Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw

Korzystanie ze środków unijnych w ramach perspektywy finansowej 2014–2020 zostało 
uzależnione  od  spełnienia  przez  państwa  członkowskie  lub  regiony odpowiednich 
warunków ex ante.  Lista  warunków  wstępnych  jest  zawarta  w  projektach  rozporządzeń 
dla funduszy Wspólnych Ram Strategicznych na okres 2014–2020.  Spełnienie 
większości  warunków  powiązane  jest  z  przygotowaniem  na  poziomie  krajowym 
odpowiednich dokumentów strategicznych. Przygotowywane na podstawie przepisów 
ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju strategie oraz programy rozwoju 
stanowią ramy dla wypełniania znacznej części warunków ex ante. 
Projektowany nowy instrument –  kontrakt  terytorialny  służący  koncentracji  działań 
rozwojowych  w  zakresie  realizacji  inwestycji  w  danym  regionie,  będzie  wymagał 
zaangażowania  dostępnych  środków  przewidzianych  na  realizację  inwestycji 
zaplanowanych  przez  dany  region  ze  znacznym  udziałem  środków  pochodzących 
z budżetu UE. W tym zakresie kontrakt terytorialny nie będzie generował dodatkowych 
kosztów, poza kosztami przewidzianymi na realizację zaplanowanych inwestycji. 
Na obecnym etapie prac nad projektem ustawy nie jest możliwe precyzyjne oszacowanie 
kosztów, jakie będzie generowała realizacja kontraktu terytorialnego, z uwagi na fakt, że 
ostateczny zakres przedmiotowy kontraktu oraz źródła jego finansowania będą wynikiem 
negocjacji poszczególnych kontraktów między stroną rządową a samorządową. 
Krajowa Jednostka Ewaluacji (KJE) istnieje obecnie w Ministerstwie Rozwoju 
Regionalnego  pod  nazwą  Krajowej  Jednostki  Oceny  (KJO).  Jej  funkcję  pełni  Wydział 
Ewaluacji  w  Departamencie  Koordynacji  Polityki  Strukturalnej  MRR.  KJO  została 
powołana  ustawą  o Narodowym Planie Rozwoju 2004–2006. W latach 2007–2013 
funkcjonowanie  KJO  usankcjonowane  było  przez  Narodowe  Strategiczne  Ramy 
Odniesienia, które mają status umowy międzynarodowej. Jednakże przepisy te dotyczą 
jedynie  ewaluacji  programów  finansowanych  z  funduszy  europejskich,  nie  precyzując 
roli KJO w zakresie oceny polityki rozwoju. Z tego też powodu w bieżącej nowelizacji 
ustawy  o  zasadach  prowadzenia  polityki  rozwoju  wskazane  jest,  aby  określić  zakres 
działań KJO. Zgodnie z art. 47 pkt 3 rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego 
nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. za  przeprowadzenie ocen odpowiedzialne jest 
państwo członkowskie lub Komisja Europejska. Art. 48 tego rozporządzenia precyzuje, 
iż  ewaluacja  ex  ante programów operacyjnych oraz ocena w trakcie okresu 
programowania jest obowiązkiem kraju członkowskiego. 
52 
Jednocześnie,  w  związku  z  faktem,  iż  wyraz  „ocena”  nie  jest  tożsamy  z wyrazem 
„ewaluacja” i wielokrotnie było to wskazywane w opiniach eksperckich, zdecydowano 
się  na  zmianę  nazwy  „Krajowej  Jednostki  Oceny”  na  „Krajową  Jednostkę  Ewaluacji”. 
Zmiana  ta  pozwoli  ujednolicić  nazewnictwo  z  innymi  krajami  członkowskimi  oraz 
terminologią  stosowaną  w  Komisji  Europejskiej.  Słowo  „ewaluacja”  pojawia  się 
w obecnie  obowiązującej  wersji  ustawy,  zatem  wprowadzenie  „Krajowej  Jednostki 
Ewaluacji” wprowadzi spójność semantyczną. 
Ze względu  na  fakt,  iż  umieszczenie  przepisów  dotyczących KJE w projektowanej 
ustawie  nie  oznacza  tworzenia  nowej  jednostki,  a  jedynie  zmianę  nazwy  jednostki  już 
istniejącej,  nowelizacja  nie  spowoduje  zwiększenia  kosztów  funkcjonowania  jednostki 
ani zwiększenia zatrudnienia. Obecnie KJO zatrudnia 7 osób. 
Umocowania prawne jednostek ewaluacyjnych w innych krajach UE 
W  Grecji  zgodnie  z  ustawą  3614/2007  odpowiedzialność  za  ewaluację  funduszy 
strukturalnych  spoczywa  na  Krajowej  Władzy  Koordynacyjnej,  którą  jest  Dyrektoriat 
Generalny na rzecz planowania rozwoju, polityki regionalnej oraz inwestycji publicznych 
Ministerstwa  Ekonomii  i  Finansów  Grecji.  Natomiast  we  Włoszech  Jednostka 
Ewaluacyjna Inwestycji Publicznych (UVAL –  Unità di Valutazione degli Investimenti 
Pubblici), znajdująca się w Departamencie Rozwoju i Spójności Społecznej w urzędzie 
Rady  Ministrów,  zgodnie  z  ustawą  144/1999  jest  odpowiedzialna  za  koordynację 
Narodowego Systemu Ewaluacji. 
Powyższe  dwa  przykłady  zostały  zaczerpnięte  z  przygotowanej  przez  KJO  publikacji 
„Evaluation of cohesion policy. Overview of practices”. Zazwyczaj podobne jednostki 
funkcjonują w ministerstwach finansów lub rozwoju regionalnego. 
Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki 
rozwoju  nakłada  obowiązek  sporządzania  raportu  z  ewaluacji  ex  ante dla wszystkich 
programów  rozwoju.  Są  to  często  programy  o  niewielkim  zasięgu  terytorialnym  lub 
ograniczonym budżecie. 
W  celu  usprawnienia  procedur  i  ograniczenia  kosztów  proponuje  się  rezygnację 
z możliwości  wystąpienia  do  ministra  właściwego  do  spraw rozwoju regionalnego 
z wnioskiem o zwolnienie  z  obowiązku  ewaluacji  ex  ante.  Jednocześnie  proponuje  się 
53 
wprowadzenie przepisu ustanawiającego obowiązek przeprowadzenia ewaluacji ex ante 
tylko dla programów rozwoju powyżej 300 milionów złotych. 
Analiza  ustawy  budżetowej  na  rok  2013  wykazała,  iż  spośród  60  programów 
wieloletnich umieszczonych w załączniku do ustawy, 35 dysponuje budżetem ogólnym 
mniejszym niż 300 milionów złotych. Równocześnie założyć należy, iż przeciętny koszt 
badania ewaluacyjnego sporządzanego na potrzeby przygotowania programu rozwoju to 
około 50 tys.–100 tys. złotych. Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej 
wskazuje,  że  w  przypadku  niektórych  programów  z  zakresu  jego  właściwości, 
np. Programu Budowy Dróg Krajowych,  koszty przeprowadzenia  ewaluacji programu 
mogą wynieść nawet ok. 350 tys. złotych. Należy jednak zauważyć, że w art. 15 ust. 8 
uzppr przewidziano możliwość odstąpienia od przygotowania raportu ewaluacyjnego, po 
spełnieniu ustawowych  przesłanek. Oznacza to, że nie powstaną koszty  przygotowania 
takiego raportu.  
Regulacje  dotyczące  dostosowania  przez  samorządy  województw  dokumentów, 
tj. strategii rozwoju województw i planu zagospodarowania przestrzennego 
województwa,  potencjalnie  mogą  generować  koszty  dla  budżetów  samorządów 
województw. W związku z tym, aby zminimalizować potencjalne koszty, wprowadza się 
vacatio  legis  dla  przepisów  dotyczących  wymogu  dostosowania wspomnianych 
dokumentów  zarówno nowo opracowywanych, jak  i  będących  w  trakcie  opracowania. 
Odsunięcie  w  czasie  zwiększa  szansę,  że  czynność  ta  wpisze  się  w  cykl  określony 
obecnie  obowiązującymi  przepisami,  a  tym  samym  zminimalizuje  konieczność 
przeprowadzenia  dodatkowej  procedury  opracowania  bądź  aktualizacji  tych 
dokumentów.  Brak  przepisu  przejściowego  w  zakresie  dostosowania  strategii  rozwoju 
wynika z możliwości aktualizacji strategii przez samorząd województwa, nie jest więc to 
zadanie  obligatoryjne  pociągające  za  sobą  koszty.  Strategia  zatem  może  być 
zaktualizowana  w  każdym  czasie  w  ramach  zaplanowanych  w  budżecie  województwa 
środków na ten cel i na podstawie nowych przepisów. 
Należy wskazać, że w województwach: dolnośląskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, 
mazowieckim, opolskim, pomorskim i wielkopolskim proces aktualizacji  został 
zakończony  uchwałami  sejmików  tych  województw  i  obecnie  rozpoczął  się  czas 
wdrażania znowelizowanych strategii. Pozostałe strategie rozwoju regionów są w trakcie 
aktualizacji, oprócz strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego, która została 
54 
zaktualizowana i przyjęta przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego w 2010 r. 
wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko. Obecnie nie przewiduje się aktualizacji 
dokumentu. 
Wprowadzenie  nowego  pojęcia  (narzędzia  planistycznego)  do  zakresu planu 
zagospodarowania przestrzennego województwa –  obszaru funkcjonalnego –  dotyczy 
obszarów,  których  zasięg  będzie  nie  mniejszy  niż  obszar  gminy  i  będzie  obejmował 
pełne obszary gmin.  
Jednocześnie  należy  wskazać,  że  propozycja  wprowadzenia  do  studiów  uwarunkowań 
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy obszarów funkcjonalnych 
o znaczeniu lokalnym, zamiast istniejących obecnie obszarów problemowych, nie będzie 
powodowała powstania dodatkowych skutków dla budżetów gmin. Wynika to z faktu, że 
dotychczasowe  obszary  problemowe  określone  w  studium  uwarunkowań  i  kierunków 
zagospodarowania  przestrzennego  gminy  staną  się  obszarami  funkcjonalnymi 
o znaczeniu lokalnym.  
Wobec powyższego obowiązujące studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania 
przestrzennego  gmin  nie  będą  wymagały  zmian  w  tym  zakresie  –  tym samym nie 
pociągnie  to  za  sobą  skutków  w postaci kosztów  aktualizacji  studium  uwarunkowań 
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub zmiany miejscowych planów 
zagospodarowania przestrzennego. 
W  województwach  (dolnośląskim,  lubelskim,  lubuskim,  małopolskim,  mazowieckim, 
podkarpackim,  podlaskim,  śląskim,  świętokrzyskim,  warmińsko-mazurskim, 
zachodniopomorskim)  trwają  prace  nad  aktualizacją  bądź  zmianą  obowiązujących 
planów zagospodarowania przestrzennego województw. W pozostałych województwach 
zakończyły  się  albo  trwają  przeglądy  zmian  w  zagospodarowaniu  przestrzennym,  są 
sporządzane  raporty  o  zagospodarowania przestrzennym  czy  też  przygotowywane  są 
oceny planów zagospodarowania przestrzennego  województw.  W  zależności  od 
wyników  poszczególnych  analiz  zostaną  podjęte  decyzje  o  aktualizacji  albo 
ewentualnych zmianach planów zagospodarowania przestrzennego województw. 
W wyniku przedstawionej powyżej analizy należy jednoznacznie stwierdzić, że przyjęte 
w projekcie ustawy rozwiązania nie spowodują zwiększenia wydatków lub zmniejszenia 
dochodów  jednostek  sektora  finansów  publicznych  w  stosunku  do  wielkości 
wynikających z obowiązujących przepisów.  
55 
 
III.  Wpływ ustawy na rynek pracy 
Proponowane  regulacje  nie  będą  wprost  generować  nowych  miejsc  pracy.  Z  racji 
charakteru  proponowanych  zmian  legislacyjnych  (umożliwianie  zintegrowanych 
i ukierunkowanych  terytorialnie  działań  rozwojowych)  nie  jest  możliwe  oszacowanie 
skali potencjalnie utworzonych miejsc pracy  w  wyniku  ich  przyjęcia.  Niemniej  należy 
mieć  na  uwadze,  że  cel  przedmiotowych  zmian  legislacyjnych  wynika  z  potrzeby 
efektywniejszego  i  skuteczniejszego  niż  dotychczas  oddziaływania  narzędzi  polityk 
rozwojowych,  które  bezpośrednio  lub  pośrednio  ukierunkowane  są  między  innymi  na 
stymulowanie tworzenia miejsc pracy. Można zatem założyć, że w dalszej perspektywie 
(realizacji  zintegrowanych  lub  ukierunkowanych  terytorialnie  działań  rozwojowych) 
postulowane zmiany legislacyjne przyczyniać się będą do tworzenia miejsc pracy. 
 
IV.  Wpływ  ustawy  na  konkurencyjność  gospodarki  i  przedsiębiorczość,  w  tym  na 
funkcjonowanie przedsiębiorstw 
Przewiduje  się,  że  wprowadzenie  projektowanych  zmian  wpłynie  pozytywnie  na 
zwiększenie efektywności podejmowanych interwencji. Zapewnienie spójności podejścia 
do  planowania  i  realizacji  działań  rozwojowych  zarówno  na  poziomie krajowym, jak 
i regionalnym  (wspólne  uzgadnianie  przedsięwzięć  rozwojowych  w  kontrakcie 
terytorialnym) sprzyjać będzie zwiększeniu efektywności interwencji, a w konsekwencji 
poprawi  konkurencyjność  zewnętrzną  i  wewnętrzną  gospodarki,  wzmacniając  pozycję 
polskich przedsiębiorstw na jednolitym rynku europejskim. 
 
V.  Wpływ ustawy na sytuację i rozwój regionalny 
Projektowane przepisy ustawy, w kontekście kompleksowych działań regulujących sferę 
polityki rozwoju,  zmierzających  do  stworzenia  podstaw  prawnych  i  zapewnienia 
sprawnego  rozpoczęcia  realizacji  nowego  okresu  programowania  UE,  przyczynią  się 
pośrednio  do  uaktywnienia  i  lepszego  współdziałania  krajowych  i  regionalnych 
instrumentów polityki spójności i polityki rozwoju.  
Wprowadzane  przepisy  pozwolą  na  uspójnienie  działań  podejmowanych  zarówno  na 
poziomie krajowym, jak i regionalnym m.in. przez  wykorzystanie  nowego  narzędzia 
w koordynacji  tych  zadań  w  postaci kontraktu terytorialnego. W konsekwencji 
56