Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o nasiennictwie

zatwierdzania populacji miejscowych i odmian warzyw tradycyjnie uprawianych
w poszczególnych miejscach i rejonach zagrożonych erozją genetyczną oraz odmian warzyw
niemających wewnętrznej wartości dla plonów o przeznaczeniu handlowym,
wyprodukowanych w celu uprawy w określonych warunkach, oraz wprowadzania do obrotu
materiału siewnego populacji miejscowych i odmian.
Zgodnie z projektowanymi przepisami za wpis odmiany regionalnej albo odmiany
amatorskiej do krajowego rejestru, za zachowanie jej w trakcie badań rejestrowych, a także za
zachowanie odmiany po wpisie do krajowego rejestru odpowiada zachowujący odmianę.
W projekcie określono warunki, jakie powinny być spełnione, aby odmiana regionalna mogła
zostać uznana za odmianę regionalną (dla zachowania bioróżnorodności). Odmiana taka
powinna mieć znaczenie w regionie pochodzenia, czyli w regionie, w którym odmiana była
tradycyjnie uprawiana i do którego naturalnie się przystosowała. Jako odmiany regionalne
będzie można wpisywać do krajowego rejestru odmiany, które znajdowały się wcześniej
w krajowym rejestrze lub we wspólnotowym katalogu, ale zostały z niego wykreślone co
najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ich wpis. Nie będzie można wpisywać
jako odmiany regionalnej odmian chronionych wyłącznym prawem do odmiany na podstawie
przepisów krajowych lub wspólnotowych. Minister właściwy do spraw rolnictwa, w drodze
rozporządzenia, określi jednostki odpowiedzialne za genetyczne zasoby roślin. Jednostki te
będą opiniować wnioski składane do ministra właściwego do spraw rolnictwa w sprawie
uznania odmiany za odmianę regionalną lub amatorską.
W odróżnieniu od odmian regionalnych dla odmiany amatorskiej nie określa się
regionu pochodzenia i wymogu zachowywania jej w regionie pochodzenia.
Tytuł III projektu ustawy obejmuje pięć działów podzielonych dodatkowo
w przypadku działu II na trzy rozdziały, a w przypadku działu III na dwa rozdziały. Przepisy
zawarte w tym tytule regulują zasady wytwarzania i oceny różnych rodzajów materiału
siewnego, w tym materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, materiału siewnego
odmian regionalnych roślin rolniczych i warzywnych, odmian amatorskich, mieszanek
materiału siewnego oraz materiału szkółkarskiego, materiału rozmnożeniowego
i nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz sadzonek winorośli.
Dział I stanowią przepisy wspólne dla wszystkich rodzajów materiału siewnego. Są
w nich określone ogólne warunki, które należy spełnić przy wytwarzaniu materiału siewnego
oraz rodzaje dokonywanych ocen.

8
Dział II, regulujący zasady wytwarzania i oceny materiału siewnego roślin rolniczych
i warzywnych, podzielony został na trzy rozdziały.
Rozdział 1 obejmuje przepisy dotyczące oceny materiału siewnego roślin rolniczych
i warzywnych. W stosunku do obecnie obowiązujących przepisów proponuje się, aby wniosek
o dokonanie oceny polowej odmian niechronionych wyłącznym prawem do odmiany składał
podmiot prowadzący obrót, a nie hodowca. Zmiana ta uprości i ułatwi podmiotom proces
wytwarzania materiału siewnego, gdyż w przypadku odmian niechronionych wyłącznym
prawem do odmiany, zachowaniem odmiany może zajmować się kilka podmiotów. Jest to
rozwiązanie praktykowane w

innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

W przypadku odmian chronionych wyłącznym prawem do odmiany, wniosek o dokonanie
oceny polowej będzie tak jak dotychczas składał hodowca odmiany lub osoba przez niego
upoważniona, z tym że obecnie proponuje się, aby minister właściwy do spraw rolnictwa
określił, w drodze rozporządzenia, również wzór tego upoważnienia.
W przypadku materiału matecznego, wniosek o dokonanie oceny polowej materiału
siewnego własnych odmian składa zachowujący te odmiany. Przepis ten został rozszerzony
o materiał siewny kategorii elitarny o obniżonej zdolności kiełkowania.
Stworzenie możliwości oceny polowej plantacji obsianej materiałem siewnym
kategorii elitarny o obniżonej zdolności kiełkowania umożliwia wykorzystanie w procesie
reprodukcji nasiennej wartościowych materiałów na plantacjach zachowującego odmianę,
który daje gwarancję, że wyprodukowany materiał siewny będzie spełniał wszystkie
wymagania w zakresie tożsamości i czystości odmianowej, a także wymagania w zakresie
jakości.
Tak jak w obowiązujących przepisach wprowadzone zostały ograniczenia wielkości
dla plantacji nasiennych, obsianych materiałem siewnym roślin zbożowych – 2 ha,
obsadzonymi sadzeniakami ziemniaka – 1 ha, obsianymi materiałem siewnym pozostałych
gatunków roślin rolniczych – 0,5 ha. Ograniczenie to dotyczy wyłącznie plantacji
przeznaczonych do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany, tak aby ocena
była możliwa zgodnie z obowiązującymi metodykami. Nie dotyczy to plantacji nasiennych,
obsianych materiałem matecznym przeznaczonym do produkcji materiału siewnego kategorii
elitarny, ponieważ uprawa ta stanowi punkt wyjściowy do dalszej reprodukcji materiału
siewnego, a powierzchnie te są niewielkie.
W części dotyczącej zgłaszania do oceny polowej plantacji nasiennej wprowadzono
przepisy porządkujące i upraszczające działania. Informacje zawarte we wniosku o dokonanie

9
oceny polowej zostały rozszerzone o numer identyfikacji podatkowej prowadzącego obrót
oraz imię i nazwisko oraz adres i miejsce zamieszkania albo nazwę oraz adres i siedzibę
producenta. W przypadku dokumentów, które dołącza się do wniosku o dokonanie oceny
polowy roślin wieloletnich, wymagane załączniki dołącza się tylko w pierwszym roku oceny,
a w przypadku zgłaszania odmian roślin rolniczych i warzywnych znajdujących się
w badaniach rejestrowych dołącza się decyzję dyrektora Centralnego Ośrodka lub
właściwego urzędu rejestracyjnego innego państwa członkowskiego. W przypadku odmian
wpisywanych do katalogów wspólnotowych, do wniosku dołącza się opis odmiany wraz
z tłumaczeniem na język polski. Zrezygnowano z dołączania uwierzytelnionego tłumaczenia
na język polski.
W przypadku gdy po złożeniu wniosku o dokonanie oceny polowej plantacji nasiennej
danej odmiany, odmiana ta została skreślona z krajowego rejestru, odpowiedniego rejestru
państwa członkowskiego lub wspólnotowego katalogu, plantacja taka jest poddana ocenie,
a materiał siewny jest oceniany w najniższym stopniu lub kategorii przewidzianej dla danego
gatunku.
W odróżnieniu od obowiązujących przepisów rozszerzony został zakres akredytacji
dla próbobiorców oraz laboratoriów samodzielnych i laboratoriów należących do
prowadzących obrót. Zgodnie z zaproponowanymi przepisami akredytowani próbobiorcy
mogą pobierać próby materiału siewnego kategorii elitarny i kategorii kwalifikowany, a ww.
laboratoria mogą oceniać materiał siewny tych kategorii. Rozszerzenie akredytacji na
pobieranie prób i ocenę laboratoryjną dla materiału siewnego kategorii elitarny ma na celu
pełną implementację przepisów wspólnotowych do prawodawstwa krajowego. Przepisy te nie
dotyczą sadzeniaków ziemniaka, który podlega pełnej urzędowej ocenie zgodnie z przepisami
Unii Europejskiej.
Wprowadza się przepis, zgodnie z którym, w przypadku ponownej polowej oceny
materiału siewnego, zakazuje się dokonywania zmian na plantacji od dnia złożenia wniosku
o ponowne dokonanie oceny oraz umożliwia się uczestniczenie w tej ocenie kwalifikatora,
który dokonał pierwotnej oceny. Wniosek o ponowne dokonanie oceny składa się
bezpośrednio w siedzibie wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na położenie
plantacji nasiennej, tak aby możliwe było dokonanie ponownej oceny w czasie właściwym
dla jej dokonania zgodnie z metodami oceny, a także ze względu na krótkie terminy
składania wniosków o dokonanie ponownej oceny polowej lub oceny cech zewnętrznych,
które wynoszą 3 dni, a w przypadku kukurydzy – 1 dzień.

10
Projekt ustawy wprowadza przepis umożliwiający uznanie materiału siewnego roślin
rolniczych i warzywnych w niższym stopniu kwalifikacji niż wynika to z kolejności
rozmnożeń danego stopnia kwalifikacji użytego do jego wytworzenia, czyli degradację
materiału siewnego. Obniżenia stopnia kwalifikacji można dokonać w trakcie
przeprowadzania oceny oraz po zakończeniu oceny dla materiału siewnego zaopatrzonego
w etykiety, jak też dla materiału siewnego po ocenie okresowej (remanenty). Obniżenie
stopnia kwalifikacji może dotyczyć wyłącznie całej partii, a nie jej części. Degradacji
materiału siewnego po dokonaniu oceny laboratoryjnej może dokonać wyłącznie
zachowujący odmianę w odniesieniu do materiału siewnego własnych odmian.
O wprowadzenie ww. przepisów wnioskowały podmioty wytwarzające materiał siewny
i prowadzące obrót tym materiałem oraz Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin
i Nasiennictwa.
W rozdziale 2 określono warunki wytwarzania i oceny polowej, oceny laboratoryjnej,
oceny cech zewnętrznych i oceny weryfikacyjnej materiału siewnego roślin rolniczych
i warzywnych odmian regionalnych i odmian amatorskich.
Zgodnie z przepisami implementowanej dyrektywy Komisji 2008/62/WE oraz
uwzględniając przepisy zawarte w dyrektywie Komisji 2009/145/WE dotyczące ochrony
bioróżnorodności roślin warzywnych, materiał siewny odmiany regionalnej roślin rolniczych
i odmiany regionalnej roślin warzywnych może być wytwarzany w jej regionie pochodzenia.
Ze względów praktycznych region pochodzenia jest wyznaczany zgodnie z granicami
jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. W uzasadnionych
przypadkach minister właściwy do spraw rolnictwa może, w drodze decyzji, ustalić
dodatkowy region wytwarzania np. jeżeli w

regionie pochodzenia nastąpiła zmiana
warunków środowiskowych uniemożliwiająca spełnienie wymagań w zakresie wytwarzania.
Oceny polowej i oceny laboratoryjnej odmiany regionalnej roślin rolniczych dokonuje
zachowujący odmianę. Wytworzony materiał siewny musi spełniać wymagania określone dla
kategorii kwalifikowany. W przypadku odmian regionalnych roślin warzywnych zachowujący
odmianę, który dokonuje oceny, może uznać go za materiał siewny kategorii kwalifikowany
lub kategorii standard. Oceny polowej i oceny laboratoryjnej materiału siewnego odmiany
amatorskiej dokonuje zachowujący odmianę i uznaje go za materiał siewny kategorii
standard. Zachowujący odmianę jest obowiązany składać wojewódzkiemu inspektorowi
właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wykaz plantacji nasiennych
odmian regionalnych w celu właściwej kontroli procesu wytwarzania odmian regionalnych.

11
Rozdział 3 obejmuje przepisy dotyczące organizacji i zasad dokonywania oceny
tożsamości i czystości odmianowej. W projekcie wprowadza się przepis, zgodnie z którym
ocenie tożsamości i czystości odmianowej podlega, w odróżnieniu od istniejących przepisów,
100 % partii materiału siewnego kategorii kwalifikowany przeznaczonych do dalszej
reprodukcji. Dodano również przepis stanowiący, że ocenie tej podlega nie mniej niż 10 %
partii materiału siewnego odmian regionalnych roślin rolniczych, odmian regionalnych roślin
warzywnych oraz odmian amatorskich. Przepisy te wynikają z wdrożenia dyrektyw Komisji
Europejskiej dotyczących bioróżnorodności. Wprowadzono także przepis, zgodnie z którym
w razie stwierdzenia braku tożsamości odmianowej w ocenie następczej materiału siewnego
kategorii standard oraz materiału siewnego odmian regionalnych i amatorskich, wojewódzki
inspektor może, w drodze decyzji, zakazać dokonywania oceny materiału siewnego przez
zachowującego odmianę na okres dwóch kolejnych sezonów wegetacyjnych następujących po
sezonie, w którym został stwierdzony brak tożsamości odmianowej. W tym okresie materiał
siewny podlega urzędowej ocenie.
Ponadto Centralny Ośrodek po zakończeniu oceny tożsamości i czystości odmianowej
będzie wydawał pisemną informację o jej wynikach. Wprowadzono również przepis
stanowiący, że właściciel badanej partii materiału siewnego, który nie zgadza się z zawartym
w informacji stwierdzeniem braku tożsamości odmianowej, może w terminie 2 dni od
otrzymania tej informacji zwrócić się do dyrektora Centralnego Ośrodka o sprawdzenie, czy
nie nastąpiły ewentualne nieprawidłowości mające wpływ na wynik tożsamości i czystości
odmianowej. W tym celu dyrektor Centralnego Ośrodka powołuje komisję do sprawdzenia
ewentualnych nieprawidłowości dotyczących badanej próby, przedstawionych przez
właściciela badanej partii. W skład komisji wchodzą: właściciel badanej partii, zachowujący
odmianę lub osoba przez niego wskazana, osoba wskazana przez kierownika jednostki
organizacyjnej Centralnego Ośrodka dokonującej oceny tożsamości i czystości odmianowej
danej partii, osoba wskazana przez wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na
miejsce pobrania próby. Z czynności dokonanych przez komisję sporządza się protokół.
Protokół ten przekazywany jest do dyrektora Centralnego Ośrodka w celu podjęcia
ostatecznego rozstrzygnięcia dotyczącego ewentualnego braku tożsamości odmianowej
badanej partii materiału siewnego.
Zgodnie z zaproponowanymi przepisami ocenę tożsamości i czystości odmianowej
będzie wykonywał Centralny Ośrodek, a nie jak obecnie Główny Inspektor. Główny
Inspektor będzie przekazywał Centralnemu Ośrodkowi informacje o planowanej liczbie prób

12