Poselski projekt ustawy o podatku od usług finansowych

2) Prawie bankowym – rozumie się przez to ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo
bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.);
3) ustawie o swobodzie działalności gospodarczej – rozumie się przez to ustawę z dnia 2
lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz.1807, z późn.
zm.);
4) krajowym zakładzie ubezpieczeń – rozumie się przez to przedsiębiorcę w
rozumieni. Ustawa ta regulowała zasady
opodatkowania publicznego obrotu wtórnego akcjami, a opodatkowaniu tym podatkiem

1 Dz. U. Nr 123, poz. 602

20
podlegała sprzedaż akcji w publicznym obrocie wtórnym, z wyjątkiem sprzedaży w pierwszej
ofercie publicznej.

W aktualnie obowiązującym stanie prawnym należy wskazać na podatek od czynności
cywilnoprawnych, regulowany ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności
cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649, ze zm.). Na mocy tej ustawy
opodatkowaniu podlega obrót prawami majątkowymi (w tym instrumentami finansowanymi).
Ustawa ta przewiduje jednak dość szeroki katalog wyłączeń od opodatkowania (art. 2) oraz
zwolnień od podatku (art. 8 i 9).

3. Informacja o rozwi zaniach obcych.
Należy zauważyć, że podatek od usług finansowych w przedstawianym charakterze
nie był jeszcze przedmiotem regulacji innych państw. Istnieją jednak pewne próby w zakresie
opodatkowania czynności dokonywanych na rynkach finansowych.
W niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej istnieją regulacje prawne
związane z opodatkowaniem sektora finansowego. Są to zarówno podatki, opłaty, składki, jak
i specjalne przepisy zawarte w ustawie budżetowej. Poniżej tytułem przykładu przedstawiono
wybrane państwa Unii Europejskiej, które zdecydowały się na nałożenie dodatkowych
obciążeń sektora finansowego, a w szczególności banków. Należy jednak podkreślić, że
żaden z wymienionych przykładów nie ma charakteru podatku od usług finansowych.
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii posiada najbardziej rozbudowany sektor
finansowy Unii Europejskiej. Obciążenie podatkowe tego sektora w 2010 r. wyniosło 53,4
miliardy funtów, co stanowiło równoważność 11,2% wszystkich wpływów budżetowych. Od
2007 r. udział procentowy i kwotowy wszystkich obciążeń podatkowych systematycznie spada.
W 2009 roku wyniósł on 61,4 miliardy funtów (12,1%), natomiast w 2007 r. 67,8 miliardy
funtów (13,9%). Pomimo znacznego obciążenia sektora finansowego w Wielkiej Brytanii,
zdecydowano się na wprowadzenie dodatkowego podatku bankowego nakładanego na największe
podmioty. Podatek bankowy został nałożony na banki oraz towarzystwa budowlane.
Podstawę tego podatku stanowią dane wynikające z jednostkowych oraz skonsolidowanych
pozycji sprawozdań finansowych. Stawka podatku bankowego ulegała zmianom w zależności od
przedziału czasowego. W okresie między dniem l stycznia 2011 r. a dniem 28 lutego 2011 r.
stawka podatku wynosiła 0,05% dla zobowiązań krótkoterminowych i 0,025% dla zobowiązań
długoterminowych oraz kapitałów. Od dnia l marca 2011 r. do dnia 30 kwietnia 2011 r.

2 Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649, ze zm.

21
stawka była równa 0,1% w przypadku pozycji krótkoterminowych oraz 0,05% dla pozycji
długoterminowych. W kolejnym okresie, tj. między dniem l maja 2011 r. a dniem 31 grudnia
2011 r. obniżono stawki do 0,075% dla pierwszej grupy zobowiązań oraz do 0,0375% dla drugiej.
Od dnia l stycznia 2012 r. roku stawka ma pozostać na stałym poziomie 0,078% dla zobowiązań o
krótkim terminie zapadalności oraz 0,039% dla kapitałów oraz zobowiązań o długim terminie
zapadalności.
Państwem, które również zdecydowało się na wprowadzenie opodatkowania sektora
bankowego, jest Francja. Od dnia l stycznia 2011 r. funkcjonuje tam podatek bankowy. Jako
podstawę opodatkowania została przyjęta minimalna wartość kapitałów własnych wymaganych
do spełnienia wymogów wynikających ze wskaźników pokrycia zobowiązań. Wskaźniki te
wynikają z odpowiednich regulacji francuskiego prawa bankowego Ze względu na przyjętą
definicję podstawy, podatek ten nie przewiduje żadnych wyłączeń z podstawy opodatkowania.
Wartością graniczną, od której nałożony został podatek, jest wartość 500 milionów euro, przy
czym kwota ta odnosi się do wymogów kapitałowych. Przyjęta stawka podatku to 0,25%.
Spośród najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw Unii Europejskiej Niemcy są
kolejnym krajem, który wprowadził dodatkowe obciążenie sektora bankowego. Niemiecka opłata
bankowa została wprowadzona jako dodatkowy element prawa upadłościowego i naprawczego.
W przeciwieństwie do rozwiązań brytyjskich oraz francuskich, niemiecka opłata zasila specjalny
fundusz bankowy. Podstawą opodatkowania jest wartość zobowiązania wynikająca z danych za
poprzedni okres sprawozdawczy. Opłata ta nie obejmuje depozytów klientów
indywidualnych oraz zobowiązań na rynku kapitałów własnych - chyba że drugą stroną
transakcji jest bank. Stawka podatkowa jest progresywna. Dla zobowiązań mniejszych niż 10
miliardów euro wynosi ona 0,02%, Drugi przedział mieści się między wartościami 10 a 100
miliardów euro - tutaj stawka podatkowa wynosi 0,03%. Ostatni przedział to zobowiązania
większe niż 100 miliardów euro, które zostały opodatkowane stawką 0,04%. Istnieje jeszcze
osobna kategoria pozabilansowych instrumentów pochodnych, dla której stawka to 0,00015%.
Podatek, który został wprowadzony na Węgrzech - w przeciwieństwie do pozostałych
omawianych rozwiązań - jest szerszą regulacją obejmującą nie tylko banki, lecz instytucje
finansowe. Podatek od instytucji finansowych opodatkowuje aktywa podmiotów gospodarczych
działających na szeroko rozumianym rynku usług finansowych. Stawka tego podatku jest
progresywna i zależy od wartości aktywów będących podstawą opodatkowania oraz rodzaju
prowadzonej działalności. W odniesieniu do banków stawka podatku przy aktywach
nieprzekraczających 50 miliardów forintów węgierskich wynosi 0,15%, a po przekroczeniu
tego progu zwiększa się do 0,53%.

22
Austria
wprowadziła tzw. opłatę stabilizacyjną, która weszła w życie z początkiem 2011
r. Opłata ta została nałożona na instytucje kredytowe oraz krajowe filie zagranicznych
instytucji kredytowych i nakładana jest na podstawie danych bilansowych. Przy obliczaniu
podatku pod uwagę jest brana suma bilansowa oraz wartość instrumentów pochodnych.
Minimalny próg, od którego naliczana jest opłata, wynosi l miliard euro. W przedziale do 20
miliardów euro stawka opłaty równa się 0,055%, a nadwyżka ponad górny próg jest
obciążona stawką 0,085%. Elementem podstawy opodatkowania jest także nominalna wartość
instrumentów pochodnych wpisanych do księgi handlowej banku oraz wszystkie pozycje opcji
krótkoterminowych. Stawka opłaty w przypadku derywatów wynosi 0,013%. Austriackie
szacunki wskazują, że wprowadzona w Austrii opłata bankowa przyniesie dodatkowe wpływy do
budżetu rzędu 500 milionów euro.
W Szwecji od grudnia 2009 r. obowiązuje opłata bankowa. Podstawą opodatkowania
stanowią pasywa wskazane w jednostkowych sprawozdaniach finansowych banków, które
posiadają siedzibę w Szwecji. Zakres podmiotowy opłaty bankowej obejmuje instytucje
kredytowe. Zalicza się do nich zarówno filie zagranicznych podmiotów, jak również
zagraniczne oddziały szwedzkich podmiotów. Opłata została nałożona także na
przedsiębiorstwa prowadzące działalność leasingową. Stawka opłaty wynosi co do zasady
0,036%, ale w latach 2009-2010 została obniżona o połowę, czyli do 0,018%.
Portugalia nie wprowadziła podatku, ani opłaty podobnej do omawianych wyżej
przykładów. Zdecydowano się tam na nadzwyczajną składkę pobieraną od sektora
bankowego, którego podstawą prawną jest ustawa budżetowa. Definicja podmiotu
opodatkowania jest bardzo podobna do tych występujących w innych państwach Unii
Europejskiej. Jest to bowiem instytucja kredytowa z siedzibą na terytorium Portugalii.
Podstawą do wyliczenia dodatkowej składki płatnej do budżetu państwa są zobowiązania
podmiotu powiększone o hipotetyczną wartość instrumentów pochodnych instytucji
kredytowej. Stawkę podatku ustala się na podstawie hipotetycznej wartości instrumentów
pochodnych i zawiera się w przedziale między 0,01 a 0,02 punktu bazowego.
Należy zaznaczyć, iż przywołane przykłady odnoszą się zwłaszcza do sektora bankowego,
co sprawia, że podstawa opodatkowania ulega zawężeniu. Tym samym wymienione kraje
opodatkowały jedynie wąską część sektora finansowego, co może powodować, iż potencjalna
efektywność tego podatku nie została w pełni wykorzystana.
Niniejszy projekt ustawy podatku od usług finansowych odnosi się natomiast do instytucji
i usług finansowych w szerokim znaczeniu. Podstawa opodatkowania obejmuje swoim zasięgiem
całość sektora finansowego. Jak to zostało wskazane, doświadczenia innych państw - ze względu

23
na odmienny charakter opodatkowania - nie są w pełni miarodajne jako punkt odniesienia do
wprowadzenia podatku od usług finansowych. Nie zdecydowano się na opodatkowanie instytucji
finansowych również z tego względu, że nie jest to efektywnym narzędziem w celu eliminowania
działań spekulacyjnych. Znacznie lepsze rezultaty przyniesie opodatkowanie – często celowo
dyskryminujące – poszczególnych czynności.

4. Podmioty oraz zakres oddziaływania aktu normatywnego.
Projekt zakłada, że podatkiem od usług finansowych mają zostać objęte usługi
finansowe. Zgodnie z projektem, zakres opodatkowania jest skonstruowany szeroko,
ponieważ ma on dotyczyć instrumentów finansowych w szerokim znaczeniu, gdyż stanowią
one często bliskie odpowiedniki. Podatek obejmuje zatem zarówno czynności dokonywane na
rynku kapitałowym, jak i mające za przedmiot instrumenty rynku pieniężnego (z
wyłączeniem instrumentów płatniczych), jednostki lub udziały w przedsiębiorstwach
zbiorowego inwestowania oraz inne fundusze inwestycyjne i umowy dotyczące pochodnych
instrumentów finansowych, w tym także usługi finansowe wykonywane przez zakłady
ubezpieczeń. Zakres obowiązywania podatku nie jest ograniczony do obrotu na rynkach
zorganizowanych, ale obejmuje także inne rodzaje operacji, w tym transakcje pozagiełdowe.
Projekt zakłada opodatkowanie podatkiem od usług finansowych każdego podmiotu,
który w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczy usługi finansowe, a w
szczególności: firmę inwestycyjną, podmiot prowadzący rynek regulowany, bank i instytucję
kredytową, krajowy zakład ubezpieczeń, zagraniczny zakład ubezpieczeń oraz oddział
zagranicznego zakładu ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny. Z
opodatkowania podatkiem od usług finansowych wyłączno m.in.: Narodowy Bank Polski,
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i Europejski Bank Centralny - w celu
zminimalizowania negatywnego wpływu tego podatku na możliwości refinansowania
instytucji finansowych lub generalnie na politykę pieniężną. Wyłączenie tych instytucji jako
podmiotów opodatkowania obejmuje ich zadania w takim zakresie, w jakim realizują one
funkcje nieuznawane same w sobie za działalność handlową. Instytucje te stanowią także
podstawę bardziej wydajnego i przejrzystego funkcjonowania rynków finansowych.
Zakres zwolnień podmiotowych i przedmiotowych od podatku powoduje, że podmioty
korzystające sporadycznie z usług finansowych objętych przedmiotem opodatkowania - ale
dla których nie jest to istotny przedmiot działalności (czynności pomocnicze, sporadyczne,
incydentalne) - nie będą faktycznie obowiązane do rozliczania podatku, choć formalnie
uzyskają status podatnika podatku.

24