Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks karny wykonawczy

Druk nr 1538
Warszawa,
20
września 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja







Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu ni ej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz
ustawy – Kodeks karny wykonawczy.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upowa niamy panią poseł Beatę Kempę.



(-) Jacek Bogucki; (-) Andrzej Dera; (-) Mieczysław Golba; (-) Tomasz
Górski; (-) Patryk Jaki; (-) Beata Kempa; (-) Arkadiusz Mularczyk; (-) Józef
Rojek; (-) Andrzej Romanek; (-)
Edward Siarka;
(-)


Piotr Szeliga;
(-) Tadeusz Wo niak; (-) Jan Ziobro; (-) Kazimierz Ziobro; (-) Jarosław
aczek.


Projekt

Ustawa
z dnia …………. 2012 r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny.



Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88
poz. 553 z późn. zm.) po art. 95a dodaje się art. 95b w brzmieniu:

"Art. 95b. §1. Wobec sprawcy skazanego na karę co najmniej 10 lat pozbawienia
wolności lub karę surowszą, sąd w okresie do 6 miesięcy przed przewidywanym
warunkowym zwolnieniem lub przed wykonaniem kary może orzec o potrzebie
zastosowania po odbyciu tej kary środka zabezpieczającego, o którym mowa w
art. 93 lub 95a.
§ 2. Czasu pobytu w zakładzie zamkniętym nie określa się z góry; sąd orzeka
zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest
konieczne.
§ 3. Sąd zarządza umieszczenie w zakładzie zamkniętym, jeżeli sprawca uchyla
się od leczenia ambulatoryjnego.
§ 4. Sąd może zarządzić zmianę sposobu wykonywania środka zabezpieczającego.
§ 5. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie sprawcy określonego w § 1
w odpowiednim zakładzie, jeżeli przemawiają za tym okoliczności wymienione
w art. 93 lub 95a; zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat od
zwolnienia z zakładu." .


Art. 2. Ustawę stosuje się także w przypadku sprawców skazanych choćby
nieprawomocnie przed wejściem w życie niniejszej ustawy.





Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



Uzasadnienie


Projektowany art. 95b Kodeksu karnego wprowadza możliwość orzeczenia
środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie zamkniętym lub
skierowania na leczenie ambulatoryjne wobec sprawców poważnych przestępstw,
którym upływa okres wykonania kary lub mogą skorzystać z instytucji warunkowego
zwolnienia.
Obecny stan prawny, dopuszczający możliwość orzeczenia środka
zabezpieczającego wyłącznie w wyroku skazującym jest dalece niewystarczający.
Podstawową przesłanką zastosowania środka zabezpieczającego jest
konieczność zapobieżenia ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego
związanego z jego chorobą psychiczną, zaburzeniami preferencji seksualnych,
upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka
odurzającego. Wadą obecnego stanu prawnego jest to, że nie pozwala on na ocenę
tego niebezpieczeństwa w chwili, w której niebezpieczeństwo to się rzeczywiście
materializuje, czyli z chwilą zwolnienia sprawcy z zakładu karnego. W obecnym
stanie prawnym, sąd orzeka o środku zabezpieczającym w wyroku skazującym.
Wobec określonej grupy sprawców przestępstw przeciwko wolności seksualnej,
zgodnie z art. 95a sąd może w okresie do 6 miesięcy przed przewidywanym
warunkowym zwolnieniem lub wykonaniem kary zmienić sposób wykonywania
środka lub nawet zrezygnować z wykonywania środka. Według obecnych przepisów
sąd nie może jednak takiego środka nałożyć, nawet jeśli istnieją oczywiste przesłanki
do jego zastosowania. Taki stan rzeczy wymaga pilnej interwencji ustawodawcy.
Projekt proponuje więc rozszerzenie uprawnień sądu do orzeczenia środka
zabezpieczającego również w toku wykonywania kary przez skazanego i skierowanie
sprawcy na leczenie już po odbyciu kary.
Projekt nie zmienia przesłanek orzeczenia tego środka, określonych generalnie
w art. 93 oraz 95a. Sąd może więc orzec przewidziany środek zabezpieczający
związany z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym lub skierowaniem na leczenie
ambulatoryjne tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec ponownemu
popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą
psychiczną, zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzeniem umysłowym lub
uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego
środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa, a w sprawach osób z
zaburzeniami preferencji seksualnych - także lekarza seksuologa. Wobec sprawców
skazanych za przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej, popełnione w
związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, sąd może orzec umieszczenie
sprawcy, po odbyciu tej kary, w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go na
leczenie ambulatoryjne, w celu przeprowadzenia terapii farmakologicznej lub
psychoterapii, zmierzających do zapobieżenia ponownemu popełnieniu takiego
przestępstwa, w tym w szczególności poprzez obniżenie zaburzonego popędu
seksualnego sprawcy.
Sąd orzekając w przedmiocie środka zabezpieczającego może zmienić
wcześniejsze orzeczenie sądu w tym zakresie, zgodnie z aktualną sytuacją psychiczną
sprawcy i aktualną oceną ryzyka popełnienia kolejnego czynu zabronionego przez
sprawcę.
Projekt swoim zakresem obejmuje sprawców skazanych na karę co najmniej 10
lat pozbawienia wolności, a więc tych sprawców, którzy dopuścili się czynów o
wyjątkowo dużym stopniu szkodliwości społecznej. Projekt ustawy obejmuje więc
także i tę grupę zabójców, którym na mocy art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r.
o amnestii zamieniono karę śmierci na karę 25 lat pozbawienia wolności.
Projektowane przepisy nie działają wstecz, a więc nie znajdą zastosowania do
osób już zwolnionych warunkowo lub zwolnionych z zakładów karnych wskutek
odbycia kary. Projektowane przepisy obejmą jednak osoby, które w chwili obecnej
odbywają karę. Podstawą zastosowania środka zabezpieczającego wobec tych osób
będzie aktualnie prezentowane niebezpieczeństwo popełnienia czynu zabronionego
przez te osoby związane z chorobą psychiczną, zaburzeniami preferencji seksualnych,
upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego środka
odurzającego. Tym samym projekt spełnia standard konstytucyjny określony w art. 42
ust. 1 Konstytucji stanowiący, że odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto
dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie
jego popełnienia. Przede wszystkim podkreślić należy, że środki zabezpieczające, o
których mowa nie mogą być traktowane jako środki odpowiedzialności karnej. Ich
celem nie jest bowiem wymierzenie sprawcy kary, lecz jego wyleczenie lub też
przynajmniej próba wyleczenia zaburzeń psychicznych, które stwarzają realne
zagrożenie dla społeczeństwa poprzez niebezpieczeństwo popełnienia kolejnego czynu
zabronionego. Fakt, że sprawca uprzednio już dopuścił się czynu zabronionego
stanowi okoliczność potwierdzającą, że zaburzenia psychiczne stanowią istotne
zagrożenie dla społeczeństwa. Konstrukcja tego środka zbliżona jest więc do
internowania określonego w art. 23 i 24 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie
zdrowia psychicznego, z tym że ustawa ta siłą rzeczy dotyczy osób przebywających na
wolności, a więc nie może znaleźć zastosowania wobec osób przebywających w
zakładzie karnym.
Sąd orzekając środek zabezpieczający może zdecydować o umieszczeniu
sprawcy po odbyciu kary w zakładzie zamkniętym lub o skierowaniu go na leczenie
ambulatoryjne. W przypadku skierowania do zakładu zamkniętego sąd nie określa z
góry czasu trwania środka (projektowany art. 95b § 2), co stanowi analogiczne
rozwiązanie do aktualnie obowiązującego przepisu art. 94 § 2. Sąd orzeka o
zwolnieniu z zakładu zamkniętego w przypadku w którym dalsze pozostawanie
sprawcy w tym zakładzie nie jest już konieczne dla zapobieżenia popełnienia przez
niego czynu zabronionego. Sąd może jednak w okresie do 5 lat zadecydować o
ponownym umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym (art. 95b § 5), a także
zdecydować o zmianie środka zabezpieczającego na leczenie ambulatoryjne (art. 95b §
4), jeżeli jest to uzasadnione sytuacją psychiczną sprawcy.
Art. 2 projektowanej ustawy rozstrzyga mogące powstać wątpliwości, czy nowa
regulacja może być stosowana wobec osób skazanych jeszcze przed wejściem w życie
projektowanej ustawy. Jest oczywiste, że nowe uregulowania powinny dotyczyć nie
tylko osób, które zostaną skazane po wejściu w życie ustawy, lecz także osób już
osadzonych w zakładach karnych, a skazanych przed wejściem w życie ustawy.
Ponieważ jednak ogólne przepisy Kodeksu karnego nakazują stosowanie ustawy
względniejszej wobec sprawcy, a zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego - Izby
Karnej z dnia 18 grudnia 2007 r. (V KK 383/2007), zasadę tę należy stosować także
do środków zabezpieczających, dla uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych oraz
możliwości przyjęcia przez Sąd Najwyższy, że ustawa znajdzie zastosowanie
wyłącznie wobec osób skazanych już po jej wejściu w życie, należało dodać
odpowiedni przepis przejściowy.
Oczywistym skutkiem prawnym wprowadzanej nowelizacji Kodeksu karnego
będzie zwiększenie bezpieczeństwa społeczeństwa poprzez wprowadzenie możliwości