Rządowy projekt ustawy o cudzoziemcach

zamieszkanie na czas oznaczony na zezwolenie na pobyt czasowy. Powyższy zabieg ma
na celu skrócenie i uproszczenie nazwy zezwolenia pobytowego, które dotychczas i tak
funkcjonowało w świadomości cudzoziemców jako zezwolenie na pobyt czasowy.
Projektowane regulacje zostały podzielone na część ogólną, która będzie regulowała
kwestie wspólne dla wszystkich zezwoleń na pobyt czasowy, oraz części regulujące
poszczególne podstawy udzielania tego rodzaju zezwoleń. Taki zabieg sprzyjać ma
większej czytelności, przejrzystości i uproszczeniu przepisów. Ponadto wspomniany
podział umożliwi uproszczenie przyszłych nowelizacji ustawy w zakresie dotyczącym
zezwoleń na pobyt czasowy, które będą konieczne z uwagi na rozwijające się prawo
Unii Europejskiej dotyczące przyjmowania obywateli państw trzecich.
Przepisy regulujące kwestie ogólne dotyczące udzielania cudzoziemcom zezwoleń na
pobyt czasowy określają wspólne normy dla wszystkich podstaw udzielania tego
rodzaju zezwoleń. W tych przepisach przewidziano wspólne normy proceduralne
związane z udzielaniem zezwolenia na pobyt czasowy oraz wskazano organy właściwe
do udzielania takiego zezwolenia, a także określono wymogi dotyczące wniosku
o udzielenie zezwolenia. Ponadto w tej grupie przepisów uregulowano kwestię
zasięgania opinii oraz udzielania informacji, o których mowa w art. 25 Konwencji
Wykonawczej Schengen. Proponowane zmiany mają na celu usprawnienie
i przyspieszenie prowadzonych postępowań administracyjnych w sprawie zezwoleń na
pobyt czasowy. Wydłużony zostanie maksymalny okres, na który udzielane jest
zezwolenie na pobyt czasowy. Obecnie obowiązująca ustawa o cudzoziemcach
przewiduje, że zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielane jest na
maksymalnie 2 lata. Projektowane przepisy przewidują wydłużenie tego okresu do 3 lat.
W projekcie ustawy proponuje się rezygnację z instytucji pozostawiania wniosku bez
rozpoznania, która przewidziana była również w procedurze udzielania zezwoleń na
zamieszkanie na czas oznaczony. Zmiana ma na celu wprowadzenie większych
gwarancji proceduralnych dla cudzoziemców ubiegających się o legalizację pobytu
w Polsce. Przyjęte dotychczas w ustawie o cudzoziemcach rozwiązanie przewidywało
pozostawienie wniosku cudzoziemca bez rozpoznania. Następowało ono jedynie
w formie pisemnej i nie służył od niego środek odwoławczy. Zaproponowane
rozwiązanie będzie natomiast pozwalało cudzoziemcom na złożenie zażalenia na
postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, a w dalszej kolejności także skargi
do sądu administracyjnego. Stanowi to dostosowanie przepisów projektowanej ustawy
15

do znowelizowanych przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie
z treścią art. 61a Kodeksu postępowania administracyjnego, gdy żądanie, o którym
mowa w tym przepisie, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych
uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji
publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Na
postanowienie, o którym wyżej mowa, służy zażalenie.
Projektowane przepisy przewidują, że zezwolenie na pobyt czasowy nie będzie mogło
być udzielane nie tylko cudzoziemcom, którzy posiadają zgodę na pobyt tolerowany lub
zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, ale także tym, którzy ubiegają się
o ochronę na terytorium Polski oraz tym, którym taka ochrona została udzielona na
podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższy zabieg na ma celu wyraźne oddzielenie
instytucji regulowanych tą ustawą od innych form legalizacji pobytu cudzoziemców.
Ponadto o zezwolenie na pobyt czasowy nie będą mogli ubiegać się cudzoziemcy,
w stosunku do których została wydana decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do
powrotu i nie upłynął jeszcze termin dobrowolnego powrotu określony w tej decyzji –
także w przypadku przedłużenia tego terminu albo gdy cudzoziemiec nie wykonał takiej
decyzji. Odmowa wszczęcia postępowania będzie następowała także w sytuacji, kiedy
cudzoziemiec przebywa w Polsce w okresie pozwalającym na opuszczenie mu
terytorium Polski po odmowie udzielenia w Polsce ochrony lub zezwolenia pobytowego
albo po wydaniu decyzji o cofnięciu ochrony lub zezwolenia pobytowego.
Projekt przewiduje uproszczenie procedury udzielania zezwolenia na pobyt czasowy.
Projektowane zmiany mają przede wszystkim usprawnić procedurę udzielenia
zezwolenia na pobyt czasowy oraz poprawić jakość ich funkcjonowania. Proponowana
jest zmiana polegająca na skróceniu terminów oczekiwania przez cudzoziemców na
wydanie decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy. Skróceniu z 30 dni do 21 dni
ulegnie termin przekazywania przez komendanta oddziału Straży Granicznej,
komendanta wojewódzkiego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
informacji, czy wjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
będzie stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony
bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ponadto przewiduje się odstąpienie od
powyższego wymogu w przypadku małoletnich cudzoziemców, którzy nie ukończyli
jeszcze 16. roku życia, co również w znacznym stopniu usprawni prowadzenie
16

postępowań w przypadku małoletnich cudzoziemców. Projektodawca zrezygnował
także z obowiązku zachowania terminu złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia
pobytowego na 45 dni przed upływem legalnego pobytu cudzoziemca w Polsce.
Dotrzymanie powyższego terminu rodziło ogromne trudności dla cudzoziemców
i prowadziło często do sytuacji, w której cudzoziemiec miał problemy z legalizacją
swojego pobytu w Polsce. Projektowane przepisy przewidują, że cudzoziemiec będzie
obowiązany złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w czasie jego
legalnego pobytu w Polsce, zatem nawet ostatniego dnia legalnego pobytu w Polsce, co
w dużym stopniu uprości procedurę legalizacji pobytu w Polsce.
Projekt ustawy przewiduje nowe uregulowanie, zgodnie z którym cudzoziemiec będzie
obowiązany złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy osobiście, co
będzie wiązało się z koniecznością pobrania odcisków linii papilarnych, które będą
zamieszczane na karcie pobytu. W związku z powyższym zrezygnowano również
z przewidzianej obecnie możliwości składania wniosków za pośrednictwem konsula.
Projektowane przepisy zmodyfikowały w stosunku do obecnie obowiązujących
przesłanki do odmowy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy. Dotychczas organ
administracji publicznej był obowiązany odmówić udzielenia zezwolenia na
zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli cudzoziemiec nie wywiązywał się z zobowiązań
podatkowych wobec Skarbu Państwa. Obecnie proponowane jest, aby odmowa
udzielania zezwolenia na pobyt czasowy następowała w przypadku, jeżeli cudzoziemiec
zalega z uiszczeniem podatków lub opłat, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskał on
przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności
lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu. W projekcie
nałożono na cudzoziemca obowiązek zawiadomienia organu administracji publicznej
o ustaniu przyczyny, dla której udzielono mu zezwolenia na pobyt czasowy.
Niewykonanie tego obowiązku będzie mogło stanowić podstawę odmowy udzielenia
cudzoziemcowi kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy. Powyższe rozwiązanie nie
było przewidziane w obecnie obowiązujących przepisach. Przepis ten ma na celu
ograniczenie wykorzystywania udzielonego zezwolenia na pobyt czasowy do innych
celów, niż te, do jakich zostało ono udzielone.
W rozdziale 2 omawianego działu wdraża się do polskiego porządku prawnego przepisy
dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE w sprawie procedury jednego
wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na
17

terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla
pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim
(Dz. Urz. UE L 343 z 23.12.2011, str. 1–9). Projektowane przepisy przewidują, że
cudzoziemiec, który przebywa na terytorium Polski w celu wykonywania pracy, będzie
miał możliwość ubiegania się w ramach jednej procedury o zezwolenie, które będzie go
uprawniało zarówno do pracy, jak i do pobytu w Polsce. Powyższe rozwiązanie ma
charakter nowatorski w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów. Na gruncie
obowiązującego prawa pracodawca, który chce zatrudnić na terytorium naszego kraju
cudzoziemca, jest obowiązany w pierwszej kolejności uzyskać dla niego zezwolenie na
pracę. Dopiero po uzyskaniu takiego zezwolenia cudzoziemiec może ubiegać się
o zezwolenie pobytowe. W obecnym stanie prawnym kwestie wydawania zezwoleń na
pracę reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy, natomiast kwestie legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce reguluje
ustawa o cudzoziemcach. Projektowane przepisy wprowadzają jedną procedurę
uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania w Polsce pracy,
a wydawane dotychczas dwa dokumenty pozwalające cudzoziemcowi wykonywać
w Polsce pracę, zostaną zastąpione jednym. Proponowana regulacja prawna
w znacznym stopniu usprawni i skróci procedurę legalizacji pobytu cudzoziemców
pragnących rozpocząć w Polsce wykonywanie pracy. Poprawi również funkcjonowanie
organów administracji publicznej, ponieważ dotychczas obowiązujące dwa
postępowania administracyjne zostaną zastąpione jednym. Powyższe rozwiązanie nie
będzie miało zastosowania do pracowników oddelegowanych – bez względu na to, czy
ich przedsiębiorstwo ma siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej, czy
w państwie niebędącym państwem członkowskim – przez cały okres delegacji. Opisana
wyżej kategoria pracowników będzie mogła uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy na
zasadach opisanych w oddzielnym rozdziale działu dotyczącego zezwolenia na pobyt
czasowy.
Projekt nie przewiduje rezygnacji z procedury wydawania zezwoleń na pracę, która
pozostanie w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i będzie
umożliwiała uzyskanie przez pracodawcę zezwolenia na pracę dla cudzoziemców
przebywających poza granicami Polski i dopiero zamierzających wjechać na terytorium
naszego kraju na podstawie wizy lub w ruchu bezwizowym, bądź też posiadających
w Polsce inny tytuł pobytowy i chcących dodatkowo podjąć w Polsce zatrudnienie.
18

Procedura wydawania odrębnych zezwoleń na pracę będzie również przewidziana dla
pracowników oddelegowanych przez przedsiębiorstwo mające siedzibę w państwie
niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej.
Organem wydającym zezwolenie na pracę na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz zezwolenie na pobyt
czasowy i pracę na podstawie projektowanej ustawy będzie wojewoda, który również
obecnie jest organem właściwym do wydawania zezwoleń na zamieszkanie na czas
oznaczony oraz zezwoleń na pracę. Organem II instancji w stosunku do zezwoleń na
pracę pozostanie minister właściwy do spraw pracy, natomiast w przypadku zezwolenia
na pobyt czasowy i pracę będzie nim Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Projektowana regulacja przewiduje, że z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt
czasowy i pracę będzie mógł wystąpić cudzoziemiec, który będzie zamierzał przebywać
w Polsce i wykonywać pracę powyżej 3 miesięcy. Według dotychczasowych przepisów
zawartych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, z wnioskiem
o zezwolenie na pracę może wystąpić jedynie pracodawca, natomiast cudzoziemiec jest
zupełnie pozbawiony takiej możliwości. Proponowane rozwiązanie przewiduje, że
cudzoziemiec występujący z wnioskiem o udzielenie takiego zezwolenia będzie w nim
zawierał dane i informacje dotyczące pracodawcy. Projekt scala procedury
przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz
w ustawie o cudzoziemcach, co ma na celu poprawę efektywności działania organów
administracji publicznej. W toku prowadzonego postępowania o udzielenie zezwolenia
wojewoda będzie badał, czy zachodzą w stosunku do cudzoziemca przesłanki do
udzielenia mu w Polsce zezwolenia na pobyt czasowy. Ponadto wojewoda będzie brał
pod uwagę okoliczność, czy pracodawca ma możliwości zaspokojenia potrzeb
kadrowych na rynku lokalnym. Ustalenia tego dokona na podstawie informacji o braku
możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy wydanej przez starostę
w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywny wynik
rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Informacja ta będzie wydawana z inicjatywy
pracodawcy, a następnie załączana przez cudzoziemca do wniosku o zezwolenie na
pobyt czasowy i pracę. Wojewoda będzie badał, czy wysokość wynagrodzenia
określona w umowie z cudzoziemcem nie będzie niższa od wynagrodzenia
pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym
stanowisku.
19