Rządowy projekt ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych

sprawozdań ze zbiórek oraz sankcji związanych z naruszeniem przepisów ustawy.
Część postulatów odnosiła się do funkcjonalności portalu zbiórek.
Odpowiedzi na niektóre uwagi i pytania szczegółowe
Caritas Polska oraz Sekretariat żeneralny Konferencji źpiskopatu Polski zgłosiły, że
projekt nie uwzględnienia możliwości prowadzenia zbiórki publicznej na cele
religijne, która jest dopuszczona w obowiązującej ustawie o zbiórkach publicznych.
Obecnie obowiązująca ustawa o zbiórkach publicznych z 1933 r. przewiduje
organizowanie zbiórek na cele religijne. Taka możliwość powinna istnieć także
w nowej ustawie. Projekt ustawy został poprawiony przez dodanie do celów zbiórki
publicznej pozostających w sferze zadań publicznych także celów religijnych.
Polskie Towarzystwo Konsumentów zaproponowało rozszerzenie możliwego celu
zbiórki o cele wskazane w statucie lub regulaminie fundacji lub stowarzyszenia.
Katalog celów pozostających w sferze zadań publicznych oraz celów religijnych jest
tak obszerny, że powinien objąć wszystkie możliwe cele, które są warte wsparcia
w formie zbiórki. Dodatkowym wymogiem dla organizatora zbiórki publicznej jest
prowadzenie zbiórki na cel zgodny z prawem. W przypadku fundacji i stowarzyszeń
sąd podczas rejestracji bada, czy cele zawarte w statucie lub regulaminie są zgodne
z prawem, a projekt nie zwalnia organizacji z obowiązku realizowania działań
statutowych w przypadku prowadzenia zbiórki publicznej.
Stowarzyszenie Wiosna wskazało, że w projekcie ustawy potrzebna jest definicja
miejsca publicznego, aby uniknąć wątpliwości, kiedy mamy do czynienia ze zbiórką
publiczną.
Wychodząc naprzeciw tej uwadze, na potrzeby projektowanej ustawy, aby uniknąć
problemów ze stwierdzeniem, czym jest miejsce publiczne, zostały podane ich
przykłady. Miejscami publicznymi są w szczególności ulice, place, parki i cmentarze
oraz inne miejsca ogólnodostępne dla nieokreślonej liczby osób.
Polskie Stowarzyszenie Żundraisingu wyraziło obawę, że projekt będzie prowadził
do nadinterpretacji lub nastąpią w nim takie zmiany w toku prac sejmowych, które
rozszerzą zakres stosowania poza bezimienne przekazywanie ofiar w gotówce.
Projekt ustawy definiuje zbiórkę publiczną jako zbieranie ofiar w gotówce lub dar
przekazywany w naturze, które odbywa się to w miejscu publicznym. Projekt nie
zawiera żadnej delegacji ustawowej, która umożliwiałaby dokonywanie
17



jakichkolwiek zmian wpływających na zakres tej definicji w rozporządzeniu
wykonawczym.
Kilka organizacji zaproponowało wprowadzenie dodatkowych ułatwień dla zbiórek
publicznych prowadzonych w nadzwyczajnych okolicznościach, np. dla ofiar klęsk
żywiołowych, katastrof, konfliktów zbrojnych itp. (uwaga zgłoszona przez Caritas
Polska, Sekretariat Generalny Konferencji Episkopatu Polski, Polski Komitet
Narodowy UNICźŻ oraz żrupę Roboczą Organizacji Pozarządowych).
Procedury obsługi zbiórek publicznych są krótkie, a w przypadku zgłoszeń w postaci
elektronicznej niemal natychmiastowe. W podanych przypadkach zamieszczenie
zgłoszenia na portalu może być dokonane w tym samym dniu – zapisane w ustawie
terminy na tę czynność (3 dni dla postaci elektronicznej) są terminami
maksymalnymi – należy wychodzić z założenia, że szczególnie w przypadkach klęsk
żywiołowych, zgłoszenie zostanie zaakceptowane w najkrótszym możliwym
terminie. Dlatego wydaje się, że przy tak krótkich terminach, tworzenie dodatkowej
procedury dla nadzwyczajnych okoliczności niepotrzebnie skomplikuje regulacje.
Stowarzyszenie Wiosna zaproponowało wyłączenie z projektu ustawy zbiórek
prowadzonych na terenie szkół wyższych.
Teren uczelni wyższej jest ogólnodostępny, dlatego nie ma uzasadnienia dla
stworzenia nowego wyłączenia.
Jak zgłosiła żrupa Robocza Organizacji Pozarządowych projekt nie zawiera zapisu,
kto nie może uczestniczyć w zbiórce, np. małoletni, oraz że osoby prowadzące
kwestę nie mogą otrzymywać za tę czynność wynagrodzenia.
Są to decyzje pozostawione organizatorowi zbiórki, który odpowiada za jej
prawidłowe przygotowanie i przeprowadzenie. Natomiast organizator zbiórki jest
zobowiązany do podania informacji o kosztach związanych ze zorganizowaniem
i prowadzeniem zbiórki publicznej, w tym również informację o wynagrodzeniu
osób prowadzących zbiórkę.
Pan Andrzej Moroz zwrócił uwagę, że stowarzyszenie zwykłe nie ma możliwości
organizowania zbiórki publicznej. Z kolei Polskie Towarzystwo Konsumentów
dodatkowo zaproponowało, aby możliwość prowadzenia zbiórek publicznych miały
zarówno stowarzyszenia zwykłe, jak i rady rodziców działające w szkołach.
18



Dla wszystkich przypadków, które nie mieszczą się w katalogu podmiotów
wymienionych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
projekt ustawy umożliwia powołanie komitetu społecznego. Żormuła komitetu
społecznego jest rozwiązaniem dla wszystkich podmiotów i organizacji, które nie
mogą prowadzić zbiórek publicznych bezpośrednio.
Pani Bogumiła Stokłosa wyraziła obawę, że nie będzie można sprawdzić organizacji,
która zbiera datki do puszki. Stowarzyszenie Klon/Jawor postawiło pytanie, czy poza
sprawdzeniem na portalu zbiórek publicznych możliwe będzie zidentyfikowanie
bezpośrednio w czasie zbierania, czy dana zbiórka została zgłoszona.
Rozpoczęcie zbiórki poprzedza zamieszczenie zgłoszenia na portalu. Portal dla
każdej ze zbiórek będzie zawierał informacje o organizatorze zbiórki, celu, sposobie
zbierania darów i miejscu. Każdą zbiórkę będzie można sprawdzić w zakresie
publikowanych danych. Dzięki nowej ustawie wszystkie te informacje będą na
portalu zbiórek. Dodatkowo do projektu został dodany obowiązek zapewnienia
identyfikatorów osobom prowadzącym zbiórkę przez organizatora zbiórki
publicznej.
Dolnośląska Żederacja Organizacji Pozarządowych zgłosiła uwagę, że konieczność
zakupienia podpisu elektronicznego podroży koszt zbiórki, a sam jego wymóg to
nadmierna formalizacja.
Podpis będzie można składać na jeden z dwóch sposobów. Bezpieczny podpis
elektroniczny weryfikowany za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, który jest
odpłatny, został uwzględniony z myślą o organizacjach, które już go posiadają.
Podpisy są konieczne, aby identyfikować bardzo różne podmioty. Drugą
możliwością jest darmowy profil zaufany ePUAP. Profil zaufany jest bezpłatną
metodą potwierdzania tożsamości obywatela w systemach elektronicznej
administracji
– to odpowiednik bezpiecznego podpisu elektronicznego,
weryfikowanego certyfikatem kwalifikowanym. eby go otrzymać, wystarczy jedna
wizyta w urzędzie. Podpisy będą służyły potwierdzeniu tożsamości osób, które
reprezentują organizatora.
Niektóre organizacje uznały, że pięcioletni zakaz prowadzenia zbiórek za niezłożenie
sprawozdania jest zbyt rygorystyczny – taką uwagę zgłosiły Caritas Polska
i Sekretariat Generalny Konferencji Episkopatu Polski.
19



Zakaz prowadzenia zbiórek publicznych został ograniczony z 5 do 3 lat, aby ustawa
sprzyjała rozwijaniu i funkcjonowaniu inicjatyw dobroczynnych.
Komitet społeczny powinien móc dołączyć odpis zaświadczenia o niekaralności
i inne załączniki do zgłoszenia zbiórki publicznej w formie skanów (uwaga
Stowarzyszenia Wiosna). Istnieje potrzeba określenia wzoru oświadczenia
o niekaralności dla członków komitetu społecznego (zgłoszona przez Stowarzyszenie
Klon/Jawor).
Oświadczenia o niekaralności będą zintegrowane z aktem założycielskim komitetu
społecznego. W przypadku postaci elektronicznej będą wypełniane w formularzu
elektronicznym, dzięki czemu nie będzie potrzeby tworzenia nowego dokumentu lub
załącznika. To najdogodniejsze rozwiązanie z punktu widzenia organizatora zbiórki.
Niektóre organizacje prowadzące zbiórkę nie mają numeru KRS. Dla takich
organizacji projekt ustawy powinien być rozszerzony o możliwość podania NIP –
uwaga zgłoszona przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Zbiór wymaganych informacji jest przykładowy. Niemniej jednak dane
zamieszczane na portalu zostały rozszerzone o NIP organizatora zbiórki publicznej.
Jak zauważyło Stowarzyszenie Klon/Jawor, organizator zbiórki powinien mieć
możliwości przekazania zgłoszenia zbiórki lub sprawozdania bezpośrednio do
siedziby ministerstwa, a nie tylko pocztą.
Uwaga została uwzględniona. Dzięki zmianie wprowadzonej do projektu forma
doręczenia dokumentów będzie zależała od organizatora zbiórki.
Stowarzyszenie Klon/Jawor zgłosiło wątpliwość do rocznego terminu składania
sprawozdania z rozdysponowania ofiar. Tak rzadko składane sprawozdania nie będą
ułatwiać obywatelom oceny danej zbiórki.
Są różne sposoby rozdysponowania ofiar lub działania, np. fundusze stypendialne
lub wieloletnie programy pomocowe. Dlatego projekt przewiduje możliwość
rozdysponowania środków dłużej niż przez rok lub inny z góry określony czas.
Natomiast obowiązek składania sprawozdań powinien trwać tak długo, jak długo
zebrane podczas zbiórki ofiary nie zostaną rozdysponowane.
Dla przejrzystości i wypełnienia funkcji edukacyjnej aktu prawnego należy
pozostawić w ustawie o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego
w Rzeczypospolitej Polskiej przepis o zbiórkach w obrębie terenów kościelnych,
20



które nie wymagają zgłoszenia – taką m.in. uwagę zgłosił Sekretariat Generalny
Konferencji Episkopatu Polski.
Zgodnie z tym spostrzeżeniem przepisy te powinny pozostać w ustawie o stosunku
Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Zostaną jedynie
dostosowane ze względu na fakt zastąpienia pozwolenia zgłoszeniem. Podobne
zmiany wprowadzone zostały do pozostałych nowelizowanych ustaw regulujących
stosunek państwa z innymi kościołami i związkami wyznaniowymi.
żrupa Robocza Organizacji Pozarządowych zgłosiła, iż należy zadbać
o zagwarantowanie zwolnień w VAT przy sprzedaży przedmiotów pochodzących ze
zbiórek lub pochodzących z prowadzonych w ramach zbiórek aukcji
charytatywnych, w tym przedmiotów wytworzonych przez członków/podopiecznych
organizatorów zbiórek.
Mamy na uwadze kwestie dotyczące zwolnień podatkowych w VAT. Projekt ustawy
dokonuje zmian w zakresie zasad prowadzenia zbiórek i nie ingeruje w zakres
zwolnień podatkowych, które są w kompetencji Ministra Żinansów. Zgodnie ze
stanowiskiem Ministra Żinansów projekt ustawy nie powinien wpływać na zakres
obecnie istniejących zwolnień i regulacji podatkowych.
Szczegółowe podsumowanie konsultacji można również znale ć na stronie
www.mamzdanie.org.pl.
III. Wpływ projektowanej ustawy na sektor finansów publicznych, w tym na budżet
państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Projektowana ustawa będzie miała pozytywny wpływ na sektor finansów
publicznych. Roczne korzyści szacowane są na ok. 55 tys. zł, oprócz pierwszych
dwóch lat funkcjonowania nowych przepisów, w których muszą zostać poniesione
koszty utworzenia narzędzia informatycznego do obsługi zbiórek publicznych oraz
wprowadzenia rozwiązań technicznych umożliwiających elektroniczny obieg
dokumentów w wysokości maksymalnie ok. 260 tys. zł. Szczegółowy opis kosztów
i korzyści znajduje się poniżej.
Zastąpienie pozwolenia na zbiórkę zgłoszeniem publikowanym na ogólnopolskim
portalu zbiórek będzie wiązało się z brakiem konieczności dokonania opłaty
skarbowej w wysokości 82 zł za złożenie wniosku o pozwolenie na przeprowadzenie
21