Poselski projekt ustawy o edukacji seksualnej

Ust. 4 projektowanego art. 13b normuje, kto może prowadzić przedmiot. Fakt, że będzie on
nauczany przez osoby mające odpowiednie przygotowanie, stanowi gwarancję przekazywania
uczniom i uczennicom rzetelnych i obiektywnych informacji o seksualności człowieka,
wolnych od jakiejkolwiek indoktrynacji. Dzięki czemu będą oni mieli wiedzę pozwalającą im
zabezpieczać się w przyszłości przed niebezpiecznymi zachowaniami seksualnymi,
nieplanowaną ciążą i skuteczniej chronić swoje zdrowie, a zarazem budować odpowiedzialne
postawy w tworzonych związkach. Dla podkreślenia, że nauczanie będzie opierać się tylko na
osiągnięciach nauki, zwłaszcza medycyny, odpowiednią dyrektywę wpisano do wytycznych
rozporządzenia Ministra co do programu nauczania. Wyszczególnienie absolwentów studiów
medycznych i psychologicznych jako osób szczególnie właściwych do prowadzenia
przedmiotu jest odpowiedzią na postulat zgłoszony przez władze województwa lubelskiego
przy okazji prac nad ustawą o świadomym rodzicielstwie. Wprowadzony przedmiot pozwoli,
w stosunku do stanu obecnego, ujednolicić działania dotychczas chaotycznie podejmowane
przez jednostki samorządu terytorialnego w aspekcie edukacji seksualnej, w szczególności
ochrony dzieci przed przemocą seksualną. Jak zauważył Sąd Najwyższy w opinii do projektu
ustawy o świadomym rodzicielstwie, „teza (…), iż szkolne nauczanie o życiu seksualnym
człowieka jest bardzo dalekie od doskonałości wydaje się prawdopodobna (choć zapewne nie
dotyczy sytuacji we wszystkich placówkach).” (s. 11). Także z badań socjologów wynika, że
„brak specjalistów/wykwalifikowanych nauczycieli najbardziej utrudnia podejmowanie
problematyki seksualności w szkołach”16. Nowelizacja rozwiązuje ten problem przez
zapewnienie odpowiedniej, fachowej kadry, profesjonalnie przygotowanej według najnowszej
i najlepszej wiedzy do prowadzenia zajęć w sposób interesujący. Przywołać tutaj należy raz
jeszcze pogląd Sądu Najwyższego w ww. dokumencie: „Pozytywnie należy ocenić zapis
wskazujący kwalifikacje do nauczania przedmiotu »wiedza o seksualności człowieka«,
bowiem kompetentny sposób nauczania ma kluczowe znaczenie dla jego skuteczności.
Wymaganie specjalistycznych studiów podyplomowych godne jest aprobaty” (s. 13). Z
czasem, w miarę zwiększenia liczby fachowej kadry, będzie można rozważyć dalsze
zwiększenie wymagań stawianych nauczycielom wprowadzanego przedmiotu.
Aby powyższe oczekiwania co do poziomu zajęć się sprawdziły, w ust. 5 proponuje się
wprowadzenie obowiązku, aby kurator oświaty do 31 marca każdego roku składał
                                                           
16 Tak stwierdziło 58% respondentów w badaniu Zbigniewa Izdebskiego i Polpharmy: „Seksualność Polaków
2011”, TNS OBOP, reprezentatywna próba losowa dorosłych mieszkańców Polski (N=2467) 
20 
 
wojewodzie sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego nad prawidłowym nauczaniem
przedmiotu, określonego w ust. 1, na obszarze jego właściwości. Będzie to miało charakter
dyscyplinujący i pozwoli na uzyskanie odpowiedniego zasobu wiedzy co do poziomu
nauczania przedmiotu i potrzeby ewentualnych zmian prawnych w przyszłości.
Ust. 6 stwierdza, że minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw zdrowia ustali w drodze rozporządzenia zakres treści, o
których mowa w ust. 3, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego,
uwzględniając treść ust. 2 i biorąc pod uwagę najnowszą wiedzę naukową, w szczególności
medyczną, oraz wprowadzi do systemu dokształcania nauczycieli tematykę określoną w ust.
3, mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniej liczby wykwalifikowanych
nauczycieli do prowadzenia przedmiotu o którym mowa w ust. 1. Jak była mowa, zapewni to
odpowiedni poziom, fachowość lekcji, jak i osób je prowadzących.
Ust. 7 nakłada na ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania obowiązek organizacji
dorocznej Ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy o Seksualności Człowieka skierowanej do
uczniów objętych obowiązkiem nauki przedmiotu oraz zapewnienia nagrody dla jej laureatów
i finalistów. Olimpiada nie tylko podniesie rangę przedmiotu, ale także sprzyjać będzie
popularyzacji wiedzy, w tym o zdrowiu płciowym czy ochronie przed przestępstwami na tle
seksualnym – czego nie można przecenić.
Art. 2 projektowanej ustawy o edukacji seksualnej określa datę wejścia w życie ustawy na 31
sierpnia 2013 r. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że z dniem wejścia w życie ustawy
może nie być wystarczającej liczby profesjonalnie przygotowanych do prowadzenia
przedmiotu nauczycieli. Jednocześnie konieczne jest przygotowanie do czasu wejścia w życie
ustawy rozporządzeń, programów, podręczników, szkół do prowadzenia przedmiotu.
Zarazem nie wydaje się wskazane wprowadzanie dłuższego odstępu między uchwaleniem a
wejściem w życiu ustawy, gdyż obowiązek wprowadzenia treści z zakresu wiedzy o
seksualności człowieka do programów kształcenia był realizowany na gruncie
dotychczasowej ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży. Tym samym istnieje już obecnie pewna pula osób
wykształconych i przeszkolonych w tym zakresie, mogących w pierwszym okresie podjąć się
nauki przedmiotu.

21 
 
3. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne i źródła
finansowania
Wprowadzenie do systemu nauczania przedmiotu „wiedza o seksualności człowieka”,
dostosowanego do wieku, zdolności poznawczych oraz potrzeb uczniów i uczennic,
przygotuje młodych ludzi do podejmowania odpowiedzialnych decyzji i zapewni lepszą
ochronę zdrowia. Nauczy kształtować relacje wolne od przemocy i pomoże lepiej chronić się
przed przemocą seksualną.
Przedmiot dotyczący edukacji seksualnej finansowany byłby z tych samych źródeł, co inne
przedmioty szkolne. Z chwilą, gdy przedmiot szkolny „wiedza o seksualności człowieka”
zostanie umieszczony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramowym planie nauczania
w szkołach – co jest intencją ustawodawczą i wynika ze zdania drugiego projektowanego art.
13b ust. 1 ustawy o systemie oświaty – zajęcia te finansowane będą bezpośrednio z budżetu
państwa (przez rząd).
Kwestię szacunkowego wyliczenia kosztów zajęć z zakresu edukacji seksualnej można ocenić
podobnie, jak w przypadku lekcji religii w szkołach – przy czym liczba godzin z edukacji
seksualnej będzie o połowę mniejsza (1 lekcja w tygodniu) od lekcji religii (2 lekcje w
tygodniu). W 2012 r. subwencja oświatowa wyniosła 38 mld złotych, a zatem na zajęcia z
zakresu wychowania seksualnego należałoby przeznaczyć niewiele ponad 1,3% całej
subwencji. Przedmiot „wiedza o seksualności człowieka” byłby finansowany przez państwo i
przekazywany samorządom w formie subwencji oświatowej.
Zakładając zatem, że w pierwszym roku obowiązywania ustawy nie będzie możliwe
rozpoczęcie zajęć z zakresu edukacji seksualnej na wszystkich poziomach nauczania ze
względu na brak wystarczającej liczby wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej, przyjmuje
się, że skutki finansowe obowiązywania nowej ustawy zamkną się w kwocie 0,6%
prognozowanej subwencji oświatowej.

4. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych
Na podstawie delegacji zawartej w projektowanym art. 13b ust. 6 ustawy o systemie oświaty
minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw zdrowia ustali w drodze rozporządzenia zakres treści zawartych w podstawie
programowej kształcenia ogólnego, obejmujących rzetelne naukowo informacje na temat
22 
 
seksualności człowieka, w tym praw z nią związanych, oraz odpowiedzialnego, świadomego
rodzicielstwa (macierzyństwa i ojcostwa), w tym postępowania z noworodkami i
niemowlętami oraz wychowywania dzieci i ich potrzeb, ochrony przed przemocą seksualną, a
także metod i środków zapobiegania ciąży, sposobów zabezpieczania się przed chorobami
przenoszonymi drogą płciową, w tym HIV/AIDS, kształtowania wolnych od przemocy,
partnerskich relacji w związkach oraz równości płci w społeczeństwie i w prawie,
uwzględniając by przedmiot był dostosowany do wieku, zdolności poznawczych oraz potrzeb
uczniów – uwzględniając najnowszą wiedzę naukową, w szczególności medyczną – oraz
wprowadzi do systemu dokształcania nauczycieli tematykę związaną z przedmiotem, mając
na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniej liczby wykwalifikowanych nauczycieli do
jego prowadzenia. Zakłada się, że w miarę nasycenia systemu edukacji odpowiednią liczbą
nauczycieli poziom wymagań im stawianych będzie wzrastał.
5. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Problematyka regulowana przez projekt ustawy nie jest objęta przepisami prawa Unii
Europejskiej.

 
23 
 

Warszawa, 8 marca 2013 r.
BAS-WAPEiM-464/13



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o edukacji seksualnej (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Wanda
Nowicka)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32,
ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje uchylenie art. 4 w ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r.
o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności
przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78, ze zmianami) oraz dodanie artykułu
13b w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr
256, poz. 2572, ze zmianami). Proponowana ustawa zakłada wprowadzenie do
ramowych planów nauczania w szkołach przedmiotu "wiedza o seksualności
człowieka" w obowiązkowym wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo
dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,
z wyłączeniem szkół dla dorosłych.
Proponowana ustawa ma wejść w życie z dniem 31 sierpnia 2013 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu można wskazać art. 165 ust. 1 i 2
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE). Przepis ten stanowi, że
Unia Europejska przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości,
poprzez zachęcanie do współpracy między państwami członkowskimi oraz, jeśli
jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ich działalności, w pełni
szanując odpowiedzialność państw członkowskich za treść nauczania
i organizację systemów edukacyjnych, jak również ich różnorodność kulturową