Rządowy projekt ustawy o cudzoziemcach

Cudzoziemcowi, któremu zostanie udzielone zezwolenie na pobyt czasowy i pracę,
będzie wydawana decyzja administracyjna zawierająca jednocześnie informacje
dotyczące podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy,
a w przypadku, gdy cudzoziemiec będzie pracownikiem tymczasowym, także
pracodawcy-użytkownika, stanowiska, na jakim cudzoziemiec ma być zatrudniony,
wymiaru czasu pracy, najniższego wynagrodzenia i rodzaju umowy, na podstawie
której cudzoziemiec ma wykonywać pracę. Zmianie w stosunku do obecnie
obowiązujących przepisów uległ również sposób badania kryterium dochodowego.
W celu uproszczenia procedury legalizacji pobytu przewidziano, że cudzoziemiec
będzie obowiązany udokumentować fakt posiadania przez siebie źródła stabilnego
i regularnego dochodu. Wysokość miesięcznego dochodu przypadającego na
cudzoziemca oraz każdego członka rodziny pozostającego na jego utrzymaniu będzie
musiała być wyższa niż wysokość dochodu, od której przyznaje się świadczenia
pieniężne z pomocy społecznej na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej. Organ administracji nie będzie już obowiązany do badania kosztów
zamieszkania cudzoziemca w Polsce, co w znacznym stopniu odciąży organy
administracji publicznej. Ponadto proponowane rozwiązania odchodzą od konieczności
przedkładania przez wnioskodawcę tytułu prawnego do lokalu, w którym cudzoziemiec
zamieszkuje. Zainteresowany będzie zobowiązany jedynie wskazać, że ma w Polsce
miejsce, w którym może zamieszkać. Rozwiązanie to powinno przyczynić się do
usprawnienia procedury legalizacji pobytu cudzoziemców, którzy chcą w Polsce podjąć
pracę.
Wprowadzono nowe rozwiązania regulujące kwestię prawa cudzoziemca do zmiany
zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz do okresu jednomiesięcznego braku
zatrudnienia. Cudzoziemiec będzie miał możliwość czasowo pozostawać bez pracy, co
nie będzie wiązało się z automatycznym cofnięciem zezwolenia na pobyt czasowy
i pracę.
W kolejnym rozdziale uregulowano wydawanie zezwoleń na pobyt czasowy w celu
wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Projekt w pełni
uwzględnia przepisy dyrektywy Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie
warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy
w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (Dz. Urz. UE L 155 z 18.06.2009,
str. 17). Proponowane rozwiązania określają warunki, na jakich udzielane będzie
20

zezwolenie na pobyt czasowy w celu podjęcia w naszym kraju pracy w zawodzie
wymagającym wysokich kwalifikacji. Z uwagi na charakter unijny tego rozwiązania,
zezwolenie to będzie opatrzone napisem „niebieska karta UE” oraz – podobnie jak
opisane wyżej zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – będzie wydawane w ramach
jednej procedury administracyjnej. W toku postępowania o udzielenie wyżej
wymienionego zezwolenia wojewoda będzie brał pod uwagę okoliczność, czy
pracodawca ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na rynku lokalnym.
Okoliczności te będą brane pod uwagę tylko przez pierwsze dwa lata pobytu
cudzoziemca w Polsce, a ustalenia wojewoda dokona na podstawie informacji o braku
możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy wydanej przez starostę,
w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywny wynik
rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Informacja ta będzie wydawana z inicjatywy
pracodawcy, a następnie załączana przez cudzoziemca do wniosku o zezwolenie.
Wojewoda, wydając decyzję w sprawie udzielenia tego rodzaju zezwolenia, będzie
obowiązany ustalić, czy cudzoziemiec posiada odpowiednie kwalifikacje oraz czy
spełnia kryterium progu wynagrodzenia. Projektowana regulacja, wdrażając przepis
art. 13 dyrektywy Rady 2009/50/WE, wprowadza możliwość pozostania przez
posiadacza zezwolenia na pobyt czasowy opatrzonego napisem „niebieska karta UE” na
terytorium Polski w przypadku czasowego braku zatrudnienia. Ponadto proponowane
regulacje realizują postanowienia art. 22 dyrektywy Rady 2009/50/WE nakładające na
państwa członkowskie obowiązek przekazywania wymienionych w tym przepisie
informacji.
Przepisy regulujące problematykę wydawania zezwoleń na pobyt czasowy udzielanych
cudzoziemcom, którzy są oddelegowani na terytorium Polski zarówno z państwa
trzeciego, jak również z innego państwa członkowskiego UE, oraz cudzoziemcom,
którzy wykonują usługę eksportową, nie przewidują możliwości ubiegania się przez
tych cudzoziemców o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w ramach jednej procedury.
Zaproponowane rozwiązanie będzie zbieżne z obecnie obowiązującymi przepisami.
Cudzoziemiec oddelegowany do pracy w Polsce z państwa trzeciego oraz cudzoziemiec
wykonujący usługę eksportową, aby uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy, będzie
obowiązany uzyskać najpierw zezwolenie na pracę. W toku postępowania o udzielenie
zezwolenia na pobyt czasowy z obowiązku przedstawienia zezwolenia na pracę będą
natomiast zwolnieni cudzoziemcy uprawnieni do przebywania i wykonywania pracy na
21

terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego
Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej lub Konfederacji
Szwajcarskiej, którzy są zatrudnieni przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium
tego państwa oraz czasowo delegowani przez tego pracodawcę w celu świadczenia
usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wszyscy wyżej wymienieni
cudzoziemcy będą obowiązani przedstawić dokumenty potwierdzające, że posiadają
ubezpieczenie zdrowotne, stabilne i regularne źródło dochodów oraz mają zapewnione
w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania. Ponadto projektowane przepisy
dostosowują przepisy polskiego prawa do postanowień wyroku Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-168/04.
W rozdziale 5 omawianego działu znajdują się przepisy przewidujące udzielanie
zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Może się
o nie ubiegać cudzoziemiec zamierzający zamieszkiwać na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące, w związku z prowadzeniem
w Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej na podstawie obowiązujących
w tym zakresie i na tym terytorium przepisów. Proponowane rozwiązanie, podobnie jak
dotychczas obowiązujące przepisy ustawy o cudzoziemcach, przewiduje, że zezwolenie
na pobyt czasowy będzie udzielane tylko tym cudzoziemcom, którzy prowadzą
działalność gospodarczą przynoszącą korzyści dla Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt
przewiduje jednak bardziej obiektywne kryteria badania tej przesłanki niż miało to
miejsce według dotychczas obowiązujących przepisów; proponowane rozwiązanie ma
ułatwić orzekanie organom administracji publicznej. Obecnie bowiem wojewoda jest
obowiązany ustalić, czy cudzoziemiec prowadzi korzystną dla gospodarki narodowej
działalność gospodarczą na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie
w Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności taką, która przyczynia się do wzrostu
inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia
nowych miejsc pracy. Spełnienie powyższego kryterium, z uwagi na fakt, że jest ono
bardzo ogólnie sformułowane, często bywa trudne do wykazania przez cudzoziemca,
przy czym nie daje również możliwości uzyskania takiego zezwolenia cudzoziemcowi,
który dopiero rozpoczyna w Polsce działalność gospodarczą. Proponowane rozwiązanie
przewiduje, że w toku prowadzonego postępowania o udzielenie wyżej wymienionego
zezwolenia, wojewoda będzie badał, czy prowadzona przez cudzoziemca działalność
gospodarcza jest korzystna dla gospodarki narodowej poprzez osiąganie wymaganego
22

przepisami prawa poziomu dochodu lub zatrudnianie wymaganej liczby pracowników,
albo poprzez wykazanie posiadania środków lub też prowadzenia działań
pozwalających na spełnienie w przyszłości tych warunków – w szczególności przez
prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu
technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.
Projektowane przepisy przewidują ponadto, że cudzoziemiec, który przebywa na
terytorium Polski w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, będzie miał
możliwość ubiegania się w ramach jednej procedury o zezwolenie, które będzie go
uprawniało zarówno do wykonywania pracy poprzez pełnienie funkcji w zarządzie
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą utworzył lub której
udziały lub akcje objął lub nabył, jak i do pobytu w Polsce. Jest to nowe rozwiązanie w
stosunku do obecnie obowiązujących przepisów, mające na celu poprawę efektywności
działania administracji publicznej. Projekt wprowadza jedną procedurę uzyskania
zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli
cudzoziemiec zamierza również wykonywać pracę w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej w ww. formie, a wydawane dotychczas dwa dokumenty (zezwolenie na
pracę i zezwolenie pobytowe) zostaną zastąpione jednym. Projektowane rozwiązania
prawne mają przyczynić się do bardziej efektywnego i szybszego działania
administracji publicznej, ponieważ funkcjonujące dotychczas dwie procedury
administracyjne zostaną zastąpione jedną.
Zmianie w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów ulega sposób badania
kryterium dochodowego. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów cudzoziemiec
jest obowiązany wykazać, że posiada stabilne i regularne źródło dochodu
wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny
pozostających na jego utrzymaniu. Dochód ustalany jest po odliczeniu kosztów
zamieszkania. Ponadto dotychczasowe przepisy stanowią, że koszty te obejmują co
najmniej wysokość stałych opłat związanych z eksploatacją zajmowanego lokalu,
w rozliczeniu na liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu, a ponadto opłaty za
dostawy energii, gazu i wody do lokalu oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości
ciekłych. W celu uproszczenia procedury legalizacji pobytu projektodawca uznał, że
cudzoziemiec nie będzie już obowiązany udokumentować opłat związanych
z eksploatacją zajmowanego lokalu, w którym zamieszkuje. Ponadto proponowane
rozwiązania odchodzą od konieczności przedkładania przez wnioskodawcę tytułu
23

prawnego do lokalu, w którym cudzoziemiec zamieszkuje. Zainteresowany będzie
zobowiązany jedynie wskazać, że ma w Polsce miejsce, w którym może zamieszkać.
Proponowane rozwiązania mają uprościć procedurę legalizacji pobytu opisanej wyżej
grupie cudzoziemców.
Projektowane regulacje dostosowują polskie prawo do orzecznictwa Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które nakłada na Rzeczpospolitą Polską obowiązek
uwzględnienia przepisu art. 41 ust. 1 Protokołu dodatkowego do Układu
ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją
(Dz. Urz. WE L 293 z 29.12.1972, str. 4; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 11, t. 11, str. 43), zatwierdzonego rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2760/72
z dnia 19 grudnia 1972 r. dotyczącym Protokołu dodatkowego oraz Protokołu
finansowego, podpisanych dnia 23 listopada 1970 r., załączonych do Układu
ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją
i odnoszącego się do środków, które należy podjąć w celu ich wprowadzenia w życie
(Dz. Urz. WE L 293 z 29.12.1972, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 11, t. 11, str. 41).
Regulacje przewidziane w rozdziale dotyczącym zezwoleń na pobyt czasowy
udzielanych cudzoziemcom w celu kształcenia się na studiach pierwszego stopnia,
studiach drugiego stopnia lub jednolitych studiach magisterskich albo studiach
doktoranckich wdrażają przepisy dyrektywy Rady 2004/114/WE z dnia 13 grudnia
2004 r. w sprawie warunków przyjmowania obywateli państw trzecich w celu
odbywania studiów, udziału w wymianie młodzieży szkolnej, szkoleniu bez
wynagrodzenia lub wolontariacie (Dz. Urz. UE L 375 z 23.12.2004, str. 12). Większość
proponowanych w tym rozdziale rozwiązań pozostaje zbieżna z dotychczas
obowiązującymi przepisami ustawy o cudzoziemcach. Podobnie jak w dotychczas
obowiązującym stanie prawnym przyjęto, że przepisy dyrektywy Rady 2004/114/WE
zostaną wdrożone do polskiego porządku prawnego w zakresie dotyczącym studentów
odbywających studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia
magisterskie albo studia doktoranckie. Ponadto projektodawca przewidział nowe
rozwiązanie przewidujące, że przedmiotowe zezwolenie będzie również udzielane na
okres odbywania kursu przygotowawczego do podjęcia nauki na wyżej wymienionych
studiach w języku polskim. Podobnie jak ma to miejsce obecnie, nie zdecydowano się
na wdrożenie do polskiego prawa tych regulacji dyrektywy, które dotyczą
24