Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw

(art. 127j i następne). Do obowiązków przedsiębiorcy należy prawidłowa likwidacja
zakładu górniczego, wypełnienie obowiązków związanych z ustanowionym
zabezpieczeniem finansowym, przeprowadzenie monitoringu kompleksu podziemnego
składowania dwutlenku węgla przez okres nie krótszy niż 20 lat od zamknięcia
składowiska. Podstawowym warunkiem przekazania odpowiedzialności będzie jednak
wykazanie przez przedsiębiorcę długoterminowej stabilności kompleksu podziemnego
składowania dwutlenku węgla. Tym celom służy dodatek do dokumentacji
geologicznych związany z przekazaniem odpowiedzialności za zamknięte podziemne
składowisko dwutlenku węgla KAPS CO2. Jeżeli którykolwiek z przewidzianych
warunków przekazania odpowiedzialności nie zostanie spełniony, wiązać się to będzie
z odmową przekazania odpowiedzialności. Organem właściwym do wydania decyzji
w tej sprawie będzie Minister Środowiska, jako właściwy organ koncesyjny. Decyzja,
o której mowa, wymaga uzgodnienia z właściwym organem nadzoru górniczego oraz
właściwym wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta, a także zgodnie
z wymaganiami dyrektywy CCS – uzyskania stanowiska Komisji Europejskiej. Należy
również podkreślić, że po przekazaniu odpowiedzialności za zamknięte podziemne
składowisko dwutlenku węgla przedsiębiorca pozostaje odpowiedzialny za wszystkie
nieprawidłowości związane np. z wyciekiem dwutlenku węgla lub ryzykiem
wystąpienia takiego wycieku, które powstały z jego winy podczas obowiązywania
koncesji. W takich przypadkach KAPS CO2 będzie mógł dochodzić zwrotu
poniesionych kosztów. W przypadku wycieków dwutlenku węgla lub innych zagrożeń
w procesie podziemnego składowania dwutlenku węgla będą miały zastosowanie
dotychczasowe przepisy Pgg dotyczące zakładu górniczego i jego ruchu.
Oprócz przepisów obowiązujących dla wszystkich rodzajów działalności objętych Pgg,
w rozdziale 4a wprowadzono dodatkowe obowiązki kontrolne odnoszące się do
podziemnego składowania dwutlenku węgla, zgodne z wymaganiami dyrektywy CCS.
Określono wymaganą częstotliwość i przypadki prowadzenia kontroli. Zadania w tym
zakresie powierzono Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego. Z wyników
przeprowadzonych kontroli sporządzany będzie protokół, zamieszczany w publicznie
dostępnym wykazie danych. Do obowiązków nałożonych dyrektywą CCS należy
również przegląd udzielonych koncesji na podziemne składowanie dwutlenku węgla. Ze
względu na podobne warunki prowadzenia przeglądu i kontroli podziemnych
składowisk dwutlenku węgla, w przypadku kontroli składowiska organ koncesyjny

16
będzie obowiązany przeprowadzić jednocześnie przegląd udzielonych koncesji oraz
dodatkowo – po upływie 5 lat od udzielenia koncesji, a następnie co 10 lat. Zgodnie
z dyrektywą CCS do rozdziału 4a Pgg wprowadzono również przepisy obejmujące
coroczny obowiązek sprawozdawczy (w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku).
Projekt ustawy nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wnoszenia opłat z tytułu
prowadzenia działalności związanej z podziemnym składowaniem dwutlenku węgla.
Podobnie jak dla poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, udzielenie koncesji na
poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksów podziemnego składowania dwutlenku
węgla wymaga uiszczenia jednorazowej opłaty, ustalanej jako iloczyn stawki opłaty
(105,81 zł lub jej dwukrotność w przypadku prowadzenia działalności obejmującej
zarówno poszukiwanie, jak i rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania
dwutlenku węgla – stawka jak dla poszukiwania złóż kopalin, które są objęte
własnością górniczą) oraz wyrażonej w kilometrach kwadratowych powierzchni terenu
objętego koncesją. Z kolei w przypadku podziemnego składowania dwutlenku węgla
przedsiębiorca obowiązany został do uiszczania opłaty, której wysokość będzie
uzależniona od ilości dwutlenku węgla zatłoczonego do składowiska w okresie
rozliczeniowym (półrocze liczone od 1 stycznia do 30 czerwca oraz od 1 lipca do
31 grudnia). Opłata ta jest obliczana jako iloczyn stawki opłaty określonej w projekcie
ustawy (5,06 zł/t – stawka jak za składowanie odpadów innych niż niebezpieczne
i obojętne w Pgg) oraz ilości dwutlenku węgla, która w danym okresie rozliczeniowym
zostanie wprowadzona do górotworu. Stawki wszystkich opłat, o których mowa w Pgg,
podlegają corocznej zmianie stosownie do średniorocznego wskaźnika cen towarów
i usług konsumpcyjnych ogółem, planowanego w ustawie budżetowej na dany rok
kalendarzowy, które ogłaszane są w drodze obwieszczenia. Do podziemnego
składowania dwutlenku węgla znajdą również zastosowanie przepisy Pgg dotyczące
opłaty dodatkowej i podwyższonej z zastosowaniem stawek analogicznych jak dla
poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin i bezzbiornikowego magazynowania
substancji oraz podziemnego składowania odpadów. Utrzymano obowiązujący w Pgg
model podziału wpływów z omawianych opłat (60% – dochód gmin, 40% – dochód
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej).
Zgodnie z wymaganiami dyrektywy CCS zamknięte podziemne składowisko dwutlenku
węgla podlega wpisowi do rejestru zamkniętych składowisk. W związku z tym na mocy
niniejszej regulacji rozszerzono zakres informacji gromadzonych w rejestrze obszarów

17
górniczych, prowadzonym od lat przez państwową służbę geologiczną w celu
gromadzenia informacji o utworzonych w Polsce obszarach górniczych. W związku
z tym planowane jest przekształcenie rejestru obszarów górniczych w „rejestr obszarów
górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla”. Przyjęcie
takiego rozwiązania w znacznym stopniu ograniczy koszty powstania odrębnej
jednostki rejestrowej i ułatwi wprowadzenie nowej regulacji przez ograniczenie liczby
tych samych informacji gromadzonych w różnych bazach danych. Regulacje w tym
zakresie zamieszczono w nowej jednostce systematyzacyjnej Pgg – w dziale VIIIa.
W związku z wprowadzeniem do Pgg nowego rodzaju działalności, w projekcie ustawy
wskazano właściwe organy administracji geologicznej oraz nadzoru górniczego.
Zadania związane z zatwierdzaniem projektów robót geologicznych oraz
dokumentacjami geologicznymi, wymaganymi w związku z poszukiwaniem lub
rozpoznawaniem kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz
podziemnym składowaniem dwutlenku węgla, wykonuje minister właściwy do spraw
środowiska, który jest jednocześnie właściwym organem koncesyjnym. Zgodnie
z obowiązującymi oraz wprowadzanymi regulacjami organem nadzoru górniczego
w sprawach dotyczących podziemnego składowania dwutlenku węgla jest Prezes
Wyższego Urzędu Górniczego. W jego kompetencjach znajdują się m.in. zadania
związane z zatwierdzaniem planów zagospodarowania podziemnych składowisk
dwutlenku węgla, planów ruchu zakładu górniczego, prowadzeniem nadzoru i kontroli
podziemnego składowania dwutlenku węgla.
Ponadto na mocy projektowanej ustawy zostaje utworzony KAPS CO2, który w imieniu
ministra właściwego do spraw środowiska będzie wypełniał zadania związane
z przejęciem odpowiedzialności za podziemne składowisko dwutlenku węgla oraz
przekazaniem odpowiedzialności za zamknięte podziemne składowisko dwutlenku
węgla, do których, w zależności od ww. sytuacji, będzie należeć np. monitorowanie
składowiska, podejmowanie ewentualnych działań zapobiegawczych i naprawczych,
likwidacja składowiska czy wypełnianie warunków wynikających z koncesji na
podziemne składowanie dwutlenku węgla. Wykonywanie zadań KAPS CO2 powierza
się Państwowemu Instytutowi Geologicznemu – Państwowemu Instytutowi
Badawczemu. Zakłada się, że KAPS CO2 zostanie utworzony w 2015 r. Należy również
dodać, że w celu zapewnienia skuteczności działań KAPS CO2 projekt ustawy
przewiduje rozbudowany model finansowania realizacji jego zadań z wykorzystaniem

18
środków pochodzących z realizacji zabezpieczeń środków ustanowionych w formie
tzw. opłaty gwarancyjnej (w ramach zobowiązania wieloletniego określonego
w art. 401c ust. 2a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo ochrony środowiska),
z realizacji gwarancji bankowych, gwarancji ubezpieczeniowych lub umów
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (zadania wymienione w art. 28e ust. 2),
możliwością przejęcia środków finansowych przedsiębiorcy związanych
z ustanowionym zabezpieczeniem finansowym. Realizacja innych zadań powierzonych
do wykonania KAPS CO2, niewymienionych w art. 28e ust. 2, finansowana będzie ze
środków NFOŚiGW w ramach zobowiązania wieloletniego określonego w art. 401c
ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo ochrony środowiska (z opłat za
działalność związaną z podziemnym składowaniem dwutlenku węgla).
W art. 16 projektu określony został maksymalny limit wydatków NFOŚiGW wyrażony
kwotowo, na okres 10 lat budżetowych wykonywania ustawy, oddzielnie dla każdego
roku, poczynając od pierwszego roku planowanego wejścia w życie ustawy. Dodatkowo
w projekcie zawarto mechanizm korygujący (polegający na zmniejszeniu kosztów
realizowanych przez KAPS CO2 zadań), mający zastosowanie w przypadku
przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia przyjętego na dany rok budżetowy
maksymalnego limitu wydatków. W projekcie podkreślono jednak, że działania,
o których mowa nie mogą stwarzać zagrożenia utraty możliwości realizacji
obowiązków Rzeczypospolitej Polskiej wynikających z prawa Unii Europejskiej oraz
zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego, zdrowia i życia ludzi oraz środowiska.
Jednocześnie wskazano ministra właściwego do spraw środowiska jako właściwego do
monitorowania wykorzystania limitu wydatków na wykonywanie zadań KAPS CO2
oraz jako odpowiedzialnego za wdrożenie, w razie potrzeby, mechanizmu
korygującego.
Dyrektywa CCS nie wprowadza szczegółowych regulacji karnych dotyczących
podziemnego składowania dwutlenku węgla, stanowi jedynie, iż sankcje związane
z naruszeniem przepisów krajowych, przyjętych zgodnie z dyrektywą, powinny być
skuteczne, proporcjonalne i odstraszające (art. 28 dyrektywy CCS). W związku z tym
uznano za wystarczające przepisy karne obowiązującej ustawy – Prawo geologiczne,
które w niektórych artykułach (art. 176, art. 177, art. 179) dostosowano do działalności
w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania
dwutlenku węgla oraz podziemnego składowania dwutlenku węgla, w sposób

19
analogiczny jak dla innych działalności regulowanych tą ustawą, np. w przypadku
naruszenia przepisów dotyczących poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin albo
podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji.
Zmiany w przepisach obowiązujących
1. W celu wdrożenia przepisów dyrektywy CCS dotyczących dostępu do sieci
transportowych i składowisk (art. 21 i 22 dyrektywy CCS) konieczne są zmiany
w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1059). W przepisach tej ustawy przewiduje się uregulowanie zagadnień
związanych z przesyłem dwutlenku węgla z instalacji emitujących w celu jego
podziemnego składowania, rozstrzyganiem sporów w tym zakresie w celu
zapewnienia równego i niedyskryminującego dostępu do sieci transportowych
i składowisk, obowiązkami operatora sieci transportowych. Podstawowa zmiana
dotyczy rozszerzenia kompetencji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes
URE) o zadania z zakresu regulacji świadczenia usług przesyłu dwutlenku węgla
i dostępu do usług przesyłu i podziemnego składowania dwutlenku węgla. Pozostałe
zastosowane rozwiązania są analogiczne do obowiązujących uregulowań
dotyczących przesyłu gazu ziemnego lub paliw płynnych.
2. Zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.) dotyczą uznania za cel publiczny
działalności polegającej na poszukiwaniu lub rozpoznawaniu kompleksów
podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz podziemnym składowaniu
dwutlenku węgla, a także działalności związanej z budową i utrzymaniem sieci
transportowej dwutlenku węgla, w celu ułatwienia realizacji inwestycji
zmierzających do znacznego zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.
3. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r.
Nr 250, poz. 150, z późn. zm.) wprowadzono zmiany porządkujące kwestie
związane z finansowaniem zadań KAPS CO2 z wykorzystaniem opłat regulowanych
Pgg.
4. Przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych
przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1329) (art. 10)
dostosowano do nowego rodzaju działalności w zakresie podziemnego składowania
dwutlenku węgla.

20