Rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy - Prawo energetyczne, ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie oceny zgodności oraz ustawę o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw

3) świadectwa pochodzenia dla jednostek kogeneracji opalanych metanem
uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych,
likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem
uzyskiwanym z przetwarzania biomasy (tzw. certyfikaty „fioletowe”).
Wytwórcy, którzy uzyskali świadectwa pochodzenia z kogeneracji mogą
odsprzedać je za pośrednictwem TGE SA podmiotom zobowiązanym, zyskując
w ten sposób dodatkowy przychód z działalności polegającej na wytwarzaniu
energii. System wsparcia CHP dopełniają zapisy ustawy umożliwiające
wymierzenie kary pieniężnej przedsiębiorstwom, które nie wypełniły obowiązku
umorzenia odpowiedniej ilości świadectw pochodzenia oraz świadectw
pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia opłaty zastępczej.
Obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia oraz
świadectw pochodzenia z kogeneracji lub wniesienia opłaty zastępczej został
nałożony na przedsiębiorstwa zajmujące się wytwarzaniem lub obrotem energią
elektryczną i sprzedające tę energię do odbiorców końcowych.
W celu wypełnienia obowiązku przedsiębiorstwa energetyczne mogą:
- umorzyć odpowiednie świadectwa pochodzenia,
- uiścić opłatę zastępczą na konto Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska
i
Gospodarki Wodnej, która przeznaczona powinna być na wspieranie
wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii i wytwarzania
energii elektrycznej i ciepła ze źródeł kogeneracyjnych znajdujących się na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U.
z 2012 r. poz. 1059), zwaną dalej „ustawą”, do zadań Prezesa URE należy kontrola
przestrzegania przez przedsiębiorstwa energetyczne ww. obowiązków. Kontrolę tę
Prezes URE przeprowadza po zakończeniu każdego roku kalendarzowego (po
31 marca).
Wydawanie świadectw pochodzenia z kogeneracji regulują przepisy w art. 9l
ustawy, natomiast w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie
ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw określono, iż
obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia
3

z kogeneracji oraz uiszczenia opłaty zastępczej, stosuje się do dnia 31 marca
2013 r. Zatem 31 marca 2013 r. wygasa mechanizm określony w ustawie
zapewniający wsparcie dla wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej
kogeneracji w źródłach węglowych gazowych. Brak mechanizmów wsparcia
będzie powodować poważne problemy finansowe w grupie przedsiębiorstw
wytwarzających energię elektryczną i ciepło w wysokosprawnej kogeneracji, co
negatywnie wpłynie na rozwój tej technologii w Polsce. Tym samym nie zostaną
wypełnione zobowiązania wynikające z Pakietu energetyczno-klimatycznego, jak
również z Polityki energetycznej Polski do 2030 r.
W Polsce nie występują obecnie sformalizowane mechanizmy wsparcia budowy
nowych mocy wytwórczych, które sprzyjałyby podejmowaniu decyzji
inwestycyjnych. Wyjątek stanowią preferencyjne zasady przyłączania
odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej zainstalowanej poniżej 5 MW
oraz jednostek kogeneracji o mocy elektrycznej zainstalowanej poniżej 1 MW − za
przyłączenie pobiera się połowę opłaty ustalonej na podstawie rzeczywistych
nakładów − polegające na partycypacji w nakładach na przyłączenie w 50% przez
operatora systemu dystrybucyjnego lub operatora systemu przesyłowego. Pozostali
wytwórcy ponoszą opłatę kalkulowaną na podstawie 100% nakładów
inwestycyjnych ponoszonych na realizację przyłączeń.
Inwestorzy mogą starać się o wsparcie finansowe z Narodowego Funduszu
rodowiska i Gospodarki Wodnej, zwanego dalej „NFO iGW”, w ramach
Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów
wysokosprawnej kogeneracji, którego celem jest zwiększenie produkcji energii
z odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji. Budżet
programu wynosi 1 400 mln zł. Program wdrażany jest w latach 2009–2015. Formą
dofinansowania przedsięwzięć jest pożyczka, w wysokości od 4 mln zł do 50 mln
zł. Beneficjenci, wyłaniani na zasadzie konkursu, są zobowiązani wykazać m.in., iż
minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia wynosi 10 mln zł.
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko działanie 9.2
Wysokosprawne wytwarzanie wspierane są inwestycje w zakresie przebudowy
i budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła w skojarzeniu
spełniające wymogi wysokosprawnej kogeneracji. Nabór projektów w ramach
4

działania odbywa się w trybie konkursowym. I konkurs został ogłoszony 27 lutego
2009 r. a II – 25 sierpnia 2010 r.
W poniższej tabeli przedstawiono produkcję energii elektrycznej
w
wysokosprawnej kogeneracji, potwierdzoną wydanymi świadectwami
pochodzenia z kogeneracji, za lata 2007–2010.
Tabela: Produkcja energii elektrycznej w kogeneracji, w latach 2007–2010, wg stanu na 6 maja 2011 r.
[dane URE]
II połowa
2007 r.
2008 r.
2009 r.
2010 r.
Ilość energii
Ilość energii
Ilość energii
Ilość energii
Rodzaj jednostki kogeneracji
[MWh]
[MWh]
[MWh]
[MWh]*
Opalane paliwami gazowymi lub o
1 122 692,206
2 977 398,975
3 067 284,567
3 027 677,956
mocy zainstalowanej poniżej 1 MW
O łącznej mocy elektrycznej
zainstalowanej powyżej 1 MW,
nieopalone paliwami gazowymi
9 404 012,861
21 215 354,097
21 829 489,134 22 929 512,881
(w tym z przetwarzania biomasy
i metanem z kopalń)
Opalane metanem uwalnianym
i ujmowanym przy dołowych robotach
górniczych w czynnych,
likwidowanych lub zlikwidowanych
- - -
101
083,135
kopalniach węgla kamiennego lub
gazem uzyskiwanym z przetwarzania
biomasy
Suma
10 526 705,07
24 192 753,07
24 896 773,70
26 058 273,97
* Wydane za okres wytworzenia od dnia 11 marca 2010 r.
Ilość energii elektrycznej po uwzględnieniu umorzeń korekcyjnych.
W 2010 r. Prezes URE wydał pierwsze cztery świadectwa pochodzenia
z
kogeneracji dla jednostek kogeneracji opalanych metanem uwalnianym
i ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub
zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego, na łączną ilość 33 334,76 MWh.
Zgodnie z ustawą – Prawo energetyczne, przedsiębiorstwa energetyczne
prowadzące działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu lub obrocie
energią elektryczną i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym, w celu
wywiązania się z ustawowego obowiązku, występują do Prezesa URE z wnioskami
o umorzenie świadectw pochodzenia z kogeneracji.
Poniższe tabele przedstawiają wolumen energii wynikający z umorzonych
świadectw pochodzenia z kogeneracji w latach 2008–2010 (w danym roku mogą
być umarzane świadectwa wydane w bieżącym roku oraz w latach poprzednich)
oraz wysokości opłat zastępczych obowiązujących w latach 2007–2011.
5

Tabela: Wolumen energii wynikający z umorzonych świadectw pochodzenia z kogeneracji [MWh]
[dane URE]
Rok umorzenia
(obejmujący umorzenia świadectw
2008 r.
2009 r.
2010 r.
2011 r.
wydanych w danym roku oraz w roku
poprzednim do danego)
Wolumen energii wynikający
z umorzonych świadectw pochodzenia
16 147 735,05
21 471 058,95 14 761 411,37 19 205 013,06
z kogeneracji [MWh]

Tabela: Wysokość opłat zastępczych obowiązujących w latach 2007–2011 [dane URE]


Rok
2007
2008 2009 2010 2011
Wysokość opłaty zastępczej
117,00 117,00 128,80 128,80 127,15
[zł/MWh]
Ozg
% średniej ceny sprzedaży
energii elektrycznej na rynku
97,7% 97,7% 100% 82,9% 64,5%
konkurencyjnym
Wysokość opłaty zastępczej
17,96 17,96 19,32 23,32 29,58
[zł/MWh]
Ozk
% średniej ceny sprzedaży
energii elektrycznej na rynku
15% 15% 15% 15% 15%
konkurencyjnym
Wysokość opłaty zastępczej
– – –
59,16
59,16
[zł/MWh]
Ozm
% średniej ceny sprzedaży
energii elektrycznej na rynku
– – –
30%
30%
konkurencyjnym
Ozg – jednostkowa opłata zastępcza, nie niższa niż 15% i nie wyższa niż 110%
średniej ceny sprzedaży na rynku konkurencyjnym, energii elektrycznej
wytworzonej w jednostkach opalanych paliwami gazowymi lub o łącznej mocy
zainstalowanej elektrycznej źródła poniżej 1 MW,
Ozk – jednostkowa opłata zastępcza, nie niższa niż 15% i nie wyższa niż 40% średniej
ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym wytworzonej
w jednostkach o łącznej mocy elektrycznej zainstalowanej powyżej 1 MW,
nieopalone paliwami gazowymi (w tym z przetwarzania biomasy i metanem
z kopalń),
Ozm – jednostkowa opłata zastępcza, nie niższa niż 30% i nie wyższa niż 120%
średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym,
wytworzonej w jednostkach opalanych metanem uwalnianym i ujmowanym
przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub
zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem uzyskiwanym
z przetwarzania biomasy.

Powyższe informacje szerzej zostały ujęte w Obwieszczeniu Ministra Gospodarki
z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie raportu oceniającego postęp osiągnięty
6

w zwiększaniu udziału energii elektrycznej wytwarzanej w wysokosprawnej
kogeneracji w całkowitej krajowej produkcji energii elektrycznej (M. P. poz. 108).
2. Zasadność wspierania kogeneracji
Wysokosprawna kogeneracja, jako jedno z narzędzi realizacji polityki
energetycznej krajowej i UE, przyczynia się do:
- ograniczenia emisji CO2,
- oszczędności energii,
- rozwoju wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
- poprawy bezpieczeństwa energetycznego.
Wykorzystanie potencjału kogeneracji w krajach Unii Europejskiej może
przyczynić się do oszczędności energii rzędu 15–25 Mtoe na rok oraz ograniczenia
emisji CO2 o 35–55 mln ton rocznie1).
3. Dopuszczalność wsparcia
W art. 7 dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego
2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło
użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniającej dyrektywę 92/42/EWG
(Dz. Urz. WE L 52 z 21.02.2004, str. 50, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 12, t. 3, str. 3), zwana dalej „dyrektywą CHP”, wskazuje na
potrzebę wdrożenia systemów wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji w celu
stworzenia stabilnych warunków dla inwestycji w tę technologię.
Wsparcie wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji
wskazane jest także w projektowanych przepisach (art. 10) dyrektywy
o efektywności energetycznej. Projekt dyrektywy nakłada obowiązek na kraje
członkowskie opracowania Krajowych Planów Działań w zakresie ogrzewania
i chłodzenia dla wykorzystania potencjału wysokosprawnej kogeneracji. Zgodnie
z art. 10 ust. 11 projektu dyrektywy wsparcie wytwarzania energii elektrycznej
produkowanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji i efektywnie
wykorzystanego ciepła jest dozwolone.

1) Impact Assessment projektu dyrektywy o efektywności energetycznej.
7