraz publicznych szkół i placówek, są w stanie najlepiej
zidentyfikować potrzeby rodzin, które powinny być uwzględnione w procesie
rekrutacji. Z tego też względu zdecydowano się również na wyposażenie
organów prowadzących w uprawnienie do określenia hierarchii kryteriów z tej
grupy. Hierarchia ta jest określana przez przyznanie różnej liczby punktów
poszczególnym kryteriom. Oznacza to dodatkową możliwość wskazania
ważności poszczególnych kryteriów dla zaspokajania potrzeb rodziny w danym
środowisku lokalnym (propozycja brzmienia art. 20c ust. 4–6; art. 20o ust. 4,
art. 20p ust. 1 pkt 3 i ust. 2 – art. 1 pkt 12 projektu ustawy).
Trzecia grupa kryteriów uwzględnia indywidualne zdolności kandydatów, ich
predyspozycje i zainteresowania, które powinny być wzięte pod uwagę przy
dokonywaniu rekrutacji do tych szkół i placówek, w których wymagane są
specjalne predyspozycje (np. szkoły artystyczne, dwujęzyczne, sportowe
i mistrzostwa sportowego, placówki oświatowo-wychowawcze, poszczególne
typy szkół ponadgimnazjalnych). W związku z powyższym proponuje się, aby
przy przyjmowaniu do szkół ponadgimnazjalnych kierować się wynikami
egzaminu przeprowadzonego w ostatnim roku nauki w gimnazjum oraz
10
wynikami
uzyskanymi
na
świadectwie
ukończenia
gimnazjum,
w szczególności ocenami z języka polskiego, matematyki i dwóch wskazanych
przez dyrektora danej szkoły obowiązkowych zajęć edukacyjnych
(w przypadku szkół ponadgimnazjalnych dwujęzycznych ocenę z języka
polskiego, matematyki, języka obcego nowożytnego – przy czym uwzględnia
się ocenę wyższą – oraz jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych),
uzyskaniem świadectwa z wyróżnieniem oraz osiągnięciami wymienionymi na
świadectwie, takimi jak uzyskanie wysokiego miejsca – nagrodzone lub
honorowane zwycięskim tytułem – w zawodach wiedzy, artystycznych
i sportowych organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co
najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie
szkoły, osiągnięcia w aktywności na rzecz innych ludzi, zwłaszcza w formie
wolontariatu, lub środowiska szkolnego (propozycja brzmienia art. 20f ust. 2
ustawy). Ponadto w przypadku szkół ukierunkowanych na rozwój
nieprzeciętnych uzdolnień przewiduje się przeprowadzenie dodatkowych
sprawdzianów, które pozwolą na zdiagnozowanie intelektualnych i fizycznych
możliwości i predyspozycji kandydatów. I tak, na potrzeby rekrutacji do
publicznej szkoły sportowej i szkoły mistrzostwa sportowego lub do oddziału
sportowego w publicznej szkole ogólnodostępnej przewiduje się
przeprowadzanie prób sprawności fizycznej, ustalonych przez polskie związki
sportowe właściwe dla danego sportu, który jest prowadzony w tej szkole lub
oddziale (propozycja brzmienia art. 20h ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy). Natomiast
w przypadku gimnazjów dwujęzycznych, oddziałów dwujęzycznych
i międzynarodowych w gimnazjach ogólnodostępnych przewiduje się
przeprowadzenie sprawdzianu predyspozycji językowych na warunkach
ustalonych przez radę pedagogiczną (propozycja brzmienia art. 7 ust. 1c
i art. 20i ust. 1 ustawy), a do szkół ponadgimnazjalnych dwujęzycznych,
oddziałów
dwujęzycznych
i
międzynarodowych
w
szkołach
ponadgimnazjalnych
ogólnodostępnych – sprawdzianu kompetencji
językowych ustalonego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną (propozycja
brzmienia art. 7 ust. 1c i art. 20j ust. 1 ustawy). W procesie rekrutacji do szkół
artystycznych umożliwia się przeprowadzanie badania przydatności albo
11
egzaminu wstępnego w zakresie uzdolnień, predyspozycji lub umiejętności
praktycznych (propozycja brzmienia art. 20n ust. 4 ustawy).
Posłużenie się kryteriami z tej grupy w procesie edukacji pozwala na
zapewnienie optymalnych warunków zdobywania wiedzy oraz rozwijania
umiejętności i uzdolnień w możliwie jednorodnym zespole.
1.2. Rekrutacja do publicznych przeszkoli i publicznych innych form wychowania
przedszkolnego
Aktualnie rekrutacja do publicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych
w publicznych szkołach podstawowych i publicznych innych form
wychowania przedszkolnego odbywa się na podstawie przepisu § 2
rozporządzenia z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu
przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych
typów szkół do innych, a także § 16 ust. 3 w poszczególnych załącznikach
rozporządzenia z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61 poz. 624,
z późn. zm.), zgodnie z którym, statuty muszą określać szczegółowe zasady
rekrutacji dzieci do przedszkola. Na podstawie wymienionych przepisów,
zarówno do publicznego przedszkola, jak i oddziału przedszkolnego
zorganizowanego w publicznej szkole podstawowej, w pierwszej kolejności są
przyjmowane dzieci odbywające obowiązkowe roczne przygotowanie
przedszkolne – tj. 5-latki oraz te 6-latki, które nie rozpoczęły realizacji
obowiązku szkolnego. W następnej kolejności przyjmowane są dzieci matek
lub ojców samotnie je wychowujących, matek lub ojców, wobec których
orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, bądź
całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji,
na podstawie odrębnych przepisów, a także dzieci umieszczone w rodzinach
zastępczych. W przypadku publicznych innych form wychowania
przedszkolnego wyżej wymienione przepisy stosuje się odpowiednio, z tym, że
inne formy wychowania przedszkolnego stanowią uzupełnienie sieci
publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach
podstawowych i nie mają statutów.
Należy podkreślić, że w dotychczasowym stanie uregulowanie kwestii
przyjmowania do placówek zapewniających wychowanie przedszkolne
12
odbywa się w dużej mierze na podstawie lokalnych regulacji dotyczących
zarówno kryteriów, jak i procedur przeprowadzania rekrutacji, co
niejednokrotnie prowadziło do konfliktów na tle np. żądania od rodziców
dokumentów, takich jak zeznania podatkowe, czy zaświadczenia o zarobkach.
W związku z powyższym, w odpowiedzi na zarzuty Trybunału
Konstytucyjnego, który zakwestionował rozwiązanie, w którym sprawy
o istotnym znaczeniu dla urzeczywistnienia wolności i praw człowieka
i obywatela zagwarantowane w Konstytucji RP
są normowane
w rozporządzeniu lub w aktach jeszcze niższego rzędu, proponuje się
określenie zasad przyjmowania dzieci do publicznych przedszkoli
i publicznych innych form wychowania przedszkolnego w niniejszym
projekcie ustawy (proponowane brzmienie art. 20c ustawy).
Punktem wyjścia do rozpoczęcia rekrutacji do przedszkola lub innej formy
wychowania przedszkolnego będzie złożenie przez rodziców wniosku do
dyrektora wybranego przedszkola lub osoby kierującej inną formą wychowania
przedszkolnego (proponowane brzmienie art. 20s ustawy). Rodzice będą mogli
złożyć wnioski do maksymalnie trzech przedszkoli lub innych form
wychowania przedszkolnego, chyba że organ prowadzący ustali większą ich
liczbę (propozycja brzmienia art. 20za ustawy).
W przypadku, gdy liczba wniosków o przyjęcie dziecka do danego przedszkola
(danej innej formy wychowania przedszkolnego) przekroczy liczbę wolnych
miejsc w tym przedszkolu (innej formie wychowania przedszkolnego),
przeprowadza się postępowanie rekrutacyjne. Projektowana regulacja zakłada,
że postępowanie rekrutacyjne do publicznego przedszkola lub publicznej innej
formy wychowania przedszkolnego będzie mogło być prowadzone
maksymalnie w trzech etapach. Do publicznego przedszkola lub innej formy
wychowania przedszkolnego przyjmowani byliby kandydaci zamieszkali na
obszarze danej gminy, na terenie której zorganizowane jest przedszkole (inna
forma wychowania przedszkolnego). Takie rozwiązanie jest ściśle związane
z przepisami art. 14 ust. 3 i 3b, a także ust. 4 i 4b ustawy – wprowadzonymi
ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz
niektórych innych ustaw. Wynika z nich, że wójt (burmistrz, prezydent miasta)
jest zobowiązany do zapewnienia miejsca wychowania przedszkolnego dla
13
każdego dziecka – mieszkańca gminy: obecnie dla dzieci 5-letnich, od dnia
1 września 2015 r. – dla dzieci 4-letnich, a od dnia 1 września 2017 r. – dla
dzieci 3-letnich. Ponadto, czas pracy wskazanego przez wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) innego publicznego przedszkola albo publicznej innej
formy wychowania przedszkolnego, albo niepublicznego przedszkola,
o którym mowa w art. 90 ust. 1b, albo niepublicznej innej formy wychowania
przedszkolnego, o której mowa w art. 90 ust. 1c, powinien być zbliżony do
czasu pracy odpowiednio przedszkola lub innej formy wychowania
przedszkolnego, o przyjęcie do których ubiegali się rodzice dziecka
(propozycja brzmienia art. 14 ust. 4b – art. 1 pkt 7 lit. b projektu ustawy).
Jeżeli liczba kandydatów do danego przedszkola (danej innej formy
wychowania przedszkolnego) spełniających kryterium zamieszkania na terenie
gminy jest większa niż liczba miejsc w przedszkolu (innej formie wychowania
przedszkolnego) przeprowadza się postępowanie rekrutacyjne, w którym pod
uwagę brane są kryteria z grupy pierwszej, tj. zaspokajające potrzeby osób,
które z przyczyn losowych mają trudniejszą sytuację, w szczególności rodzinną
lub zdrowotną. Jeżeli ten etap postępowania rekrutacyjnego do danego
przedszkola (innej formy wychowania przedszkolnego) nie da ostatecznego
rozstrzygnięcia (kandydaci uzyskali w tym etapie równorzędne wyniki),
przeprowadza się kolejny etap postępowania, w którym brane są pod uwagę
przesłanki w znaczący sposób ułatwiające funkcjonowanie rodziny, sprzyjające
pogodzeniu obowiązków zawodowych z obowiązkami rodziców, stwarzające
dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Takie rozstrzygnięcie pozwala zapewnić
dzieciom zamieszkałym na terenie gminy w pierwszej kolejności ochronę praw
osób znajdujących się w trudnych warunkach życiowych, w następnej zaś
kolejności może stanowić wsparcie dla odpowiedniej organizacji życia
rodzinnego i zawodowego z uwzględnieniem zapewnienia jak najpełniejszej
realizacji potrzeb dziecka i jego rodziny oraz lokalnych potrzeb społecznych.
Należy podkreślić, że zgodnie ze zmianami wprowadzonymi przywołaną
wyżej ustawą z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty
oraz niektórych innych ustaw docelowo każde dziecko w wieku 3–5 lat będzie
miało zapewnione miejsce edukacji przedszkolnej, a problem konieczności
stosowania dodatkowych kryteriów związanych z naborem dzieci do
14