Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Prawnokarnej konwencji o korupcji, sporządzonego w Strasburgu dnia 15 maja 2003 r.

członka ławy przysięgłych działającego w ramach krajowego lub
zagranicznego systemu wymiaru sprawiedliwości) bezpośrednio lub pośrednio,
dla siebie samego lub innej osoby w zamian za działanie lub zaniechanie
działania w wykonywaniu swoich obowiązków.
Podkreślić należy, iż znamiona przestępstw szczegółowo przedstawione
w art. 2 i art. 3 protokołu odpowiadają znamionom określonym w art. 2 i art. 3
konwencji.
Protokół identycznie jak konwencja przewiduje mechanizm monitoringu
implementacji jego postanowień (art. 7). Określa ponadto stosunek do
konwencji (art. 8). Wskazuje też na możliwość składania oświadczeń
i zastrzeżeń (art. 9). Kolejne przepisy protokołu odnoszą się do podpisania
i wejścia w życie (art. 10), przystąpienia (art. 11), zastosowania terytorialnego
(art. 12), wypowiedzenia (art. 13) oraz powiadomień (art. 14).
B) Prawo polskie
Prawo polskie zawiera regulacje dotyczące przestępstw korupcyjnych. Przepisy
art. 228 kk i art. 229 kk penalizują odpowiednio korupcję bierną i czynną osób
pełniących funkcje publiczne. Przepisy te w sposób zgodny z protokołem
określają zespół znamion czasownikowych odnoszących się do działania
sprawcy. Zgodnie z art. 228 kk karalne jest na gruncie prawa polskiego
przyjmowanie korzyści majątkowej lub osobistej, bądź jej obietnicy lub
żądanie takiej korzyści. Art. 229 kk zapewnia z kolei karalność udzielenia
i obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej. Wskazać ponadto
należy, iż odpowiedzialność karną poniesie zarówno ta osoba, która
podejmować będzie działania bezpośrednio, jak również ta, która skorzysta
w tym zakresie z pośrednika. Żaden z powołanych przepisów nie zawiera
jakichkolwiek ograniczeń odpowiedzialności sprawców w tym zakresie.
Ponadto prawo polskie w sposób zgodny z protokołem określa również korzyść
osobistą i majątkową. Zgodnie z art. 115 § 4 kk korzyścią taką jest zarówno
korzyść dla siebie, jak i dla kogoś innego.
Prawo polskie definiuje także osobę pełniącą funkcję publiczną. Na podstawie
art. 115 § 19 kk w zw. z art. 115 § 13 kk osobą taką jest m.in. ławnik.
Instytucja ławnika w prawie polskim odpowiada pojęciu członka ławy
przysięgłych, używanemu w protokole.
3

Choć przywołane przepisy nie wskazują wprost arbitra sądu polubownego, to
jednak w doktrynie przyjmuje się, iż osobą pełniącą funkcję publiczną jest
również arbiter takiego sądu (zob. Komentarz do art. 115 Kodeksu karnego
(Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553), [w:] A. Marek, Kodeks karny. Komentarz,
LEX, 2007, wyd. IV). Zgodnie bowiem z art. 115 § 19 in fine kk osobą
pełniącą funkcję publiczną jest również inna osoba, której uprawnienia
i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez
ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową. Na
gruncie prawa polskiego regulacje dotyczące sądu arbitrażowego
(polubownego) znajdują się w części V Kodeksu postępowania cywilnego.
Niektóre uprawnienia i obowiązki sądu wynikają z tych przepisów (np.
dotyczące postępowania przed sądem polubownym – tytuł V) lub są „uznane”
w ustawie (np. możliwość ukształtowania przez strony sporu zasad i sposobu
postępowania przed sądem polubownym – art. 1184 kpc). W zakresie z kolei
dotyczącym działalności publicznej stwierdzić należy, iż jest ona uznawana za
działalność w jakimś stopniu zinstytucjonalizowaną, służącą do realizacji
zadań publicznych i wywierającą lub przynajmniej mogącą wywierać skutki
w sferze publicznej (zob. M. Szwarczyk, Kodeks karny Komentarz,
LexisNexis Wydanie 4). Nie ulega wątpliwości, iż działalność arbitra ma
charakter publiczny z uwagi nie tylko na swoją zinstytucjonalizowaną postać,
ale również skutki, jakie w sferze publicznej wywierać może wyrok sądu
polubownego lub ugoda przed nim zawarta. Wyrok taki lub ugoda mają moc
prawną na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich
uznaniu przez sąd albo stwierdzeniu ich wykonalności (art. 1212 kpc).
Zgodnie z protokołem penalizacją powinni być objęci nie tylko ławnicy
i arbitrzy działający na podstawie prawa krajowego, ale również na podstawie
prawa innego państwa (art. 4 i art. 6 protokołu), przy czym obywatelstwo nie
ma w tym przypadku żadnego znaczenia. Przepisy art. 228 § 6 i art. 229 § 5 kk
obejmują również osoby pełniące funkcję publiczną w państwie obcym.
Definicję osoby pełniącej taką funkcję zawiera art. 115 § 19 kk. Zgodnie z tym
przepisem osobą pełniącą funkcję publiczną jest m.in. osoba, której
uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub
4

uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę
międzynarodową.
Wskazać należy, że zgodnie z wyjaśnieniami Komisji Kodyfikacyjnej Prawa
Karnego zawartymi w opinii przyjętej w dniu 17 lipca 2012 r., przepisy
art. 115 § 19 oraz art. 228 § 6 i art. 229 § 5 kk zapewniają odpowiedzialność
karną arbitrów działających na podstawie umowy zawartej między podmiotami
prywatnymi, o ile ich decyzje będą miały charakter wiążący. Zgodnie
z protokołem decyzje wydawane przez arbitrów powinny mieć taki charakter
(art. 1 ust. 1 protokołu). Według zaś art. 1212 kpc decyzje arbitrażowe są
wiążące pod warunkiem uznania ich przez sąd albo stwierdzenia przez sąd ich
wykonalności. Przewidziana w Kodeksie postępowania cywilnego procedura
uznania i stwierdzenia wykonalności dotyczy zarówno polskich, jak
i zagranicznych orzeczeń sądów polubownych.
Stwierdzić zatem należy, iż przepisy prawa polskiego są w pełni zgodne
z postanowieniami protokołu.

3. Skutki związania Rzeczypospolitej Polskiej protokołem
Związanie się protokołem nie pociągnie za sobą skutków społecznych,
gospodarczych, finansowych ani prawnych. W zakresie skutków politycznych
przystąpienie do protokołu przyczyni się do wzmocnienia wizerunku Polski na
arenie międzynarodowej jako państwa zaangażowanego w zwalczanie korupcji.

4. Związanie Rzeczypospolitej Polskiej Protokołem powinno nastąpić w trybie
przewidzianym w art. 89 ust. 1 Konstytucji RP, tj. w drodze ratyfikacji
poprzedzonej zgodą Parlamentu wyrażoną w ustawie, bowiem postanowienia
Protokołu dotyczą praw i wolności obywatelskich oraz zagadnień regulowanych
w ustawie (art. 89 ust. 1 pkt 2 i 5 Konstytucji).
Przepisy prawa polskiego, które zapewniają realizację wymogów protokołu,
stosowane będą przez organy ścigania i sądy.
Protokół dodatkowy dotyczy osób fizycznych: arbitrów i ławników. Protokół
wytycza tym samym granice wolności obywatelskich. Zachowania noszące
znamiona przestępstw korupcyjnych zostały uregulowane w Kodeksie karnym
(art. 228 i art. 229 kk w zw. z art. 115 § 19 kk).
5

W związku z tym, iż prawo polskie jest w pełni zgodne z wymogami protokołu, nie
zachodzi potrzeba podejmowania jakichkolwiek środków w celu wykonania jego
postanowień.





























09/23rch
6



Protokół dodatkowy do Prawnokarnej konwencji o korupcji, sporządzony
w Strasburgu dnia 15 maja 2003 r.





Państwa członkowskie Rady Europy oraz inne państwa sygnatariusze niniejszego
protokołu

Zważywszy, że pożądane jest uzupełnienie Prawnokarnej konwencji o korupcji (ETS
Nr 173, w dalszej części – „konwencji”) w celu zapobiegania i zwalczania korupcji

Zważywszy, że obecny protokół pozwoli na poszerzenie implementacji Programu
Działania przeciwko Korupcji z 1996 r.

Uzgodniły, co następuje:



Rozdział I – Terminologia

Art. 1- Terminologia

Na potrzeby niniejszego protokołu:

1. termin „arbiter” rozumiany jest poprzez odwołanie do prawa krajowego
państw stron protokołu, ale w każdym wypadku oznacza również osobę, która
na podstawie umowy o arbitraż jest powołana do wydania prawnie wiążącej
decyzji w sporze przekazanym jej/jemu przez strony umowy.

2. termin „umowa o arbitraż” oznacza umowę uznaną w prawie krajowym, na
mocy której strony zgodziły się przekazać spór do rozstrzygnięcia przez
arbitra.

3. termin „członek ławy przysięgłych” rozumiany jest poprzez odwołanie do
prawa krajowego państw stron protokołu, ale w każdym wypadku oznacza
również ławnika działającego jako członek organu kolegialnego, do
kompetencji którego należy podejmowanie decyzji w przedmiocie winy osoby
oskarżonej w ramach postępowania karnego.

4. W przypadku postępowania dotyczącego zagranicznego arbitra i członka ławy
przysięgłych, państwo ścigania może stosować definicje arbitra i członka ławy
przysięgłych w takim zakresie, w jakim definicja ta jest zgodna z prawem
krajowym tego państwa.


Rozdział II – Środki podejmowane na poziomie krajowym