Rządowy projekt ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych

– 20 –
Krajowego przy określaniu poziomu wykorzystania kwot na zasadach, o których mowa
w ust. 1.
5. W przypadku wniosków o spłatę części kredytu, przekazanych do Banku
Gospodarstwa Krajowego po dniu, w którym łączna kwota wynikająca z wniosków:
1)
o dofinansowanie wkładu własnego, przekazanych do Banku Gospodarstwa Krajowego
na zasadach, o których mowa w art. 10 ust. 9, z terminem wypłaty wsparcia z Funduszu
Dopłat przypadającym w bieżącym roku, oraz
2)
o spłatę części kredytu, przekazanych do Banku Gospodarstwa Krajowego od początku
bieżącego roku na zasadach, o których mowa w art. 12 ust. 3
– osiągnie równowartość kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na wypłatę finansowego
wsparcia, Bank Gospodarstwa Krajowego dokonuje czynności, o której mowa w art. 13 ust. 1
pkt 2, na początku kolejnego roku, niezwłocznie po wpływie na rachunek Funduszu Dopłat
pierwszej transzy środków zaplanowanych na wypłatę finansowego wsparcia z Funduszu
Dopłat.
6. Bank Gospodarstwa Krajowego ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej
informację o poziomie wykorzystania kwoty zaplanowanej na udzielanie finansowego
wsparcia w ustawie budżetowej oraz o poziomach wykorzystania kwot limitów środków,
o których mowa w art. 24 ust. 1, dla kolejnych lat, według stanu na koniec każdego miesiąca.
7. Informacje, o których mowa w ust. 1 i 6, Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje
do ministra właściwego do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania
przestrzennego oraz mieszkalnictwa.
Art. 26. Traci moc ustawa z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym
niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177,
poz. 1468, z późn. zm.)).
Art. 27. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
art. 22 i art. 26, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.

8) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 23, poz. 138 i Nr 192, poz. 1382,
z 2010 r. Nr 56, poz. 338, Nr 182, poz. 1228 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 171, poz. 1016 oraz z 2012 r.
poz. 951 i 1529.

9-05-dg

UZASADNIENIE

Wstęp
W dniu 4 marca 2011 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwalony przez Radę
Ministrów w dniu 30 listopada 2010 r. dokument pt. „Główne problemy, cele i kierunki
programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 roku”, będący próbą
określenia podstawowych zasad polityki wsparcia budownictwa mieszkaniowego
w średniookresowym horyzoncie czasowym.
W dokumencie tym, jako jeden z podstawowych celów, na osiągnięciu których powinna się
koncentrować polityka mieszkaniowa w okresie najbliższych dziesięciu lat, wskazano
„wprowadzenie efektywnych form podaży mieszkań dostępnych cenowo w segmencie
mieszkań na wynajem oraz budownictwie własnościowym”. Ponadto, wśród podstawowych
kierunków działań polityki mieszkaniowej uwzględniono:
• precyzyjną w adresowaniu segmentację instrumentów finansowego wsparcia
mieszkalnictwa,
• koncentrację środków budżetowych na obszarach priorytetowych społecznie z punktu
widzenia wspomagających rynek funkcji władz publicznych,
• zmianę struktury wydatków budżetowych.
W zakresie polityki mieszkaniowej adresowanej do segmentu mieszkań na wynajem,
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zaproponowało reformę
systemu najmu zasobów publicznych, modyfikację funkcjonowania segmentu budownictwa
społecznego oraz zniesienie części barier zniechęcających inwestorów komercyjnych do
wynajmowania mieszkań na rynku. Konsumujący powyższe rozwiązania projekt założeń
zmiany ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym oraz o zmianie
Kodeksu cywilnego i zmianie niektórych innych ustaw, po uzgodnieniach międzyresortowych
został przedłożony Komitetowi Rady Ministrów.
Dokument pt. „Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa
mieszkaniowego do 2020 roku” zapowiedział również wygaszenie dotychczasowego
programu wsparcia budownictwa własnościowego, promowanego pod hasłem „Rodzina na
swoim”, co zostało zrealizowane w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zmianie ustawy
o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 168, poz. 1006). W powyższym akcie prawnym określono, że proces
wygaszenia dotychczasowego instrumentu wsparcia gospodarstw domowych w zaspokajaniu
potrzeb mieszkaniowych w segmencie mieszkań użytkowanych na podstawie tytułu
własności rozpocznie się z końcem 2012 roku. Będzie to proces stopniowy, ponieważ na
podstawie złożonych do końca 2012 roku wniosków preferencyjne kredyty mieszkaniowe
będą nadal udzielane w I połowie 2013 roku, zaś budżet państwa będzie ponosił w kolejnych
latach (do 2021 roku) wydatki związane z przysługującymi dopłatami do ich oprocentowania.
Wskazana powyżej ustawa, wprowadzając termin zakończenia przyjmowania wniosków
o kredyt preferencyjny w programie „Rodzina na swoim”, jednocześnie nałożyła na Radę
Ministrów zobowiązanie do przedłożenia Sejmowi i Senatowi, do dnia 31 marca 2013 r.,
informacji o realizacji rządowego programu preferencyjnych kredytów mieszkaniowych
„Rodzina na swoim” oraz zamierzeń w sprawie wprowadzenia po dniu 31 grudnia 2013 r.
systemów wspierania rodzin w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Ustawodawca wyraził
tym samym wolę kontynuowania wsparcia działań obywateli zmierzających do zaspokajania
własnych potrzeb mieszkaniowych poprzez zakup mieszkania na rynku z udziałem kredytu
hipotecznego.
Projektowana regulacja jest jednym ze sposobów realizacji powyższego kierunku działań.
Celem proponowanych rozwiązań jest zwiększenie dostępności lokali mieszkalnych na rynku
w odniesieniu do osób młodych, nabywających pierwsze mieszkanie i niedysponujących
zdolnością kredytową do obsługi zobowiązania, które bez wsparcia finansowego byłoby
wyższe. Proponowane instrumenty wsparcia łączą jednocześnie cel polityki mieszkaniowej
z celami polityki prorodzinnej, zmierzającej do powstrzymania negatywnych tendencji
demograficznych związanych z niskim poziomem dzietności. Nowy instrument byłby
skierowany do zbliżonej grupy docelowej i stanowiłby naturalną kontynuację części
programu „Rodzina na swoim”, z istotnymi zmianami i uzupełnieniami, powodującymi lepsze
adresowanie proponowanych rozwiązań. W szczególności ważne jest złagodzenie
początkowej bariery uniemożliwiającej zaciągnięcie kredytu mieszkaniowego, czyli
wymogów dotyczących wysokości wkładu własnego. Pokrycie ze środków publicznych
części wkładu własnego zmniejszy wysokość wymaganego kredytu, co się przełoży na niższą
wysokość spłacanych rat i objęcie zdolnością kredytową większej liczby potencjalnych
kredytobiorców. Jest to szczególnie ważne wobec planów Komisji Nadzoru Finansowego
dotyczących modyfikacji rekomendacji S, która ma wprowadzić maksymalną wartość LTV.
Dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkaniowych
maksymalny poziom LTV nie powinien przekroczyć 80% lub 90%, jeżeli część ekspozycji
przekraczająca 80% jest odpowiednio ubezpieczona. KNF proponuje wprowadzenie okresów
2

przejściowych: do końca 2013 r. LTV będzie mogło wynosić 100%, w 2014 r. – 90%, ale już
od 2015 r. ma być ustalane na nowych zasadach (80/90%).
W dniu 12 października 2012 r. w trakcie udzielonej na posiedzeniu Sejmu RP informacji
Prezes Rady Ministrów nakreślił podstawowe priorytety polityki państwa w okresie
spowolnienia gospodarczego. Priorytety te zostały podzielone na trzy główne grupy:
Inwestycje – Praca – Rodzina. Wśród działań zmierzających do poprawy sytuacji polskich
rodzin i wzrostu dzietności zaproponowano takie propozycje, jak wydłużenie okresu urlopu
macierzyńskiego oraz ułatwienia w dostępie do żłobków i przedszkoli. Prezentowane
rozwiązania uzupełniają w tym aspekcie powyższe propozycje.
Projektowane rozwiązania mieszczą się również w kolejnym priorytecie rządu dotyczącym
zwiększenia wolumenu inwestycji. Proponowany instrument będzie oddziaływać korzystnie
na branżę budowlaną, sprzyjając zachowaniu notowanych w okresie ostatnich lat efektów
nowego budownictwa mieszkaniowego. Rozwiązania dotyczące wsparcia młodych osób
w nabyciu własnego mieszkania pozwolą na zwiększenie efektywnego popytu i łatwiejsze
osiągnięcie stanu równowagi rynkowej. Jednocześnie zaproponowane ograniczenia dotyczące
np. maksymalnych limitów cenowych nie spowodują wzrostu cen na rynku.
Zaplanowane wsparcie w postaci dofinansowania wkładu własnego będzie udzielane na
podstawie wniosków składanych do końca 2018 r. Wnioski o dodatkowe wsparcie w formie
spłaty części kredytu będzie można składać w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy
ustanowienia lub przeniesienia własności lokalu mieszkalnego, którego zakup był warunkiem
uzyskania dofinansowania wkładu własnego. Do końca I kwartału 2017 roku planowana jest
ewaluacja realizacji celów ustawy, w wyniku której Rada Ministrów powinna rozstrzygnąć
o ewentualnej inicjatywie legislacyjnej dotyczącej parametrów programu lub okresu jego
realizacji.

Uzasadnienie szczegółowe proponowanych rozwiązań
Proponowany tytuł ustawy odzwierciedla zasadniczy cel, jakiemu ma służyć przedłożony
projekt rozwiązań prawnych, tj. zapewnienie pomocy państwa umożliwiającej nabycie
własnego mieszkania, kierowanej do małżeństw, osób samotnie wychowujących dzieci i osób
samotnych (tzw. singli) podlegających ograniczeniu ze względu na wiek, dla których będzie
to pierwsze mieszkanie.
Art. 1 projektu określa przedmiot ustawy, jakim są zasady udzielania pomocy w związku
z nabyciem pierwszego własnego mieszkania, wraz ze wskazaniem finansowego charakteru
3

proponowanych działań (finansowe wsparcie) oraz źródła, z jakiego będzie ono finansowane
(Fundusz Dopłat).
W art. 2 projektu ustawy wprowadzono definicje upraszczające konstrukcję kolejnych
jednostek redakcyjnych. Obok wprowadzenia jednostek redakcyjnych zawierających definicje
w bezpośrednim odwołaniu do obowiązujących już regulacji prawnych (lokal mieszkalny,
powierzchnia użytkowa lokalu, umowa deweloperska, mieszkaniowy rachunek powierniczy,
prospekt informacyjny, Fundusz Dopłat), w kilku przypadkach ograniczono zakres tych
definicji na potrzeby projektowanej ustawy. Określono również w sposób ramowy rozumienie
stosowanych w kolejnych przepisach pojęć określających beneficjenta wsparcia (nabywca
lokalu mieszkalnego, osoba samotnie wychowująca dziecko, pierwsze zasiedlenie lokalu
mieszkalnego) oraz formy wsparcia finansowego (dofinansowanie wkładu własnego, spłata
części kredytu). Określona w art. 2 pkt 12 definicja średniego wskaźnika przeliczeniowego
kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych, dotycząca jednego
z przyjętych w projekcie parametrów adresowania programu wsparcia (standard nabywanych
nieruchomości), zostanie omówiona bardziej szczegółowo w dalszej części uzasadnienia.
W rozdziale 2 projektu zawarte zostały przepisy określające dwa typy wsparcia finansowego
udzielanego w oparciu o przepisy ustawy: dofinansowanie wkładu własnego (art. 3–7) oraz
pomoc udzielana warunkowo na jednorazową spłatę części kredytu (art. 8).
Zgodnie z art. 3 projektu dofinansowanie wkładu własnego rozumiane, zgodnie z art. 2 pkt 6,
jako środki pokrywające część wkładu własnego kredytobiorcy przy zakupie mieszkania,
przysługiwać może:
1) nabywcy lokalu mieszkalnego,
2) w związku z nabyciem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która
wybudowała lokal mieszkalny w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, oraz
3) zaciągnięciem na ten cel kredytu w instytucji kredytującej.
Wskazane powyżej trzy warunki umożliwiające uzyskanie wsparcia stanowią odniesienie dla
kolejnych trzech artykułów projektu ustawy, w których określone zostały szczegółowe
kryteria, jakie powinien spełniać nabywca lokalu mieszkalnego, lokal mieszkalny, w związku
z zakupem którego przysługuje wsparcie, oraz kredyt mieszkaniowy współfinansujący zakup
nieruchomości.
W art. 4 określono warunki dotyczące beneficjenta finansowego wsparcia udzielanego na
podstawie ustawy, czyli nabywcy lokalu mieszkalnego, odnoszące się do możliwości
uzyskania dofinansowania wkładu własnego. Ograniczenia określone w tym przepisie służą
4