Poselski projekt ustawy o podatku od usług finansowych

II. UZASADNIENIE SZCZEGÓŁOWE

(Art. 1 do 3 – przepisy wstępne; słowniczek pojęć ustawowych) Celem
projektowanej ustawy jest stworzenie jednolitej regulacji podatku od usług finansowych
świadczonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to podatek nowy, który wymaga
precyzyjnego i kompleksowego uregulowania w projektowanej ustawie. W art. 1 ust. 2
określono beneficjenta dochodów z podatku od usług kapitałowych – ustalono, że wszelkie
wpływy z tytułu tego podatku mają zasilić budżet państwa.

W art. 2 projektu ustawy określono właściwość miejscową organów podatkowych w
podatku od usług finansowych. Co do zasady, właściwym organem podatkowym dla
podatnika jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla podatku od towarów i usług.
Powyższe rozwiązanie ma na celu ustanowienie jako organów właściwych dla podatku tych
samych organów, które są właściwe ze względu na podatek od towarów i usług. Powyższe ma
zapewnić przejrzystość operacji i możliwość wglądu organów podatkowych w całość
rozliczeń podatkowych (zarówno podatku od towarów i usług, jak i podatku od usług
finansowych podmiotu).
Przepis art. 2 -jako że ma charakter wyczerpujący- stanowi również, iż w przypadku
podatników: nieposiadających miejsca siedziby gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, lecz posiadających oddział lub inne stałe miejsce prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - właściwym organem podatkowym jest
naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce siedziby oddziału.
Projektowany przepis określa również właściwość miejscową dla podatników
nieposiadających miejsca siedziby działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej albo nieposiadających oddziału lub stałego miejsca prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku właściwym
organem podatkowym jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa- ródmieście.
Przepis ust. 3 reguluje z kolei właściwość organów podatkowych dla płatników podatku.
Zgodnie ze wskazaną regulacją, w tym przypadku właściwymi organami podatkowymi są
organy podatkowe właściwe dla tego podmiotu jako podatnika, określone zgodnie z art. 2
ust.1 ustawy.
Przepis art. 3 zawiera tzw. ustawowy słowniczek, określający znaczenie
podstawowych pojęć oraz wskazujacy katalog ustaw, do których odnoszą się poszczególne

25
przepisy zawarte w projekcie ustawy. Celem art. 3 ustawy jest także określenie pojęć
wielokrotnie powtarzających się w treści ustawy. Definicje zostały posegregowane wedle
przynależności grupowej. Wyodrębniono odpowiednio grupę aktów prawnych, podmiotów,
przedmiotu oraz definicje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania projektowanej ustawy.
W art. 3 pkt 7 zamieszczono definicję instytucji finansowej, która określa krąg
podmiotów objętych podatkiem. Należy wskazać, iż zakres tego pojęcia został zakreślony
również w możliwe najszerszy sposób, aby obowiązek podatkowy powstał wszędzie, gdzie
dochodzi do operacji na instrumentach finansowych.
W projekcie ustawy zostały zdefiniowane pojęcia „partner centralny” oraz
„uczestniczenie w czynności” poprzez odesłanie do aktów prawa Unii Europejskiej. Należy
zauważyć, że przy konstruowaniu wyżej wymienionych pojęć wzięto pod uwagę akty będące
przedmiotem prac legislacyjnych toczących się na szczeblu wspólnotowym.

(Art. 4 do 14 – zakres podmiotowy i obowi zki rejestracyjne) Istotą regulacji jest
ustanowienie precyzyjnego, lecz zarazem możliwie najszerszego katalogu podmiotów tego
podatku. Regulacja statusu podmiotowego pozwala w dalszych przepisach ustawy na
precyzyjne określenie obowiązków w zakresie zapłaty podatku, ale także w zakresie
rejestracji, ewidencjonowania oraz deklarowania czynności rodzących obowiązek podatkowy.

Przepis art. 4 definiuje szeroko podatnika podatku od usług finansowych. Zostało to
dokonane poprzez odwołanie do kryterium podmiotowości w szeroko rozumianym podatku
od wartości dodanej oraz faktu zarejestrowania dla potrzeb tego podatku. Zgodnie z
proponowanym przepisem, podatnikiem jest każdy podmiot, który w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej świadczy usługi finansowe. Przepis powołuje się na proponowane
brzmienie definicji instytucji finansowej, zgodnie z którym instytucją finansową jest każdy
podmiot, który wykonując działalność gospodarczą świadczy usługi finansowe, a w
szczególności:
a) firma inwestycyjna w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi,

3 Definicje te odwołują się do projektu dyrektywy w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji
finansowych i zmieniającą dyrektywę 2008/7/WE oraz projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniające rozporządzenie [EMIR] w sprawie
instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, partnerów centralnych i
repozytoriów transakcji. Należy zauważyć, iż w przypadku gdy Parlament Europejski przyjmie dyrektywę
EMIR, która będzie zmuszała wszystkie instytucje rynku finansowego do korzystania z tzw. partnera centralnego
przy rozliczeniach instrumentów finansowych niezbędnym będzie wprowadzenie i stosowanie tej definicji w
prawie polskim.
4 ,
g) fundusz emerytalny w rozumieniu art. 2 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych.
Firmą inwestycyjną w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi jest dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczna firma
inwestycyjna prowadząca działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz
zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD lub WTO,
prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską.
Podmiotem prowadzącym rynek regulowany, w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o
obrocie instrumentami finansowymi, jest działający w sposób stały system obrotu
instrumentami
finansowymi
dopuszczonymi do tego
obrotu, zapewniający inwestorom
powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej - w tym samym czasie przy kojarzeniu
ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, oraz jednakowe warunki nabywania i
zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu na
zasadach określonych w przepisach ustawy, jak również uznany przez państwo członkowskie
za spełniający te warunki, i wskazany Komisji Europejskiej jako rynek regulowany.
Funduszem inwestycyjnym, w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach
inwestycyjnych, jest
osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest
lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach
określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek
uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe,
instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Z kolei funduszem emerytalnym, w rozumieniu art. 2 ustawy o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, jest fundusz. W myśl ustawy fundusz jest osobą
prawną. Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych, ich
lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich

5 Dz.U.2004.146.1546
6 Tekst jednolity Dz.U.2010.34.189

27
wieku
emerytalnego, i wypłata okresowych emerytur kapitałowych, o których mowa
w , z zastrzeżeniem ust. 3.
Przedmiotem działalności dobrowolnego funduszu jest prowadzenie indywidualnego
konta emerytalnego, zwanego dalej "IKE", lub indywidualnego konta
zabezpieczenia emerytalnego, zwanego dalej "IKZE", o których mowa w.
Przedmiotem działalności pracowniczego funduszu zarządzanego przez pracownicze
towarzystwo, którego założycielem lub akcjonariuszem jest pracodawca zagraniczny, oprócz
działalności, o której mowa w ust. 2 i 3, może być przyjmowanie składek pracowników
zagranicznych związane z realizacją programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego na
pokrycie w całości albo w części ryzyk biometrycznych lub gwarancji, zwane dalej
"przyjmowaniem składek pracowników zagranicznych", na podstawie umowy o
przyjmowanie składek zawartej przez pracowniczy fundusz z zakładem ubezpieczeń na życie,
w ramach której zakład ubezpieczeń na życie przejmuje obsługę wszelkich ryzyk
biometrycznych lub gwarancji związanych z realizacją programu emerytalnego pracodawcy
zagranicznego, zwanej dalej "umową o przyjmowanie składek"
Podatnikiem podatku jest również osoba prawna bądź jednostka organizacyjna nie
posiadająca osobowości prawnej, która nie spełnia wskazanych wyżej kryteriów, jeżeli
świadczy bądź nabywa usługi finansowe.
Podatnikiem podatku są również podmioty zwolnione z obowiązku rejestracji dla
potrzeb podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym
charakterze, jak również podmioty, które uchybiły obowiązkowi rejestracji dla potrzeb tych
podatków.
Przepis został wprowadzony celem ograniczenia nadużyć. Odwołuje się do podatnika
podatku od towarów i usług, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym
charakterze, w celu łatwiejszej kontroli i nadzoru podatników podatku transakcyjnego przy
pomocy narzędzi służących do rozliczania podatku od towarów i usług, m.in. ewidencji
sporządzanych dla potrzeb tego podatku.

Projekt w art. 5 przewiduje opodatkowanie usługi finansowej po obu stronach, jeżeli
przynajmniej jedna za stron ma miejsce siedziby działalności gospodarczej, oddział albo inne
stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Polski. Powoduje to, że na takim

7 Dz. U. Nr 228, poz. 1507, z 2010 r. Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398
8 Dz. U. Nr 116, poz. 1205, z późn. zm.

28
podatniku ciążą wszelkie obowiązki nałożone ustawą, w tym rejestracyjne, deklaracyjne i
sprawozdawcze. W przypadku podmiotów niemających organizacyjnych związków z
terytorium Polski, dla efektywnego poboru podatku wprowadzono instytucję płatnika. Za
celowe uznano jednak zobowiązanie takich podmiotów, działających na podstawie wydanych
zezwoleń do rozliczania podatku na zasadach ogólnych.
Dopełnieniem systemowym regulacji dotyczącej podmiotu podatku od usług
finansowych jest przepis art. 6, który stanowi, że strony czynności odpowiadają całym swoim
majątkiem za zapłatę podatku na podstawie i w granicach własnego zobowiązania
podatkowego. Przyjęta koncepcja podatku transakcyjnego zakłada, że podatnikami są obie
strony czynności. Fakt, że jedna z tych stron jest zwolniona z opodatkowania nie zwalnia z
obowiązku zapłaty drugiej strony.
Artykuł 7 ust. 1 ustawy definiuje pojęcie płatnika podatku od usług finansowych.
Płatnikiem tego podatku jest więc instytucja finansowa mająca miejsce siedziby na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, która:
1) nabywa usługi finansowe od podatnika podatku nieposiadającego miejsca siedziby na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziału lub innego stałego miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uczestniczącego w tej czynności;
2) świadczy usługi finansowe na rzecz podatnika podatku nieposiadającego miejsca
siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziału lub innego stałego miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uczestniczącego w tej czynności.
Wprowadzenie instytucji płatnika do ustawy ma za zadanie zapewnienie skutecznego
poboru tego podatku w sytuacji, gdy podatnik nie ma siedziby na terytorium kraju albo
oddziału lub innego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
W celu zapewnienia skuteczności poboru podatku obowiązki płatnika w przypadku
czynności dokonywanych na rynku zorganizowanym, projekt ustawy nakłada na podmiot
dokonujący rozliczenia i rozrachunku tych transakcji. Wynika to również z anonimowości
obrotu w przypadku niektórych rodzajów czynności mających za przedmiot instrumenty
finansowe. Z uwagi na to, że podatnik dokonujący czynności często nie ma możliwości
ustalenia tożsamości drugiej strony czynności (przez to okoliczności istotnych dla powstania
obowiązku poboru podatku), uzasadnionym jest nałożenie obowiązku płatniczego na izbę
rozliczeniową.

29
W przypadku transakcji, w których uczestniczy CCP z siedzibą poza terytorium Polski,
krajowa instytucja finansowa nie ma możliwości ustalenia tożsamości drugiej strony
transakcji. Aby umożliwić skuteczny pobór podatku ustawa przyjmuje fikcję prawną, zgodnie
z którą w takim przypadku obowiązek poboru podatku ciąży na krajowej instytucji finansowej
(płatniku podatku), przy założeniu że druga strona czynności spełnia warunki dla powstania
obowiązku poboru podatku (nie posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca
siedziby działalności gospodarczej, ani oddziału lub innego stałego miejsca prowadzenia
działalności gospodarczej uczestniczącego w tej czynności).

W art. 8 projektu ustawy zostało wprowadzone podmiotowe zwolnienie od podatku od
usług finansowych. Zwolnione od tego podatku są zatem:
 Skarb Państwa;
 Jednostki samorządu terytorialnego;
 Narodowy Bank Polski;
 Europejski Bank Centralny;
 banki centralne państw członkowskich lub państw trzecich;
 Bank Gospodarstwa Krajowego;
 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych;
 centralne depozyty papierów wartościowych, posiadający miejsce siedziby na
terytorium państwa członkowskiego lub terytorium państw trzecich;
 partner centralny posiadającego miejsce siedziby działalności gospodarczej na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego Unii Europejskiej
albo na terytorium państwa trzeciego - w stosunku do czynności dokonywanych w
celu realizacji swoich zadań statutowych;
 Unię Europejską;
 Europejską Wspólnotę Energii Atomowej;
 Europejski Bank Inwestycyjny;
 instytucje ustanowione przez Unię Europejską lub Europejską Wspólnotę Energii
Atomowej, których dotyczy Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Unii
Europejskiej, w ramach limitów i na warunkach tego Protokołu, a także umów w
sprawie jego wdrożenia lub umów w sprawie siedziby, w takim zakresie, w jakim nie
spowoduje to zakłócenia konkurencji;

30