Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych

 
Druk nr 1846 
 
 
Warszawa, 3 października 2013 r. 
SEJM  
 
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 
VII kadencja 
Marszałek Senatu 
 
 
 
 
Pani  
 
Ewa Kopacz 
 
Marszałek Sejmu 
 
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Szanowna Pani Marszałek 
 
Zgodnie z   art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia  
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać  Pani Marszałek podjętą przez  Senat 
na  40.  posiedzeniu w dniu 3  października 2013 r. uchwałę  w sprawie wniesienia 
do Sejmu projektu ustawy 
 
 -  o zmianie ustawy -  Prawo o ustroju 
sądów wojskowych wraz z projektem tej ustawy. 
 
Projekt  ustawy  stanowi  wykonanie  obowiązku  dostosowania  systemu 
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. 
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senator Grażynę 
Sztark do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem. 
 
Z poważaniem 
 
(-) Bogdan Borusewicz 
 
U C H WA Ł A  
S E N A T U   R Z E C Z Y P O S P O L I T E J   P O L S K I E J  
z dnia 3 października 2013 r. 
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju 
sądów wojskowych 
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie  
ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych. 
Jednocześnie upoważnia senator Grażynę Sztark do reprezentowania Senatu w pracach 
nad projektem. 
 
 
 
MARSZAŁEK SENATU 
 
 
 
Bogdan BORUSEWICZ 
projekt 
U S T A W A  
z dnia 
o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych 
Art. 1. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r.  –  Prawo  o  ustroju  sądów  wojskowych 
(Dz. U. z 2012 r. poz. 952 oraz z 2013 r. poz. 448) w art. 3: 
1) 
§ 3 i 4 otrzymują brzmienie: 
„§ 3. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, 
po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzenia, tworzy 
i znosi  sądy  wojskowe  oraz  określa  ich  siedziby  i  obszary  właściwości,  mając  na 
względzie potrzebę zapewnienia racjonalnej organizacji sądownictwa wojskowego przez 
dostosowanie liczby sądów, ich wielkości i obszarów właściwości do rozmieszczenia Sił 
Zbrojnych realizującą zasadę dostępu do sądu i uwzględniającą ekonomię postępowania 
sądowego,  w  celu  zagwarantowania  realizacji  prawa  do  rozpoznania  sprawy 
w rozsądnym  terminie,  a  także  mając  na  uwadze  potrzeby  Sił  Zbrojnych  w  przypadku 
ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. 
§  4.  Kierując  się  kryteriami  i  celem,  o  których  mowa  w  §  3,  Minister  Obrony 
Narodowej  w  porozumieniu  z  Ministrem  Sprawiedliwości,  w  drodze  rozporządzenia, 
może tworzyć i znosić wydziały zamiejscowe wojskowych sądów garnizonowych.”; 
2) 
uchyla się § 5 i 6. 
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. 
U Z A S A D N I E N I E  
 
1. Cel projektowanej ustawy 
Projektowana ustawa o zmianie ustawy –  Prawo  o  ustroju  sądów  wojskowych  ma na 
celu dostosowanie systemu prawa do wyroku  Trybunału  Konstytucyjnego  z dnia 27  marca 
2013 r. (sygn. akt K 27/12), stwierdzającego niezgodność art. 3 § 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 
1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 952, z późn. zm.; dalej 
jako: u.s.w.)  z art. 92 ust. 1 Konstytucji.  Sentencja  rozstrzygnięcia  została  opublikowana 
w Dz. U. z 2013 r. poz. 448 w dniu 11 kwietnia 2013 r. Wyrok wraz z uzasadnieniem ukazał 
się w OTK ZU Nr 3A, poz. 29. 
 
2. Przedmiot i istota wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego 
Art. 92 ust. 1 (zdanie drugie) Konstytucji określa warunki, jakim powinno odpowiadać 
upoważnienie do wydania rozporządzenia będącego aktem wykonawczym do ustawy. Wedle 
powołanego wzorca kontroli, upoważnienie powinno wskazywać organ właściwy do wydania 
rozporządzenia, zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści 
aktu. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Trybunału, upoważnienie musi być wyraźne 
(nie  może  być  domniemywane),  a  ponadto  powinno  mieć  charakter  szczegółowy  tak  pod 
względem  podmiotowym,  przedmiotowym,  jak  i  treściowym.  Jeżeli  chodzi  przy  tym 
o ostatnie  z  tych  kryteriów,  to  warto  podkreślić,  że  stopień  dookreślenia  i  sama  formuła 
wytycznych pozostawione są w zasadzie uznaniu ustawodawcy. Niemniej sąd konstytucyjny 
przyjmuje, że ustalenie ich minimum treściowego zależy od regulowanej materii – im większa 
jest bowiem ingerencja  w  sferę  konstytucyjnych  praw  i  wolności,  tym  bardziej  szczegółowe 
muszą  być  wytyczne. Nie ulega jednak  wątpliwości,  że  brak  jakichkolwiek  wytycznych 
(choćby nawet sformułowanych w innej jednostce redakcyjnej ustawy niż ta, która obejmuje 
upoważnienie) przesądza o niekonstytucyjności upoważnienia. 
W myśl zakwestionowanego art. 3 § 3 u.s.w., Minister Obrony Narodowej w porozumieniu 
z  Ministrem  Sprawiedliwości,  po  zasięgnięciu  opinii  Krajowej  Rady  Sądownictwa,  tworzy 
i  znosi,  w  drodze  rozporządzenia,  sądy  wojskowe  oraz  określa  ich  siedziby  i  obszary 
właściwości. Przytoczony przepis wskazuje zatem organ właściwy do wydania rozporządzenia 
oraz zakres spraw przekazanych do uregulowania, przez co spełnia wymagania szczegółowości 
podmiotowej i przedmiotowej. Nie zawiera natomiast wytycznych. Co  więcej:  na gruncie 
– 2 – 
pozostałych przepisów u.s.w. także nie da się zrekonstruować wytycznych odnośnie do treści 
rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 § 3. 
Jak  zauważył  Trybunał  Konstytucyjny,  jedynym  przepisem  opisującym  kompetencje 
Ministra Obrony Narodowej  w  tym  zakresie  jest  właśnie  zaskarżony  art.  3  §  3  i  nie  ma 
w  u.s.w. innych postanowień,  które  bezpośrednio  bądź  też  pośrednio  determinowałyby 
okoliczności, jakie wymieniony Minister powinien uwzględniać realizując swoje kompetencje. 
W konsekwencji więc można postawić tezę, że Minister Obrony Narodowej otrzymał wręcz 
nieograniczoną  swobodę,  gdy  chodzi  o  tworzenie  i  znoszenie  sądów  wojskowych  oraz 
określanie  ich  siedzib  i  obszarów  właściwości.  Tymczasem  „[w]  wypadku  czynności  takich 
jak tworzenie i znoszenie  sądów,  określanie  ich  siedzib  i  obszarów  właściwości  wskazówki/ 
wytyczne  są  zasadniczym  elementem  upoważnienia  i  wymagana jest ich znaczna 
szczegółowość, a to ze względu na doniosłość tych czynności.” Notabene „[b]raku wytycznych 
nie  sanuje  nałożony  na  Ministra Obrony Narodowej  obowiązek  wydania  rozporządzenia 
«w  porozumieniu  z  Ministrem  Sprawiedliwości,  po  zasięgnięciu  opinii  Krajowej Rady 
Sądownictwa». (…) [W]skazania  dotyczące  spraw  proceduralnych  (np.  nakazujące,  by 
ustanowienie rozporządzenia następowało «w porozumieniu» czy «po zasięgnięciu opinii») nie 
mogą zastąpić wytycznych merytorycznych wymaganych przez art. 92 ust. 1 Konstytucji.” 
Trybunał Konstytucyjny podzielił tym samym zarzut niekonstytucyjności  upoważnienia 
zamieszczonego  w  art.  3  §  3  u.s.w.  Jednocześnie  Trybunał  uznał,  iż  celowe  jest  odroczenie 
terminu utraty mocy obowiązującej tego przepisu. Rozporządzenia wydane w oparciu o art. 3 
§  3  u.s.w.  nie  ulegają  bowiem  „skonsumowaniu”  w  zakresie,  w  jakim  określają  siedziby 
sądów wojskowych i obszary ich właściwości, w związku z czym wyeliminowanie z systemu 
prawa podstawy ich wydania skutkowałoby automatycznie ich derogacją oraz luką prawną. 
Dlatego  też,  stosownie  do  pkt II sentencji wyroku, zakwestionowany przepis utraci moc 
obowiązującą  z  upływem  12  miesięcy  od  dnia  ogłoszenia  orzeczenia  w  Dzienniku Ustaw 
(12 kwietnia 2014 r.). 
 
3. Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym 
Zważywszy  motywy  rozstrzygnięcia  przedstawione  w  uzasadnieniu  wyroku,  w projekcie 
proponuje się nadanie nowego brzmienia nie tylko przepisowi negatywnie zweryfikowanemu 
przez  Trybunał  Konstytucyjny,  lecz  również  art.  3  §  4  u.s.w.  Projektowana  ustawa  zakłada 
poza tym uchylenie w art. 3 § 5 i 6 u.s.w.